Révisi kala 3 Fèbruari 2021 23.02 besut 미솔파 (parembugan \| pasumbang) 9.609 suntingan c clean up, replaced: Uga delengen → Uga deleng (2) using AWB ← Besutan sadurungé		Révisi kala 4 Fèbruari 2021 00.57 besut wurungaké 미솔파 (parembugan \| pasumbang) 9.609 suntingan c clean up, replaced: ya iku → yaiku (6), Uga deleng → Deleng uga (2) using AWB Besutan sawisé →
Larik 54: == Pangaribawa basa Sangsekerta ing basa Jawa == :''~~Uga~~Deleng ~~deleng~~uga: [[Pratélan tembung silihan saka basa Sangsekerta ing basa Jawa]]'' basa Sangsekerta ing kala mbiyèn kanggo nulis sadurungé [[basa Jawa]] dienggo. Mula saiki akèh banget tetembungan saka basa Sangsekerta kang kalebu ing kosakata dhasar basa Jawa. Tetembungané iki kaya ta: ''utawa'', ''jala'', ''yuswa'', ''kunci'', ''griya'', ''sirah'' lan sabanjuré.<ref>Poerwadarminta (1953:3)</ref> Ing basa Jawa Kuna, tetembungan Sangsekerta luwih akèh manèh, miturut Profésor [[Piet Zoetmulder]], kurang luwih saparo saka 25.500 èntri ing bausastra Jawa Kunané, iku asalé saka basa Sangsekerta.<ref>Zoetmulder (1995:xiv)</ref> Larik 137: \|} Pocapan konsonan Sangsekerta ora béda karo basa Jawa, mligi konsonan rétroflèks {{Unicode\|ṭ}} ({{IPA\|[ʈ]}}) lan {{Unicode\|ḍ}} ({{IPA\|[ɖ]}}).<ref name="Haryati 1983-2">Haryati (1983:2)</ref> Sing kudu digatèkaké ~~ya iku~~yaiku manawa aspira h ing konsonan kh, gh lan sapanjuré kudu diunèkaké.<ref name="Haryati 1983-2"/> Banjur vokal nasal {{Unicode\|ṅ}} lan {{Unicode\|ṃ}} (''anusvāra'') pocapané mèmper 'ng'.<ref name="Haryati 1983-2"/> === Paugeran sandhi === Larik 163: Mula-mulané basa Sangsekerta iku ora ditulis nanging namung diapalaké waé kanthi lésan. Tèks katulis kapisan ing kulawarga basa Indo-Arya malah dudu basa Sangsekerta nanging basa Prakreta kang bisa dianggep turunane basa Sangsekerta. Nalika iki kalaksanan, pilihan aksarane gumantung saka aksara kang dienggo déning juru tulisé. Meh kabèh jinis aksara saka Asia Kidul naté dienggo nulisaké basa Sangsekerta. Ing India, aksara Dewanagari saya akèh dienggo nulisaké basa Sangsekerta wiwit abad kaping 19. Bangsa Éropah nganggo aksara Dewanagari lan Latin kanggo nyithak basa Sangsekerta. Tulisan tuwa dhéwé ing India kang dienggo basa Indo-~~Arya iku~~Aryaiku diarani [[aksara Brahmi]]. Tulisan iki kang kapisan dienggo nulisaké basa Sangsekerta ing abad 1 SM.<ref name="salomon">Salomon (1998), p. 86</ref> Nalika basa Sangsekerta ditulisaké, mligi basa kanggo nulis tèks-tèks administrasi, susastra utawa ngèlmiah. Tèks-tèks suci namung dilestarèkaké kanthi lésan lan nalika ditulis namung kanthi "gelem ora-ora" (miturut salah sawijining komentator) lan nalika ditulis uga wis kalebu jaman mutakir. Banjur suwé-suwé aksara Brahmi iki dadi tulisan kang séjé-séjé lan akèh ing antarané kang dienggo nulisaké basa Sangsekerta. Kira-kira sajaman karo aksara Brahmi, aksara Kharosthi dienggo ing tlatah lor kulon India. Banjur ing watara abad kaping 4 nganti abad kaping 8 Masehi, aksara Gupta minangka turunané aksara Brahmi dadi umum dienggo. Saka abad kaping 8 Masehi, aksara Gupta nurunaké aksara Sarada. Aksara Sarada banjur diganti déning aksara Déwanagari wiwit abad kaping 11 nganti 12 mawa tahap-tahap antara kaya ta aksara Siddham. Ing India sisih wétan, aksara Bengali lan sawisé iku aksara Oriya dienggo. Banjur ing India sisih kidul, papané basa-basa