Fritz Haber: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
→‎top: ganti isi, replaced: kagungan → gadhah
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
→‎top: ganti isi, replaced: kahanan → kaanan (2)
Larik 18:
[[Gambar:Bundésarchiv Bild 183-S13651, Fritz Haber.jpg|thumb|right|Fritz Haber]]
 
'''Fritz Haber''' ([[1868]]-[[1934]]) miyos wonten ing daerah [[Breslau]], (rumiyin dumunung wonten ing [[Jerman]] nanging sapunika mlebet wewengkon [[Polen]]) dan wiwit saking taun [[1886]] dumugi taun [[1891]] piyambakipun sinau wonten ing [[Universitas Heidelberg]] kaliyan [[Robert Bunsen]], wonten ing [[Universitas Berlin]] wonten ing salebeting kelompok [[A.W. Hoffmann]], lan wonten ing Universitas Teknik Charlottenburg (sapunika [[Universitas Teknik Berlin]]) kaliyan [[Carl Liebermann]]. Piyambakipun palakrama kaliyan [[Clara Immerwahr]] rikala taun [[1901]]. Sadérnégipun miwiti karier akademinipun piyambak, Haber makarya babagan bisnis kimia bapakipun lan wonten ing [[ETH Zürich|Institut Teknologi]] ing [[Zürich]] kaliyan [[Georg Lunge]]. Sadangunipun masa punika wonten ing [[Karlsruhe]] saking taun [[1894]] dumugi taun [[1911]] Haber lan [[Carl Bosch]] ngembangaken [[prosès Haber]], ingkang minangka pambentukan [[katalis]] [[amonia]] saking [[hidrogen]] lan [[nitrogen]] atmosfer ing ngandhap kahanankaanan suhu lan tekanan tinggi. Wonten ing taun [[1918]], piyambakipun pikantuk Bebungah Nobel Kimia kanggé karyanipun. Prosès Haber-Bosch minangka tonggak sajarah wonten ing babagan kimia indhustri, amargi misahaken produksi produk nitrogen, kados pupuk, bahan peledak lan tetedhan kimia, saking deposit alam, mliginipun [[sodium nitrat]] ('Caliche'), ing pundi nagara [[Chili]] minangka penghasil utama. Kawontenan ndadak saking pupuk nitrogen ingkang mirah dipunpuji kanthi nyegah [[malapetaka Malthus]], utawi krisis penduduk.<ref>http://www.nobelprize.org/nobel_prizes/chemistry/laureates/1918/haber-bio.html</ref>
 
Piyambakipun ugi aktif wonten ing panalitén reaksi [[pembakaran]], pemisahan [[emas]] saking toya laut, prabawa [[adsorpsi]], lan [[elektrokimia]]. Sapérangan ageng pedamelanipun saking taun [[1911]] dumugi [[1933]] dipuntindakaken piyambak wonten ing Institut kanggé Fisika lan Elektrokimia wonten ing [[Berlin]]-[[Dahlem]]. Haber minangka peran utama wonten ing pengembangan "perang kimia" wonten ing PD I. Pérangan kerjanipun kalebet pengembangan topeng gas kaliyan penyaring absorban. Perang gas wonten ing PD I inggih punika, wonten ing sapérangan bab, perang para kimiawan, kanthi Haber ''prang tandhing'' kaliyan pamenang Nobel Kimia asal Perancis [[Victor Grignard]]. Garwanipun nolak pedamelanipun babagan gas beracun lan langkung milih bunuh dhiri kaliyan senjata dinasipun sabibaripun piyambakipun njagi panganggoan kapisanan [[klorin]] wonten ing [[Ypres]].<ref>http://www.chemheritage.org/discover/online-resources/chemistry-in-history/themes/early-chemistry-and-gases/haber.aspx</ref>
Larik 26:
Wonten ing studinipun babagan gas beracun, Haber manggihaken gayutan matematika ingkang gampil antawising konsèntrasi (C) gas lan jumlah wekdal (t) ing pundi punika dipunhirup, nedahaken minangka C x t = k, ing pundi k inggih punika tetapan. Kanthi makaten, pembukaan wonten ing tingkat andhap gas sadangunipun masa panjang saged njalari akibat ingkang sami (tuladha: njalari séda) minangka pembukaan konsèntrasi inggil sadangunipun wekdal ingkang cekak. Hubungan punika dipunkenal minangka kaidah Haber. Haber mbéla perang gas saking dakwaan bilih punika boten gadhah perikemanusiaan, ngendika bilih tilar donya, kantha cara punapa kemawon ingkang dipunmedalaken. Wonten ing taun [[1920]]-an, piyambakipun ngembangaken pembentukan gas sianida [[Zyklon B]], ingkang dipun-ginakaken minangka [[insektisida]].<ref>http://www.nndb.com/people/884/000092608/</ref>
 
Sabibaripun ngundhuaraken dhiri, kondhisi jantung Fritz Haber samsaya parah/ Amargi kahanankaanan keséhatan ingkang samsaya lemah, pungkasanipun Fritz Haber tilar donya nalika tanggal [[29]] [[Januari]] [[1934]] wonten ing [[Basle]]. Boten dangu sasampunipun Haber séda, Asosiasi Kimia Jerman (German Chemical Society) ngawontenaken sawijining seremonial saperlu maringi pakurmatan dhumateng Fritz Haber. NAZI langsung duka mireng rencana punika. Nazi duka amargi Asosiasi Kimia Jerman maringi sawijining pakurmatan ingkang ageng sanget dhumateng salah satunggaling tiyang ingkang sampun nentang Nazi. Nazi ngancem badhé nangkep sadaya tiyang ingkang rawuh wonten ing adicara punika. Ningali kathahipun ahli kimia ingkang rawuh, Nazi boten siyos nindakaken rencananipun. Nazi sadhar bilih para ahli kimia minangka balung punggung saking rekonstruksi [[Jerman]] sabibaripun [[Jerman]] risak rikala Perang Donya I. Tanpa wontenipun para ahli Kimia, Nazi dangu sanget anggènipun yasa kekiyatan malih.
 
== Cathetan suku ==