Yérusalem: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
→‎Ètimologi: ganti isi, replaced: maknané → tegesé (2)
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
ganti isi, replaced: sawijining → siji (4)
Larik 37:
Kutha iki saiki kanthi ''de facto'' kutha krajané [[Israèl]]<ref>Sadurungé dipindhah mréné, kutha krajan Israèl dumunung ing kutha [[Tel Aviv]]</ref>. Nanging wong [[Palestina]] uga nuntut pérangan wétan kutha iki sing arep didadekaké kutha krajan nagarané ing masa ngarep.
 
Wiwit taun 2008 Walikutha Yerusalem iku [[Nir Barkat]], sadurungé iku [[Uri Lupolianski]], sawijiningsiji tokoh Yahudi Harédi utawa Yahudi Ultra Ortodoks.
 
== Ètimologi ==
Tembung Semitik tumrap jeneng "Yerusalem" sing akèh disetujoni ya iku ''''S-L-M'''' sing jrdoning basa Arab utawa Ibrani tegesé ''damai'',<ref>{{cite DVD-notes |title=Inside Jerusalem's Holiest Places |titlelink=http://www.natgeoprogramming.com/film/1180/inside-jerusalems-holiest-places |titleyear=2006 |director=James Barrat |format= |publisher=National Geographic |location= |publisherid= |year= |language=English/Spanish }}</ref> ''kerukunan'' utawa ''kasampurnan''. Sawijining kutha sing karan ''Rušalimum'' utawa '' Urušalimum'' muncul sajeroning cathetan [[Mesir kuna]] minangka sawijiningsiji rujukan pisanan tumrap Yerusalem.<ref>G.Johannes Botterweck, Helmer Ringgren (eds.) ''Theological Dictionary of the Old Testament'', (tr.David E.Green) William B.Eerdmann, Grand Rapids Michigan, Cambridge, UK 1990, Vol. VI, p.348</ref> Wangun Mesir mau dikira-kira diturunaké saka jeneng lokal sing ana ing surat-surat Amarna, e.g: sajeroning EA 287 (ana sawetara wangun) ''Urusalim''.<ref>[http://www.specialtyinterests.net/eae.html#287 EA287 ''Abdi Hiba of Jerusalem to the king, No. 3'']</ref><ref>[http://www.tau.ac.il/humanities/semitic/EA263-end.html ''The El Amarna Letters from Canaan'']</ref>
Wangun ''Yerushalayim'' (pelafalan Ibrani) pisanan muncul ing [[kitab Yosua]]. Wangun iki arupa sawiji [[portmanteau]] saka ''yerusha'' (pusaka) lan jeneng asli ''Shalem'' sing dudu arupa evolusi fonetik prasaja saka wangun iki sajeroning surat Amarna. Sapérangan kalangan yakin anaé gayutan tembung iki karo tembung ''[[Shalim]]'', déwa pemurah saka mitologi [[Ugarit]] sing dadi personifikasi wektu wengi.<ref>{{cite book|title=Jerusalem |last=Elon |first=Amos |url=http://www.usna.edu/Users/history/tucker/hh362/telavivandjerusalem.htm |isbn=0006375316 |date=1996-01-08 |accessdate=2007-04-26 |publisher=HarperCollins Publishers Ltd |quote=Epitet ini mungkin saja merupakan jeneng kuna Yerusalem—Salem (miturut jeneng déwa pagan ing kutha iku), sing kanthi etimologis magepokan karo tembung basa-basa Semitik sing tegesé damai (syalom sajeroning b.Ibrani, salamjroning b.Arab).}}</ref> Lumrahé panambang ''-im'' nuduhaké wangun jamak sajeroning tata basa Ibrani lan ''-ayim'' wangun gandha saéngga nuwuhaké anggepan yèn jeneng mau tegesé fakta kutha mau dumunung ing rong bukit.<ref>{{cite book|isbn=0405102984 |last=Wallace |first=Edwin Sherman |title=Jerusalem the Holy |month=August |year=1977 |page=16 |quote=Sawijining wawasan sing sarupa diugemi déning wong-wong sing migunakaké wangun gandha Ibrani kanggo tembung mau |accessdate=2007-04-25|publisher=Arno Press|location=New York}}</ref><ref>{{cite book|title=Jerusalem: The Topography, Economics and History from the Earliest Times to A.D. 70 |last=Smith |first=George Adam |year=1907 |accessdate=2007-04-25 |publisher=Hodder and Stoughton |page=251 |quote=Istilah-aim utawa-ayim dianggo minangka istilah umum wangun gandha saka tembung barang, lan digunakaké minangka penanda kutha-kutha hulu lan hilir.}} (pirsani iki [http://books.google.com/books?id=Nf4QAAAAIAAJ&pg=PA251&dq=jerusalem+name+dual&ie=ISO-8859-1])</ref> Sanajan mangkono, lafal tembung pungkasan ''-ayim'' mung muncul sajeroning perkembangan pungkasan, lan ora ana ing mangsa [[Septuaginta]]. Sajeroning basa Yunani lan Latin tembung iki ditulis ''Hierosolyma.'' Sajeroning basa Arab, Yerusalem karan ''Ursalim al-Quds'' utawa luwih populèr minangka ''al-Quds'' (Kudus). "Zion" wiwitané dianggep dadi péranganing kutha, nanging sabanjuré dadi tandha kutha kanthi sakabèhané. Ing periode kakuwasan Raja Daud, kutha iki dikenal minangka ''Ir Daud'' (Kutha Daud).<ref>{{cite web|url=http://www.jafi.org.il/education/100/places/jer.html |title=Jerusalem |publisher=Jafi.org.il |date= |accessdate=2009-05-05}}</ref>.
 
