Lungguh: Béda antara owahan
Konten dihapus Konten ditambahkan
Tanpa ringkesan besutan |
c ganti tembung, replaced: kayata → kaya ta (2) using AWB |
||
Larik 3:
== Asal-usule ==
Asal-usule lungguh ing Jawa isih peteng, durung ana konvensi saka para sarjana. Nanging kabeh sarujuk yen konsep lungguh mangkat saka konsep Vorstendomein utawa kagungane ratu.<ref>Soepomo, ''De Reorganisatie van het Agrarisch Stelsel in het Geweest Soerakarta'' („s Gravenhage: L. Gerretsen, 1927), hlm. 1-7;
J.F.G. Brumund duwe panemu yen sistem iki warisan saka Mataram Kuno utawa Mataram Hindu. J.F.G. Brumund duwe panemu kaya ngono sawise bandingke Vorstenlanden karo tanah Pasundan. Tlatah Pasundan sing pengaruh Hindune ora kuat, sisteme dudu komunal ananging sistem hak darbe lemah. Sistem lemah komunal ana ing tlatah kang pengaruh Hindune kuat,
T. S. Raffles duweni panemu beda. Miturut Raffles, sistem komunal asalae ora saka Mataram Hindu nanging saka Mataram Islam. Daerah-daerah kang pengaruh Islame ora kuat
Supaya rodhane praja bisa muter, ratu butuh narapraja kang ngurusi kabeh urusan kraton. Para narapraja iki banjur digaji nganggo lungguh utawa lemah gadhuhan. Kajaba narapraja, para sentana dalem utawa kulawarga ratu uga digaji lungguh kanggo panguripane. Para narapraja lan sentana iki biasa kasebut ''apanagehouder'' dening Walanda. Ana beda antarane lungguhe narapraja lan lungguhe sentana. Narapraja mung oleh lungguh nalika njabat, sedangkan sentana oleh lungguh nganti tekan turunan kapapat. Lungguhe narapraja sawayah-wayah uga bisa dijupuk dening ratu yen naraprajane iku kapocot.
Larik 16:
Bekel sing arep ambekelli lungguh kudu duwe piyagem. Piyagem iku surat prajanjen hak lan kuwajiban bekel. Bekel kudu bayar sewa utawa pajeg kepada ''apanagehouder'' nganggo sistem maron (Walanda: ''half'', Indonesia: ''bagi hasil'' 50 %) utawa sistem majegan (nganggo duit). Sawise piyagem wis disarujuki, bekel bakal ngolah lungguhe.
Bekel ora ngolah lungguhe dewe ananging masrahake kepada narakarya. Umpama bekele nganggo sistem maron, hasil lungguhe 2/5 ditampa dening narakarya, 2/5 ditampa dening apanagehouder (pajeg), lan 1/5 ditampa dening bekel. Setaun pandum hasil pindo, yaiku pas grebeg Mulud lan Grebeg Syawal.<ref>J. F. G. Brumund, “Het Landbezit op Java”, ''Tijdschrift voor Nederlandsch Indie'', 1859, I, hlm. 48
[[Gambar:COLLECTIE TROPENMUSEUM Zijne Hoogheid Pangeran Adipati Ario Mangkoe Negoro IV (1853-1881) TMnr 60027176.jpg|jmpl|Pangeran Mangkunegara IV, ratu pisanan kang mbusak sistem lungguh]]
Lungguh uga bisa disewakake pada tuwan-tuwan Eropa lan wong Cina kanggo gawe perkebunan (Walanda: ''onderneming'' utawa ''cultuur''. Akeh ''apanagehouder'' kang nyewakake lungguh amarga bekti (Inggris: ''hommage'') lan pajege luwih gede. Para tuwan Eropa iki diarani bekel putih. Ing hukum adat Angger Sedasa kang kababar 1818, lungguh kena disewakake maksimal 6 taun.<ref>''Angger Sedasa'', prakara kaping 2</ref> Ing 1823 lungguh mung bisa disewa maksimal 3 taun dening tuwan-tuwan Eropa.<ref>''Staatsblad van Nederlandsch Indie'' 1823 no. 17</ref> Jangka suwene nyewakake lungguh tambah nganti 20 taun ing 1857.<ref>''Staatsblad'' ''van Nederlandsch Indie'' 1857 no. 166</ref> Kabeh narakarya kang ana ing lungguh kena kerja wajib (Walanda: ''cultuurdienst'') ing perkebunan saka nandur nganti ngangkut hasil perkebunan.
= Pambusaking Lungguh =
Sistem lungguh iki kerep dikritik dening sosialis kaya Pieter Brooshooft lan Van Kol amarga eksploitatif lan ora efisien. Pieter Brooshooft nyebut sistem lungguh iku marakake “penyakit kronis”.<ref
Amarga sistem lungguh dianggep wis ora jumbuh karo perkembangan jaman, sistem lungguh banjur dibusak. Pamarentah kolonial ngrasa Vorstenlanden butuh sistem sing legal-rasional. Mangkunegaran dadi praja pisanan kang busak lungguh. Lungguh ing Mangkunegaran kabusak ing 1860-an sithik mbaka sithik.<ref>Pringgodigdo, ''Geschiedenis der Ondernemingen van Mangkoenagarasche Rijk'' ('s Gravenhage: Martinus Nijhoff, 1950), hlm. 35-43
= Rujukan =
|