Asem: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
c Wirjadisastra ngalih kaca Asam menyang Asem
Tanpa ringkesan besutan
Larik 1:
'''AsamAsem''' (kang asring diwakili kanthi rumus umum '''HA''') kanthi umum arupawujud [[senyawa kimia]] kang manawa dilarutaké ing banyu bakal ngasilaké larutan kanthi [[pH]] luwih cilik saka 7. Ing dhéfinisi modhérn, asamasem iku dat kang bisa mènèhi [[proton]] (ion H<sup>+</sup>) marang dat liya (kang karan [[basa]]), utawa bisa nampa pasangan [[èlèktron]] bébas saka siji basa. Réaksi '''asamasem''' karo basa ing réaksi [[panetralan]] bakal mbentuk [[garam (kimia)|garam]]. Conto |tuladhané asamasem ya iku [[asam asetat|asem asetat]] (ditemoaké ing [[cukak]]) lan [[asam sulfat|asem sulfat]] (digunaaké ing batré utawa [[Akumulator|aki]] montor). AsamAsem lumrahé rasané masem utawa kecut; sanajan mangkono, nyicipi rasa asem, mligi asamasem pekat[[Asam pekat]], bisa mbebayani lan ora kaprayogakaké.
 
== Sapérangan dhéfinisi asamasem ==
Istilah "asamasem" arupawujud pertalan saka istilah kang dipigunaaké kanggo prakara kang padha ing basa-basa Éropah[[Éropah]] kaya ''acid'' (basa Inggris), ''zuur'' (basa Walanda), utawa ''Säure'' (basa Jerman) kang kanthi harfiah gegandhéngan karo rasa masem utawa kecut. Ing [[kimia]], istilah asamasem duwé arti kang luwih mirunggan. Ana telung dhéfinisi asamasem kang umum ditampa ing kimia, ya iku dhéfinisi '''Arrhenius''', '''Brønsted-Lowry''', lan '''Lewis'''.
 
* '''Arrhenius''': Miturut dhéfinisi iki, asamasem iku dat kang ngundhakaké konsèntrasi ion hidronium[[Hidronium]] (H<sub>3</sub>O<sup>+</sup>) nalika dilarutaké ing banyu. Dhéfinisi kang sepisanan ditelaaké déning [[Svante Arrhenius]] iki mbatesi asamasem lan basa kanggo dat-dat kang bisa larut ing banyu.
* '''Brønsted-Lowry''': Miturut dhéfinisi iki, asamasem iku kang mènèhi proton[[Proton]] marang basa. AsamAsem lan basa kang gegandhengan mau sinebut pasangan asamasem-basa konjugat[[Konjugat]]. [[Johannes Nicolaus Brønsted|Brønsted]] lan [[Martin Lowry|Lowry]] kanthi kapisah nelaaké dhéfinisi iki, kang nyakup dat-dat kang ora larut ing banyu (ora kaya ing dhéfinisi Arrhenius).
* '''Lewis''': Miturut dhéfinisi iki, asamasem iku panampa pasangan èlèktron saka basa. Dhéfinisi kang ditelaaké déning [[Gilbert N. Lewis]] iki bisa nyakup asamasem kang ora ngandhung [[hidrogen]] utawa [[proton]] kang bisa dipindhahaké, kaya [[wesi(III) klorida]]. Dhéfinisi Lewis bisa uga dijelasaké kanthi téyori [[orbital molekul]]. Lumrahé, siji asamasem bisa nampa pasangan èlèktron ing orbital kosongé kang paling asor ([[LUMO]]) saka orbital karisi kang paling dhuwur ([[HOMO]]) saka siji basa. Mila, HOMO saka basa lan LUMO saka asamasem nggabung mbentuk [[orbital molekul]] ikatan.
 
Sanajan dudu arupawujud téyori kang paling amba cakupané, dhéfinisi [[Brønsted-Lowry]] arupawujud dhéfinisi kang paling umum digunaaké. Ing dhéfinisi iki, kaasaman siji senyawa ditemtokaké déning kastabilan ion hidronium[[Hidronium]] lan basa konjugat kang larut nalika senyawa mau wis mènèhi [[proton]] ing njeron larutan papan asamasem iku ana. Stabilitas basa konjugat kang luwih dhuwur nedahaké kaasaman senyawa mau kang luwih dhuwur.
 
Sistem asamasem/basa béda karo réaksi [[rédoks]]; ora ana owah-owahan [[bilangan oksidasi]] ing réaksi asamasem-basa.
 
== Sifat-sipat ==
Lumrahé, asamasem duwé sipat kaya mangkéné:
* '''Rasa''': masem utawa kecut nalika dilarutaké ing banyu.
* '''Sentuhan''': asamasem krasa nyengat yèn didumuk, mligi yèn asamé asamasem kuwat.
* '''Karéaktifan''': asamasem réaksiné hebat karo sapérangan gedhé [[logam]], ya iku korosif marang logam.
* '''Hantaran listrik''': asamasem, sanajan ora mesthi [[ion]]ik, arupawujud [[èlèktrolit]].
 