==Sajarah==
[[Gambar:Jebusite Jerusalem.jpg|thumb|upright|Tembok Yebus, Kutha Daud]]
Bukti-bukti keramik nuduhaké anané aktivitas ing [[Ofel]], sing wektu iki dikenal kanthi jeneng Yerusalem ing [[Zaman Tembaga]] watara [[milenium angka 4 SM]],<ref name="freedman2000">{{cite book|title=Eerdmans Dictionary of the Bible |last=Freedman |first=David Noel |publisher=Wm B. Eerdmans Publishing |isbn=0802824005 |date=2000-01-01 |accessdate=2007-08-07 |pages=694–695}}</ref> kanthi bukti sawijiningsiji pemukiman tetep sajeroning awal [[Zaman Perunggu]] watara 3000–2800 SM.<ref name="freedman2000"/><ref>Killebrew Ann E. "Biblical Jerusalem: An Archaeological Assessment" in Andrew G. Vaughn and Ann E. Killebrew, eds., "Jerusalem in Bible and Archaeology: The First Temple Period" (SBL Symposium Series 18; Atlanta: Society of Biblical Literature, 2003)</ref> [[Teks Kebencian]] (watara abad ke-9 SM), ngrujuk marang kutha sing karan ''Roshlamem'' utawa ''Rosh-ramen''<ref name="freedman2000"/> lan [[surat Amarna]] (watara abad angka 14 SM) manawa dadi sing sepisanan nyebut kutha mau.<ref name="vaughn">{{cite book|title=Jerusalem in Bible and Archaeology: the First Temple Period |author=Vaughn, Andrew G. |coauthors=[http://jbe.la.psu.edu/cams/killebrewvita.htm Ann E. Killebrew] |date=2003-08-01 |accessdate=2007-01-15 |chapter=Jerusalem at the Time of the United Monarchy |isbn=1589830660 |pages=32–33|publisher=Society of Biblical Literature|location=Atlanta}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.biu.ac.il/JS/rennert/history_2.html |publisher=Bar-Ilan University Ingeborg Rennert Center for Jerusalem Studies |title=History of Jerusalem from Its Beginning to David |work=Jerusalem: Life Throughout the Ages in a Holy City |accessdate=2007-01-18 |last=Shalem |first=Yisrael |date=1997-03-03}}</ref> Sawetara ahli arkéologi, kalebu [[Kathleen Kenyon]], yakin Yerusalem<ref>jeneng asli URU URU salem KI sajeroning basa Akkadia, tinemu katulis sajeroning surat-surat Amarna wektu kutha isih dikepung wong Mesir lan dikuwasani déning Abi Heba sing tegesé kutha damai</ref> minangka sawijiningsiji kutha sing diyasa masarakat [[basa Semitik Kulon|Semitik Kulon]] karo pamukiman sing tumata watara [[abad angka 26 SM|2600 SM]]. Miturut tradhisi Yahudi, kutha iki diyasa [[Shem]] lan [[Eber]], leluhur [[Abraham]].
 
== Cathetan ==