Èngklèk: Béda antara owahan

'''Èngklèk''' utawa '''ingkling''' yaiku dolanan tradhisional kang ngrembaka wiwit jaman walanda sing diarani ''zondaag mandaag'' lan dimainké déning bocah cilik-cilik, nganti bisa ngrembaka ing Indonesia. Dolanan èngklèk iki dimainké kanthi cara mlumpat-mlumpat ana ing lemah kang wis digambari kothak-kothak, nganggo sikil siji lan mandheg ana ing gambar kothak-kothak tartamtu. Gambar kang lumrah digunakaké yaiku gambar kapal, wong-wongan, gunung, kitiran, uga ''pesawat''. Dolanan iki bisa ditemokaké ana ing provinsi-provinsi Indonesia kanthi jeneng kang béda-béda, antarané ''Gala asin'' (Kalimantan), ''Setatak'' (Riau), ''Intingan'' (Sampit), ''Tengge-tengge'' (Gorontalo), ''Cak Lingking'' (Bangka), ''Tejek-tejekan'' (Jambi) ''Teprok'' (Bali), ''Deprok'' (Betawi), ''Gedrik'' (Banyuwangi), ''Marsitekka'' (Batak) ''Engkle'' (Lamongan), ''Gili-gili'' (Merauke), ''Bendang'' (Lumajang), ''Engkleng'' (Pacitan), ''Sonda'' (Mojokerto), ''Tepok Gunung'' (Jawa Barat), ''Sunda Manda'' (Sunda), lan liya-liyane. Dolanan iki bisané dilakokaké déning wong loro utawa luwih, lumrahé kang dolanan èngklèk yaiku bocah wadon nanging bocah lanang ya ora sethithik sing gelem mèlu dolanan èngklèk. Dolanan èngklèk uga ora nemtokaké watesan umur kang main, isa bocah cilik, bocah enom, déwasa, lan wong tuwa, ananging lumrahé kang padha dolanan èngklèk yaiku bocah umur 7-14 taun. Piranti kang digunakaké kanggo dolanan iki awujud kapur lan gacuk. Ora kemudu kapur kang digunakake, bisa nganggo areng utawa piranti liyane kang bisa kanggo nggambar ing papan kang uwis samekta. Piranti nggambar kui mau digunakake kanggo nggambar kothak-kothak kang bakal dienggo kanggo papan dolanan, gambar bisa digawé ana ing lemah, latar omah, utawa aspal. Èngklèk pancèn dolanan ''outdoor'' utawa dolanan kang dimainake ing njobo omah. Déné gacuk digunakaké kanggo piranti nalika dolanan èngklèk, gacuk bisa digawé saka pecahan gendhèng,  pecahan keramik, utawa watu kang ukurané paling ora 4x5 cm utawa 5x5 cm. saben bocah kudu duwé gacuk kang cacahé siji.

 

Carané dolanan èngklèk diwiwiti saka nggambar ''bidang'' èngklèk sing bakal digunakaké, banjur nemtokaké bocah kang dhisik dhéwé main lan sakterusé kanthi cara ''hom-pim-pa'' utawa ''ping-sut''. Sabanjuré gacuk diuncalaké ana ing salah sijining kothak kang wis digambar ana ing lemah, gambar kothak kang njeroné ana gacukké ora éntuk dipidak, dadi kudu mlumpat nuju kothak sabanjuré kanthi ora midak watesan gambar kothak, sawisé tekan ndhuwur kudu mlumpat mbalik lan njukuk gacuké kanthi cara tetep nggunakaké sikil siji ora éntuk tibo. Nalika nguncalaké gacuk uga ora éntuk ngluwihi watesan gambar kothak, yen ana bocah sing ngliwati watesan gambar mau bakal diganti bocah sabanjuré. Bocah kang bisa ngrampungaké sak puteran dhisik dhéwé, dhèwèkké kudu njagling gacuk nggunakaké tlapak tangan kaping lima lan gacuk diuncalaké kanthi cara ngungkuri gambar sing dienggo èngklèk kuwi mau kanthi ndhodhok, gacuk bakal tiba ana ing salah sijining gambar kothak, kothak kang ketibanan gacuk kui bakal dadi duwèkké sing nguncalaké biyasané disebut sawah. Ana ing sawah mau, bocah sing nduwèni sawah éntuk midak nganggo sikil loro, nanging bocah liyané ora éntuk midak sawah kuwi. menawa salah sijining bocah nduwèni sawah akèh banjur bocah liyané kangèlan anggoné ngliwati, bocah liyané kuwi mau éntuk njaluk pitulungan yaiku njaluk gambar andha ana ing sisih tengen kothak nomer siji, ambané andha mung sak ambané sikil. Bocah kang nduwèni sawah paling akèh, kuwi sing bakal menang.<ref>{{Cite journal|last=Putri|first=Ati Bahiyati Utami|last2=Hasyim|first2=Noor|date=2017|title=Upaya Melestarikan Permainan Tradisional Engklek melalui Teknologi Digital Interaktif|url=journals.telkomuniversity.ac.id|journal=Rupa|volume=Vol.02|pages=125-127}}</ref> Ing jaman saiki, wis ora akèh bocah kang bisa dolanan èngklèk amarga bocah-bocah saiki luwih milih ''game online'' kang dianggep luwih ''fleksible'' dimainké, ora prelu golèk papan amba lan wektu kang pas. Bocah-bocah jaman saiki pancèn nganggep yèn dolanan tradhisional kuwi kuno lan wis ora jaman. Nanging ing dhaérah-dhaérah tartamtu ya isih akèh bocah sing gelem dolanan èngklèk utawa dolanan tradhisional liyané. Awaké dhéwé minangka uwong sing ngertèni dolanan iki, bisa nglestarèkaké lan ngajak bocah-bocah jaman saiki kanggo dolanan èngklèk. Supaya salah sijining dolanan tradhisional iki ora ilang kepangan jaman. Dolanan tradhisional kuwi luwih aman dibandhing dolanan modern, bisa didelok seko mupangaté.

 

Mupangat saka dolanan èngklèk yaiku ''fisik'' bisa luwih kuwat amarga dolanan iki ngudokaké mlumpat-mlumpat, bisa sinau ''sosialisasi'' amarga dolanan iki bisané dimainké luwih saka bocah siji, bisa sinau tertib aturan, ningkataké ''kretivitas'' bocah amarga dolanan iki bisa nggunakaké piranti kang ana ing sekitar, lan nglatih ''keseimbangan'' amarga dolanan iki ngudokaké mlumpat ana ing kothak nggunakaké sikil siji.<ref>{{Cite journal|last=Pebryawan|first=Krisna|date=2015|title=Engklek Sebagai Sarana Pembelajaran Yang Asik di Tengah Permainan Modern|url=journal.unwidha.ac.id|journal=Progdi Pendidikan Bahasa Jawa, FKIP Universitas Widya Dharma Klaten|volume=No. 92 Th XXVII|pages=62-64}}</ref>