Asal mula Asu domèstik: Béda antara owahan

'''Asal saka asu domèstik''' utawa asu kang biasané dadi ingon-ingon, iku ana marga wujud divergen gènètik saka srenggala, domèstikasi, lan pangembangan dadi jinis asu lan kelas-kelas asu. Asu kasebut minangka anggota jinis genus [[Canidae|Canis]], kang dadi bagéan saka kanal kaya srenggala, lan minangka spèsies kang kapisan lan siji-sijine [[karnivora]] singkang gedhe banget wis dikepengini.<ref>{{Cite journal|last=Larson|first=Greger|last2=Bradley|first2=Daniel G.|date=2014-01-16|title=How Much Is That in Dog Years? The Advent of Canine Population Genomics|url=https://journals.plos.org/plosgenetics/article?id=10.1371/journal.pgen.1004093|journal=PLOS Genetics|language=en|volume=10|issue=1|pages=e1004093|doi=10.1371/journal.pgen.1004093|issn=1553-7404|pmc=PMC3894154|pmid=24453989}}</ref><ref name=":0">{{Cite journal|last=Freedman|first=Adam H.|last2=Wayne|first2=Robert K.|date=2017-02-08|title=Deciphering the Origin of Dogs: From Fossils to Genomes|url=https://www.annualreviews.org/doi/10.1146/annurev-animal-022114-110937|journal=Annual Review of Animal Biosciences|volume=5|issue=1|pages=281–307|doi=10.1146/annurev-animal-022114-110937|issn=2165-8102}}</ref> Pasinaon gènètik mbandhingaké asu karo srenggala modhèrn nuduhaké monopoli (klompok kapisah), kang nuduhaké manawa asu ora cedhak karo srenggala kang urip lan para leluhur liar wis tandhes.<ref>{{Cite journal|last=Frantz|first=Laurent A. F.|last2=Bradley|first2=Daniel G.|last3=Larson|first3=Greger|last4=Orlando|first4=Ludovic|date=2020-04-07|title=Animal domestication in the era of ancient genomics|url=https://www.nature.com/articles/s41576-020-0225-0|journal=Nature Reviews Genetics|language=en|pages=1–12|doi=10.1038/s41576-020-0225-0|issn=1471-0064}}</ref> [[srenggala]] Plissocene Late kang pungkasan bisa uga wis dadi leluhur saka asu kasebut, kanthi mirip karo asu wulu abu-abu kang isih ana asil saka campuran gènètik ing antarané loro. Ing taun 2020, tinjauan literatur babagan domèstik kanid nyatakaké yèn asu modhèrn ora keturunaké saka keturunan Canis kang padha karo asu serangga modhèrn, lan ngusulaké manawa asu bisa keturunaké saka srenggala [[Pleistosen|Pleistosene]] kang luwih ukuran karo asu dèsa.<ref>{{Cite journal|last=Lord|first=Kathryn A.|last2=Larson|first2=Greger|last3=Coppinger|first3=Raymond P.|last4=Karlsson|first4=Elinor K.|date=2020-02-01|title=The History of Farm Foxes Undermines the Animal Domestication Syndrome|url=https://www.cell.com/trends/ecology-evolution/abstract/S0169-5347(19)30302-7|journal=Trends in Ecology & Evolution|language=English|volume=35|issue=2|pages=125–136|doi=10.1016/j.tree.2019.10.011|issn=0169-5347|pmid=31810775}}</ref>

