Abad ping 3: Béda antara owahan
Konten dihapus Konten ditambahkan
c bot Menambah: yo:Ọ̀rúndún 3k |
merge with Abad kaping-3 (author: Panganggo:Pras |
||
Larik 15:
[[Abad kaping 2]] - '''Abad kaping 3''' - [[Abad kaping 4]]
[[Image:East-Hem 200ad.jpg|thumb|300px|Eastern Hemisphere at the beginning of the 3rd century AD.]]
[[Image:World map 250 CE.png|thumb|300px|Map of the world in AD 250.]]
[[Image:East-Hem 300ad.jpg|thumb|300px|Eastern Hemisphere at the end of the 3rd century AD.]]
'''Abad kaping-3''' iku periode wiwit [[201]] nganti [[300]] miturut [[Kalèndher Julius|Kalèndher Julian]].
Ing abad iki, [[Kakaisaran Romawi]] ngalami krisis, nandhani wiwitaning jaman ''Late Antiquity''. Ing [[Persia]], [[kakaisaran Parthian]] digantèkaké déning [[Kakaisaran Sassanid]].
Ing [[India]], [[Kakaisaran Kushan]] diganti déning [[Kakaisaran Gupta]]. [[China]] pinuju ana ing jaman [[Telung krajan]]. [[Xiongnu]] agawé negara [[Tiefu]] ing sangisoré [[Liu Qubei]]. [[Koréa]] dipimpin déning [[Telung krajan Koréa]]. [[Jepang]] mlebu jaman [[Kofun]].
Ing [[Afrika Sub-Sahara]], [[Èkspansi Bantu]] ngrambah [[Afrika Kidul]].
Jroning millennium pisanan ing sajarah Amérika Lor (Amérika pre-Columbian), [[Budaya Adena]] saka tlatah lembah [[Kali Ohio]] nulak ngakoni [[Budaya Hopewell]]. Kabudayan Maya miwiti éra klasik.
== Kakaisaran Romawi ==
Sawisé sédané Commodus ing abad sadurungé, kakaisaran Romawi ngalami perang sadulur. Sawosé perang bubar, [[Septimius Severus]] madeg dadi kaisar, miwiti dinasti [[Severan]]. Ora kaya kaisar sadurungé, sacara kabuka Severus migunakaké tentara kanggo ndhukung kakuwasaané, lan dibayar kanthi apik, lan sabanjuré dadi rejim monarki militèr. Sistem iki runtuh ing taun [[230]]an, munculaké kahanan anarki militèr jroning mangsa sèket taun utawa krisis ing abad iki, marga ora kurang saka rongpuluh kaisar ganti gumanti, akèh-akèhé mung mengku jabatan jroning sawetara sasi marga dipatèni utawa tiwas jroning paprangan, lan kakaisaran mèh ambruk déning kisruh pulitik, lan uga déning ancaman kakaisaran Persia saka sisih wétan. Ing sangisoré panguwasa Sassanid sing anyar, Persia tuwuh dadi saingan, lan Romawi kudu nganakaké réformasi sacara drastis kanggo ngadhepi konfrontasi. Réformasi iki kawujud ing pungkasan abad yakuwi jroning jaman [[Diocletian]], ing antarané mérang kakaisaran dadi loro yakuwi tlatah wétan lan kulon, sing saben tlatah duwé panguwasa dhéwé-dhéwé.
==Prastawa==
[[Image:BathsOfCaracalla.jpg|thumb|right|300px|The Baths of Caracalla, in 2003]]
* 208: Angkatan Segara China ngayahi pertempuran ''Battle of Red Cliffs''
* 212: [[Constitutio Antoniniana]] mènèhi kawarga negaraan marang kabèh wong Romawi
* 212–216: ''Baths of Caracalla''
* 220: [[Dinasti Han]] rampung, diganti Dinasti Wei.
* 230–232: [[Dinasti Sassanid]] ing Persia miwiti perang kanggo ngrebut tlatah sing ilang ing Romawi wétan
* 235–284: [[Krisis abad kaping-3]] nggoyang [[Kakaisaran Romawi]]
* 250–538: Jaman [[Kofun]], bagéyan pisanan saka periode Yamato ing [[Jepang]]
* 258: [[Kaisar Valerian]] mbantai wong Kristen
* 260: Kaisar Romawi [[Valerian I]] ditawan déning [[Shapur I]] saka Persia
* 184–280: Periode [[Telung krajan]] ing Cina
* 280–420: Dinasti Jin (265-420)]] saka Cina
* [[Sarnath]] dadi punjeré seni [[Buddha]] ing [[India]]
* Jagung miwiti dadi tetanduran panganan ing Amérika Lor.
* Karajan [[Funan]] nggayuh pucuk kamuktèn ing sangisoré [[Fan Shih-man]]
* The [[Goths]] pindhah saka [[Gothiscandza]] menyang [[Ukraina]], nglairaké budya Chernyakhov.
== Uga delengen ==
Baris 20 ⟶ 56:
[[Kategori:Kalendher Kadadeyan|Kalèndher Kadadéyan]]
[[Category:Milenium pisanan]]
[[Category:Abad kaping-3| ]]
[[af:3de eeu]]
| |||