Révisi kala 29 Juni 2018 04.59 besut Top4Bot (parembugan \| pasumbang) Bot 352.737 suntingan →‎Ciri-ciri khas: ganti isi, replaced: perkara → prakara ← Besutan sadurungé		Révisi kala 29 Juni 2018 06.32 besut wurungaké Top4Bot (parembugan \| pasumbang) Bot 352.737 suntingan ganti isi, replaced: Tetanduran → Tetuwuhan (6), tetanduran → tetuwuhan (32) Besutan sawisé →
Larik 1: {{Taxobox \| color = lightgreen \| name = ~~Tetanduran~~Tetuwuhan wiji katutup (Magnoliophyta) \| fossil_range = [[Jaman Jurasik]]-Saiki \| image = Sweetbay1082.jpg \| image_width = 240px \| image_caption = [[kembang]] ''Magnolia virginiana'' \| regnum = [[~~Tetanduran~~Tetuwuhan\|Plantae]] \| divisio = '''Magnoliophyta''' \| subdivision_ranks = [[Kelas]] Larik 15: }} '''~~Tetanduran~~Tetuwuhan wiji katutup''' ('''Magnoliophyta''' utawa '''Angiospermae''', diwaca ''angiosperme'' kanthi "e" pungkasan diwaca dawa) utawa '''~~tetanduran~~tetuwuhan ngembang''' iku golongan paling akèh jinisé saka [[~~tetanduran~~tetuwuhan]] kang urip ing dharatan. Jenengé dijupuk saka ciriné kang paling khas, ya iku ngasilaké piranti [[réproduksi]] wewangun [[kembang]] utawa amarga bakal [[wiji]]né kabungkus déning karpela utawa godhong woh. Ciri kang paling keri iki mbédaaké saka golongan [[~~tetanduran~~tetuwuhan wewiji]] liyané: Gymnospermae utawa [[~~tetanduran~~tetuwuhan wiji kabukak]]. Jeneng '''Angiospermae''' dijupuk saka panggandhéngan rong tembung [[basa Yunani]] kuna: αγγειον (''aggeion'', "panyangga" utawa "pangreksa") lan σπερμα (''spérma'', "wiji") kang kawanuhaké déning Paul Hermann taun [[1690]]. Ing sabagéan gedhé sistem taksonomi modhérn, golongan iki saiki manggon ing [[takson]] minangka [[divisio\|divisi]] lan migunakaké jeneng golongan (ya iku magnolia) kang nunjukaké kabèh ciri-ciri khasé: '''Magnoliophyta''', nanging klasifikasi paling anyar dhedhasar [[APG]] mapanaké ing sawijining [[klade]] kang ora duwé takson resmi. Larik 21: == Ciri-ciri khas == ~~Tetanduran~~Tetuwuhan ngembang dibedaaké saka golongan liya dhedhasar [[kladistika\|apomorfi]] (ciri-ciri kawarisaké) kang khas dikembangaké déning golongan iki. Kabèh ciri-ciri iki ana ing pérangan reproduktif. Ciri-ciriné ya iku: * Kembang Kembang dadi penciri kang paling nyata lan mbédaaké saka golongan ~~tetanduran~~tetuwuhan wewiji liyané. Kembang mbantu golongan ~~tetanduran~~tetuwuhan iki miyaraké kemampuan [[évolusi]] lan lungkang (ruang urip utawa ''niche'') [[ékologi]]sé saéngga marakaké cocog banget kanggo urip ing dharatan. * Benang sari [[Stamen]] utawa benang sari adoh luwih énthéng tinimbang [[organ]] kanthi fungsi sarupa ing ~~tetanduran~~tetuwuhan wiji kabukak (ya iku [[strobilus]]). Benang sari wus ngalami évolusi supaya bisa adhaptasi karo [[panyerbukan\|penyerbuk]] lan kanggo nyegah [[pembuahan]] dhéwé. Adaptasi nuju arah iki uga miyaraké jangkauan ruang uripé. * Ukuran gametofit lanang karéduksi sanget Larik 41: * Ukuran gametofit wadon karéduksi sanget Kaya ing gametofit lanang, ukuran gametofit wadon uga sangat berkurang dadi mung pitung sel lan kareksa ing