Asosiasi asu karo manungsa bisa uga nggawé asu duwé pengaruh gedhe ing sejarah manungsa wiwitan lan pangembangan peradaban. Nanging, wektu, lokasi geografis, lan kahanan èkologis kang nyebabaké domèstik asu ora sarujuk.<ref>{{Cite journal|last=Freedman|first=Adam H.|last2=Wayne|first2=Robert K.|date=2017-02-08|title=Deciphering the Origin of Dogs: From Fossils to Genomes|url=https://www.annualreviews.org/doi/10.1146/annurev-animal-022114-110937|journal=Annual Review of Animal Biosciences|volume=5|issue=1|pages=281–307|doi=10.1146/annurev-animal-022114-110937|issn=2165-8102}}</ref> Ana bukti kang jelas yèn asu asalé saka asu ajag abu-abu sajroné fase awal domèstikasi lan ora ana spèsies canis liyané. [[Populasi (statistika)|Populasi]] srenggala kang wis mèlu kategorisasi bisa uga pupus. Sanajan akèh asilé gènètik saka asu modhèrn lan asu kuna, ora ana konsènsus tenan babagan wektu utawa lokasi (domèstik), jumlah populasi srenggala kang katut, utawa èfèk domèstik jangka panjang wis ana. Asu génom.<ref>{{Cite journal|last=Ostrander|first=Elaine A|last2=Wang|first2=Guo-Dong|last3=Larson|first3=Greger|last4=vonHoldt|first4=Bridgett M|last5=Davis|first5=Brian W|last6=Jagannathan|first6=Vidhya|last7=Hitte|first7=Christophe|last8=Wayne|first8=Robert K|last9=Zhang|first9=Ya-Ping|date=2019-7|title=Dog10K: an international sequencing effort to advance studies of canine domestication, phenotypes and health|url=https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6776107/|journal=National Science Review|volume=6|issue=4|pages=810–824|doi=10.1093/nsr/nwz049|issn=2095-5138|pmc=6776107|pmid=31598383}}</ref>

Pasinaon gènètik nuduhaké prosès domèstik kang diwiwiti luwih saka 25,000 YBP, ing siji utawa sawetara populasi srenggala ing salah siji [[Éropah|Eropa]], Artik bagèan dhuwur, utawa Asia wétan. Sisa bangkai gedhé kang ditinggal dèning tukang golèk pamburu manungsa bisa nyebabaké sawetara srigala mlebu hubungan migran karo manungsa. Iki bisa nyebabaké bedané saka srenggala kang isih ana ing siji wilayah kasebut. Gayutan kang luwih cedhak karo asu ajag iki - utawa ''proto-dog''- lan manungsa uga bisa dawa pikiré lan maju, kaya ta mburu bebarengan lan pertahanan bebarengan karo karnivora liyané lan manungsa liyané. Kira-kira 10.000 pertanian YBP dikembangaké nyebabaké gaya urip kang ora sopan, bebarengan karo bedané fenotipe saka asu saka leluhur srenggala, kalebu macem-macem ukuran. Ing jaman Victorian, pilihan manungsa kang diarahaké ngembangaké baka anjing modhèrn, kang nyebabaké pirang-pirang jinis fonotipe. Saben fase domèstikasi kasebut wis mènèhi tandha ing asu génom.<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/1081304361|title=Paleogenomics : genome-scale analysis of ancient DNA|last=Lindqvist, Charlotte,|last2=Rajora, Om P.,|isbn=978-3-030-04753-5|location=Cham, Switzerland|oclc=1081304361}}</ref> Pasinaon gènètik ndhukung rong jinis bottlenek kang ngalami keturunan asu, siji amarga domèstikasi awal lan liyané amarga pembentukan baka asu.

Domèstikasi kèwan lan tanduran thukul marga ana owah-owahan [[iklim]] lan lingkungan kang kedadèan sawisé puncak Maksimum Glacial Terakhir udakara 21,000 YBP lan kang isih ana nganti saiki. Owah-owahan kasebut ndadèkaké susah pangan. Domèstik kapisan yaiku srenggala abu-abu (Canis lupus) paling ora ana 15.000 YBP. Pariangan kang luwih enom lan dumadi 12,900 YBP yaiku wektu kang adhem lan arititas kuwat nggawé tekanan kanggo manungsa nambah strategi. Kanthi nutup saka Younger Dryas ing wiwitan Holocene udakara 11,700 YBP, kahanan iklim kang apik lan nambah populasi manungsa nyebabaké kèwan cilik lan domestikasi tanduran, kang ngidini manungsa nambahaké panganan kang dienggo lumantar pamburu. Transisi Nèolitik nyebabaké masarakat pertanian kang muncul ing lokasi ing saindenging [[Éurasia|Eurasia]], [[Afrika Lèr|Afrika Lor]], lan Kidul lan [[Amérikah Tengah|Amérika Tengah]].<ref>{{Cite journal|last=McHugo|first=Gillian P.|last2=Dover|first2=Michael J.|last3=MacHugh|first3=David E.|date=2019-12-02|title=Unlocking the origins and biology of domestic animals using ancient DNA and paleogenomics|url=https://doi.org/10.1186/s12915-019-0724-7|journal=BMC Biology|volume=17|issue=1|pages=98|doi=10.1186/s12915-019-0724-7|issn=1741-7007|pmc=PMC6889691|pmid=31791340}}</ref>