=== Sifat kimia ===
Ing banyu, réaksi [[Kasetimbangan kimia|kasetimbangan]] iki dumadi antarané siji asamasem (HA) lan banyu, kang duwé peran minangka basa,
 
HA + H<sub>2</sub>O ↔ A<sup>-</sup> + H<sub>3</sub>O<sup>+</sup>
 
[[Tetapan asam|Tetapan asem]] iku tetapan kasetimbangan kanggo réaksi HA karo banyu:
 
<math>K_a = \frac{[\mbox{H}_{3}\mbox{O}^+][ \mbox{A}^-]}{[\mbox{HA}]}</math>
 
AsamAsem kuwat duwé aji ''K<sub>a</sub>'' kang gedhé (ya iku, kasetimbangan réaksi anané adoh ing tengen, ana akèh H<sub>3</sub>O<sup>+</sup>; mèh kabèh asamasem kaurai). Umpamané, aji ''K<sub>a</sub>'' kanggo [[asam klorida|asem klorida]] (HCl) ya iku 10<sup>7</sup>.
 
AsamAsem lemah duwé aji ''K<sub>a</sub>'' kang cilik (ya iku, cukup akèh cacahé HA lan A<sup>-</sup> ana bebarengan ing larutan; sithik cacahé H<sub>3</sub>O<sup>+</sup> ana ing larutan; asamasem mung kaurai sapérangan). Umpamané, aji ''K<sub>a</sub>'' kanggo asamasem asetat ya iku 1,8 × 10<sup>−5</sup>.
 
AsamAsem kuwat nyakup asamasem [[halida]]-HCl, HBr, lan HI. (Nanging, asamasem fluorida, HF, rélatif lemah.) AsamAsem-asamasem okso, kang lumrahé ngandhung atom pusat kanthi [[bilangan oksidasi]] dhuwur kang dikupengi oksigèn, uga cukup kuwat; nyakup HNO<sub>3</sub>, H<sub>2</sub>SO<sub>4</sub>, lan HClO<sub>4</sub>. Akèh-akèhé asamasem [[Senyawa organik|organik]] arupawujud asamasem lemah.
 
Larutan asamasem lemah lan garam saka basa konjugaté mbentuk [[larutan penyangga]].
 
== Sajarah ==
Sekitar taun [[1800]], akèh kimiawan Prancis[[Prancis]], kalebu [[Antoine Lavoisier]], kanthi kléru duwé keyakinan manawa kabèh asamasem ngandhung [[oksigèn]]. Lavoisier [[Lavoisier]]ndhéfinisikaké asamasem minangka dat ngandhung oksigèn[[Oksigèn]] amarga kawruhé marang asamasem kuwat mung winates ing asamasem-asamasem okso lan amarga panjenengané ora mengertèni komposisi sabeneré saka asamasem-asamasem halida, HCl, HBr, lan HI. Ya Lavoisier kang mènèhi jeneng oksigèn saka tembung basa Yunani[[Yunani]] kang artiné "pambentuk asamasem". Sawisé unsur klorin[[Klorin]], bromin[[Bromin]], lan iodin[[Iodin]] kaidhèntifikasi lan ora anané oksigèn ing asamasem-asamasem halida[[Halidi]] tinemu déning Sir [[Humphry Davy]] taun [[1810]], dhéfinisi déning Lavoisier mau kudu ditinggalaké.
 
Kimiawan Inggris[[Inggris]] ing wektu iku, kalebu Humphry Davy[[Humphry Davy]], duwé keyakinan yèn kabèh asamasem ngandhung [[hidrogen]]. Kimiawan Swedia[[Swedia]] Svante Arrhenius banjur nggunakaké landhesan iki kanggo ngembangaké dhéfinisiné bab asamasem. Panjenengané nelaaké téoriné taun [[1884]].
 
Ing taun [[1923]], [[Johannes Nicolaus Brønsted]] saka Denmark lan [[Martin Lowry]] saka Inggris nelaaké dhéfinisi protonik asamasem-basa kang banjur dikenal kanthi jeneng rong èlmuwan iki. Dhéfinisi kang luwih umum diajokaké déning [[Lewis]] ing taun kang padha, njelasaké réaksi asamasem-basa minangla prosès transfer pasangan èlèktron.
 
== Panggunaan asamasem ==
AsamAsem duwé sapérangan kagunaan. AsamAsem asring digunaaké kanggo ngilangi karat saka logam ing prosès kang karan [[Pengawetasaman|"pengawetasaman" (''pickling'')]]. AsamAsem bisa digunaaké minangka èlèktrolit ing njeron [[batré]] [[sel teles]], kaya [[asam sulfat|asem sulfat]] kang digunaaké ing njeron [[batré mobil]]. Ing awaké manungsa lan sapérangan kéwan, [[asam klorida|asem klorida]] arupawujud péranganing [[asam lambung|asem lambung]] kang disekresiaké ing njeron [[lambung]] kanggo mbantu mecah [[protéin]] lan [[polisakarida]] uga ngubah proenzim [[pepsinogen]] kang inaktif dadi enzim [[pepsin]]. AsamAsem uga digunaaké minangka [[katalis]]; umpamané, asamasem sulfat akèh banget digunaaké ing prosès [[alkilasi]] nalika gawé bènsin.
 
== Pirsanana uga ==
* [[Téyori réaksi asam-basa|Téyori réaksi asem-basa]]
* [[Asam sulfat|Asem sulfat]]
* [[Udan asam|Udan asem]]
 
[[Kategori:Asam| ]]