njero [[bakal wiji]]. Ukuran kang saya cilik iki mbantu nyepetaké perkembangan urip ~~tetanduran~~tetuwuhan. Mung golongan Angiospermae kang duwé prilaku [[~~tetanduran~~tetuwuhan sausum\|sausum]] ing prosès kauripané. Prilaku iki marakaké gampang banget njlajah lungkang kang adoh luwih wiyar. * Endosperma Pawangunan [[endosperma]] ing wiji iku ciri khas Angiospermae kang ndhukung banget tumrap adhaptasi amarga nglengkapi [[embrio (~~tetanduran~~tetuwuhan)\|embrio]] utawa [[thukulan]] kanthi cadhangan panganan ing perkembangané. Endosperma kanthi [[fisiologi ~~tetanduran~~tetuwuhan\|fisiologis]] uga nambah kuwat daya serep wiji tumrap hara kang diperloaké ~~tetanduran~~tetuwuhan enom ing perkembangané. == Klasifikasi == Larik 51: [[Gambar:Monocot vs dicot crop Pengo.jpg\|150px\|thumb\|Thukulan [[monokotil]] (kiwa) lan [[dikotil]].]] Ing awalé, jeneng Angiospermae dimaksudaké déning Paul Hermann (1690) kanggo kabèh ~~tetanduran~~tetuwuhan kang ngembang kanthi wiji kang kabungkus ing kapsula, lan ditentangaké karo Gymnospermae minangka ~~tetanduran~~tetuwuhan kang ngembang kanthi woh ''achene'' utawa duwé karpela kawilah. Ing pangertèné, kabèh woh utawa bagéané dianggep wiji lan "kabukak". Rong istilah iki dipigunaaké déning [[Carolus Linnaeus]] kanthi pangertèn kang padha nanging digunaaké minangka jeneng-jeneng saka kelas Didynamia. Nalika [[Robert Brown]] ing taun [[1827]] nemoaké bakal wiji kang bener-bener kabukak ing [[sikas]] lan [[~~tetanduran~~tetuwuhan runjung]], panjenengané mènèhi jeneng Gymnospermae kanggo rong golongan ~~tetanduran~~tetuwuhan iki. Taun [[1851]] [[Wilhelm Hofmeister]] nemoaké owah-owahan kang dumadi ing [[kanthong embrio]] saka ~~tetanduran~~tetuwuhan ngembang ([[penyerbukan]] dhobel). Asil panemon iki ndadèaké Gymnospermae minangka kelas kang bener-bener béda saka dikotil, lan istilah Angiospermae wiwit diterapaké kanggo kabèh ~~tetanduran~~tetuwuhan wewiji kang dudu rong golongan kang disebutaké Robert Brown. Pangertèn pungkasan iki kang isih bertahan nganti saiki. Ing sistem taksonomi modhérn, golongan ~~tetanduran~~tetuwuhan ngembang dipapanaké ing manéka warna takson. Saliyané Angiospermae, golongan iki karan uga '''Anthophyta''' ("~~tetanduran~~tetuwuhan kembang"). [[Sistem Wettstein]] lan [[Sistem Engler]] mapanaké Angiospermae ing tingkat sub[[divisio]]. [[Sistem Reveal]] nglebokaké kabèh ~~tetanduran~~tetuwuhan ngembang ing subdivisio [[Magnoliophytina]], nanging ing èdhisi terusané misahaké dadi [[Magnoliopsida]], [[Liliopsida]], lan [[Rosopsida]]. [[Sistem Takhtajan]] lan [[sistem Cronquist]] nglebokaké golongan iki ing njeron tingkat divisio kanthi jeneng Magnoliophyta. [[Sistem Dahlgren]] lan [[sistem Thorne (1992)]] migunakaké jeneng Magnoliopsida lan mapanaké ing tingkat kelas. Saiki, sistem klasifikasi kang paling pungkasan, kaya [[sistem APG]] (1998) lan [[sistem APG II]] (2003), ora ndadèaké manèh minangka sawijining golongan takson dhéwé nanging minangka sawijining [[klade]] tanpa [[jeneng botani]] resmi kanthi jeneng ''angiosperms'' (sistem iki migunakaké