Drawida dicaturaké, [[aksara Pallawa]] lan turunané akèh dienggo nulisaké. Aksara Pallawa iki uga kang bakal nurunake kabèh aksara Nuswantara. Tulisan ing prasasti Sangsekerta kapisan saka Nuswantara, asalé saka Pulo Kalimantan lan asalé saka sakiwa tengené abad kaping 4, prasasti iki awujud ''[[yupa]]'' lan kang yasa ~~ya iku~~yaiku [[Mulawarman\|Prabu Mulawarman]]. == Paramasastra == Minangka sawijining basa Indo-Éropah, basa Sangsekerta iku kagolong basa flèksi mèmper [[basa Latin]] utawa [[basa Jerman]]. Nanging béda karo basa Latin, morfologiné luwih amba. Akèh fungsi-fungsi sajeroning ukara dituduhaké mawa sufiks utawa imbuhan akir (contoné panggonan, arah, asal, pasif, kapénginan, larangan lan sapanjuré). Amerga basa Sangskerta iku kagolong basa flèksi, mula urutan tetembungan sajeroning ukara bisa bébas.<ref>{{citation \| last=Staal\|first=J.F.\|authorlink=Frits Staal \| title=Word Order in Sanskrit and Universal Grammar \| url=http://books.google.com/?id=VqihQhNkqu4C&pg=PA28&lpg=PA28&dq=free+order \| publisher=Springer Science & Business \| isbn=9789027705495 \| year=1967}}</ref> Sanadyan mangkono urutan kang lumrah ~~ya iku~~yaiku urutan [[SOV (linguistik)\|SOV]].<ref>{{citation \| last=Gillon\|first=B.S \| date= March 25, 1996 \| journal=Indian linguistics \| issn=0378-0759 \|volume=57 \| title=Word order in Classical Sanskrit \| url=http://cat.inist.fr/?aModele=afficheN&cpsidt=2875140 \|issue=1–4 \| pages=1 }}</ref> === Tembung aran === Larik 238: :Artikel utama: ''[[Tembung camboran ing basa Sangsekerta]]'' Kompositum utawa tembung-tembung camboran ing basa Sangsekerta akèh banget ditrapaké, mligi kang magepokan karo tembung aran.<ref name = "Haryati 1983-87">Haryati Soebadio (1983:87)</ref> Ing basa Wéda tembung-tembung camboran iki isih prasaja.<ref name = "Haryati 1983-87"/> Nanging sawisé iku mligi para pujangga ''Kāvya'' olèhé nganggo dadi saya ndadra lan tetembungan kaya mengkéné iki bisa dawa banget kasilé.<ref name = "Haryati 1983-87"/> Sacara nomimal tembung majemuk iku wanguné kanthi morfologis sajatiné padha waé, mesthi kabangun saka rong tembung aran.<ref name="Gonda 1966-81">Gonda (1966:81)</ref> Nanging rong tembung aran iki bisa dadi péranganing kompositum liyané.<ref name="Gonda 1966-81"/> Saben tembung aran (utawa tembung sipat) ing wujud dhasaré karo unsur pungkasan waé kang didéklinasi miturut kasusé.<ref name = "Haryati 1983-87"/> Miturut Gonda ana lima wangun kompositum, ~~ya iku~~yaiku ''Dvandva'', ''Avyayībhāva'', ''Tatpuruṣa'', ''Karmadhāraya'' lan ''Bahuvrīhi''.<ref>Gonda (1966:82-84)</ref>. Saliyané iku isih ana ''Dvigu''.<ref name = "Monier 504">Monier-Williams (1899:504)</ref> ;Dvandva Larik 254: ;Dvigu Tembung camboran ''dvigu'' iku tembung camboran kang dumadi saka rong unsur: tembung wilangan lan tembung aran.<ref name = "Monier 504"/> Contoné ~~ya iku~~yaiku ''dvi-gu'' kang tegesé "regané rong lembu".<ref name = "Monier 504"/> ''Dvigu'' iku sajatiné kalebu tembung camboran ''tatpuruṣa''<ref name = "Monier 504"/> == Cathetan suku lan réferènsi == Larik 266: * P.J. Zoetmulder bekerja sama dengan S.O. Robson, 1995, ''Kamus Jawa Kuna-Indonésia''. Jakarta: Gramedia Pustaka Utama. Penerjemah Darusuprapta, Sumarti Suprayitna ISBN 979-605-346-4 == ~~Uga~~Deleng ~~deleng~~uga == * [[basa Pali]]

Basa Sangsekerta: Béda antara owahan