Lintang: Béda antara owahan

Struktur, évolusi, lan nasib akir sawijiningsiji lintang banget diprabawai déning massané. Saliyané iku, komposisi kimia uga mèlu njupuk peran sajeroning skala kang luwih cilik.

Lintang kawangun sajeroning [[awan molekul]]; ya iku laladan [[médhium antarlintang]] kang wiyar kanthi karapetan kang dhuwur (sanajan isih kurang rapet yèn dibandhingaké karo sawijiningsiji ''[[vacuum chamber]]'' kang ana ing Bumi). Awan iki akèh-akèhé kapérang saka [[hidrogen]] kanthi watara 23–28% [[helium]] lan sapérangan persèn èlemèn abot. Komposisi elemen sajeroning awan iki ora owah akèh wiwit prastawa [[nukleosintesis Big Bang]] nalika awal [[alam semesta]].

[[Gravitasi]] njupuk peran wigati banget sajeroning prosès pawangunan lintang. Pawangunan lintang diwiwiti kanthi ora stabilé gravitasi ing njero awan molekul kang bisa duwé massa èwonan tikelé saka srengéngé. Kaorastabilan iki asring dipicu déning gelombang kejut saka [[supernova]] utawa tumbukan antarané rong [[galaksi]]. Sepisan waé sawijiningsiji wewengkon nggayuh [[kerapetan]] matéri kang nyukupi sarat dumadiné [[instabilitas Jeans]], awan mau wiwit runtuh ing sangisoré gaya gravitasiné dhéwé.

Adhedasar sarat instabilitas Jeans''instabilitas jeans'', lintang ora kawangun dhéwé-dhéwé, nanging sajeroning golongan kang asalé saka sawijiningsiji karuntuhan ing sawijiningsiji awan molekul kang gedhé, banjur kapecah dadi konglomerasi individual. Babagan iki didhukung déning pangamatan ing ngendi akèh lintang kang umuré padha kagabung sajeroning gugus utawa asosiasi lintang.

Nalika awan runtuh, bakal dumadi konglomerasi individual saka lebu lan gas kang padhet kang diarani [[globula Bok]]. Globula Bok iki bisa duwé massa nganti kaping 50 massa srengéngé. Runtuhé globula njalari karapetan tambah. Ing prosès iki ènergi gravitasi diowahi dadi ènergi panas saéngga suhu mundhak. Nalika awan protolintang iki nggayuh [[kasetimbangan hidrostatik]], sawijiningsiji [[protolintang]] bakal kawangun ing intiné. [[Lintang pra dhèrèt utama]] iki asring dikupengi déning [[piringan protoplanet]]. Pangerutan utawa karuntuhan awan molekul iki mangan wektu nganti puluhan yuta taun. Nalika paningkatan suhu ing inti protolintang nggayuh kisaran 10 yuta kelvin, hidrogen ing inti 'kobong' dadi helium sajeroning sawijiningsiji réaksi termonuklir. Réaksi nuklir ing njero inti lintang nyedhiakaké cukup ènergi kanggo njaga tekanan ing pusat saéngga prosès pangerutan mandheg. Protolintang saiki miwiti kauripan anyar minangka lintang [[dhèrèt utama]].

=== Akir sawijiningsiji lintang ===