jeneng-jeneng basa Inggris utawa diinggrisaké kanggo jeneng-jeneng ora resmi). === Pambagéan internal (taksonomi) === Klasifikasi internal golongan iki ngalami akèh owah-owahan. Sistem [[Klasifikasi Cronquist]] (1981) isih akèh dipigunaaké nanging wiwit dipitakonaké keakuratané saka sisih [[filogèni]] mligi amarga matentangan karo asil-asil panylidikan [[biologi molekular\|molekular]]. Kesepakatan umum bab kepriyé ~~tetanduran~~tetuwuhan ngembang diklumpukaké wiwit tercapai wiwit asil "[[Angiosperm Phylogeny Group]]" (APG) diwetokaké taun [[1998]] lan dianyaraké (''update'') ing taun [[2003]] minangka Sistem [[Klasifikasi APG II]].<ref name=APG2>{{cite journal\|journal=Botanical Journal of the Linnean Society\|volume=141\|pages=399–436\|author=Angiosperm Phylogeny Group\|year=2003\|title=An update of the Angiosperm Phylogeny Group classification for the orders and families of flowering plants: APG II\|url=http://www.blackwell-synergy.com/links/doi/10.1046/j.1095-8339.2003.t01-1-00158.x/full/\|doi=10.1046/j.1095-8339.2003.t01-1-00158.x}}</ref> Sistem Cronquist mbagi ~~tetanduran~~tetuwuhan ngembang dadi rong golongan: [[Magnoliopsida]] lan [[Liliopsida]]. Jeneng pemeri liya kang diidinaké ing Pasal 16 [[ICBN]] iku [[Dicotyledoneae]] (dikotil) lan [[Monocotyledoneae]] (monokotil) adhedasar sajarah lan nunjukaké sawijining ciri kang cukup gampang kanggo diamati sanajan ora mesthi mangkono: ~~tetanduran~~tetuwuhan dikotil duwé loro [[kotiledon\|godhong lembaga]] éwadéné ~~tetanduran~~tetuwuhan monokotil duwé siji godhong lembaga. Sistem APG, kang migunakaké konsèp [[kladistika]] lan akèh migunakaké [[metode panglompokan (statistika)\|metode panglompokan]] statistika (''clustering'') sarta nglebokaké data-data molekular, ngéntuki manawa monokotil arupa golongan [[filogèni\|monofiletik]] utawa holofiletik, lan dijenengi ''[[Monocotyledoneae\|monocots]]'' (wangun jamak saka ''monocot''), nanging dikotil pranyata ora (sinebut golongan asifat [[parafiletik]]). Sanajan mangkono ana golongan gedhé dikotil kang monofiletik kang dijenengi ''[[eudicots]]'' utawa ''tricolpates''. Jeneng ''eudicot'' ateges "dikotil sajati" amarga nunjukaké ciri-ciri kang biyasa dinyataaké minangka ciri khas dikotil, kaya ta kembang kanthi papat utawa lima [[petal\|mahkota kembang]] lan papat utawa lima [[sepal\|kelopak kembang]]. Sisa saka pamisahan iki, kang tetep parafiletik, biyasa dijenengi ''[[paleodicots]]'' (''paleo-'' ateges "purba" utawa "kuna") kanggo nggampangaké panyebutan. Panylidikan migunakaké filosofi filogèni nganti saiki wus nemoaké wolung golongan utama ing ~~tetanduran~~tetuwuhan ngembang, ya iku ''monocots'', ''eudicots'', [[Amborellales]], [[Nymphaeales]], [[Austrobileyales]], [[Chloranthales]], [[Ceratophyllales]], lan [[magnoliids]]. Gegandhengan ing antarané siji lan sijiné nganti saiki isih terus dislidiki. == Karagaman jinis lan manfaat == [[Gambar:Flores.gif\|200px\|thumb\|right\|Manéka warna kembang ing ''slide'']] [[Spesies\|Jinis]] ~~tetanduran~~tetuwuhan ngembang diprakiraaké watara 250.000 tekan 400.000 <ref>{{cite journal\|author=Thorne, R. F.\|url=http://www.ingentaconnect.com/content//iapt/tax/2002/00000051/00000003/art00009\|title=How many species of seed plants are there?\|journal=Taxon\|volume=51\|pages=511–522\|year=2002\|doi=10.2307/1554864}}></ref> <ref>{{cite journal\|author=Scotland, R. W. & Wortley, A. H.\|url=http://www.ingentaconnect.com/content/iapt/tax/2003/00000052/00000001/art00011\|title=How many species of seed plants are there?\|journal=Taxon\|volume=52\|pages=101–104\|year=2003\|doi=10.2307/3647306}}</ref> <ref>{{cite journal\|author=Govaerts, R.url=http://www.ingentaconnect.com/content/iapt/tax/2003/00000052/00000003/art00016\|title=How many species of seed plants are there?-a response\|journal=Taxon\|volume=52\|issue=3\|pages=583–584\|year=2003\|doi=10.2307/3647457}}</ref> kang bisa diklumpokaké nganti paling sithik 402 [[familia\|suku]] (dhedhasar taksiran ing Sistem APG II). Sistem APG 1998 nelaaké ana 462 suku. Monokotil nyakup sakiwa-tengené 23% saka kabèh spésies lan "dikotil sajati" (''eudicots'') nyakup 75% saka kabèh spésies. Sepuluh gedhé suku ~~tetanduran~~tetuwuhan miturut akèhé jinis ya iku: # [[Asteraceae]] utawa Compositae (suku keningkir-keningkiran): 23.600 jinis<ref name=APWeb>{{cite url\|author=Stevens, P.F.\|year=2001 onwards\|url=http://www.mobot.org/MOBOT/Research/APweb/welcome.html\|title=Angiosperm Phylogeny Website (at Missouri Botanical Garden)}}</ref> # [[Orchidaceae]] (suku anggrèk-anggrèkan): 21.950<ref name=APWeb/> Larik 88: Orchidaceae, Poaceae, Cyperaceae lan Araceae iku monokotil. Kasepuluh suku ing ndhuwur nyakup manéka warna jinis ~~tetanduran~~tetuwuhan wigati ing kauripan manungsa, ing babagan [[tetanèn]], [[kahutanan]] lan [[indhustri]]. Suku suket-suketan cetha arupa suku paling wigati amarga ngasilaké manéka warna sumber ènergi [[pangan]] kanggo manungsa lan [[kéwan]] saka [[pantun\|pari]], [[gandum]], [[jagung]], [[jawawut\|jelai]], [[haver]], [[jawawut]], [[tebu]], sarta [[sorgum]]. Suku polong-polongan manggon ing papan paling wigati nomer loro, minangka sumber [[protéin]] nabati lan [[sayuran]] utama lan manéka warna peran budaya liya (kayu, pewarna, lan racun). Suku nilam-nilaman anggotané akèh ~~tetanduran~~tetuwuhan kang ngasilaké lenga atsiri lan bahan [[rempah-rempah\|usada]]. Sapérangan suku wigati liyané ing kauripan manungsa ya iku Larik 99: * [[Rutaceae]] (suku jeruk-jerukan), [[Rosaceae]] (suku mawar-mawaran), lan [[Myrtaceae]] (suku jambu-jambuan) akèh ngasilaké woh-wohan wigati. ~~Tetanduran~~Tetuwuhan ngembang uga dadi pamasok sumberdaya alam ing wangun [[kayu]], [[kertas]], serat (umpamané [[kapas]], [[kapuk]], lan henep, sisal, serat manila), usada ([[digitalis]], kamfer), ~~tetanduran~~tetuwuhan hias (ruangan utawa tarbuka), lan manéka warna pratélan dawa kagunaan liya. == Réferènsi == Larik 117: * Raven, P.H., R.F. Evert, S.E. Eichhorn. ''Biology of Plants'', 7th Edition. W.H. Freeman. 2004. [[Kategori:~~Tetanduran~~Tetuwuhan]] [[Kategori:Taksonomi ~~tetanduran~~tetuwuhan]]

Tetanduran ngembang: Béda antara owahan