Wos: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
beras -> wos, durung rampung
Larik 1:
[[Gambar:Brun kvit ris.jpg|thumb|Wos pethak lan wos abrit]]
'''Wos''' utawi '''beras''' ([[Basa Jawa Ngoko|ngoko]]) punika [[gabah]] ingkang sampun dipunbucal kulitipun lan dados sumber karbohidrat kanggé mayoritas [[menungsa]] ing ndonyadonya. Cekakipun, beras punika isining gabah.
 
Kulit/rambut gabah sacara [[anatomi]] dipunsebat ‘palea’ (bagéyan ingkang dipuntutupi) lan ‘lemma’ (bagéyan ingkang nutupi).
 
Cara anggénipun mbucal kulit gabah dados beras wonten kalih, inggih punika:
* Cara tradhisional, gabah dipundheplok ngagemnganggé lumpang/lesung lan alu. Salajengipun, beras dipunpisahaken kaliyan bekatul (kulit gabah ingkang sampun alus) ngagem tampah. Bekatul punika saged dados pakan kéwan ternak, umpaminipun [[pitik|ayam]], [[mènthog]] lan [[babi]].
* Cara modhèrn, gabah dipungiling ngagemnganggé mesin panggilingan. Mawi piranti punika, beras saged langsung resik lan dipunpisah kaliyan rambut gabah (kulit gabah ingkang setengah wetah ([[basa Indonesia]]: ''sekam'') lan bekatul. Rambut gabah saged dados rabuk [[tetanduran|taneman]] kagem budhidhaya taneman hias utawi dipunbesmi ngantos dados awu. Awu punika saged dipunagem asah-asah perabot pawon ([[basa Indonesia]]: ''dapur'') saksampunipun dipuncampur sabun.
 
==Anatomi beraswos==
 
BerasWos ing salebeting [[Biologi]] menika bagéyan isi [[pari|pantun]] ingkang gadhah bagéyan-bagéyan:
* [[aleuron]], lapisan langkung njawi ingkang asring tumut kabucal ing prosés pamisahan kulit.
* [[endospermia]], panggènan sebagéyan ageng [[pati]] lan [[protéin]] beras.
* [[embrio]], ingkang dados calon [[tetanduran|taneman]] énggal (manawi sampun awujud beras sampun mboten saged thukul malih, kajawi ngagem bantuan tèknik kultur jaringan). Ing basa padintenan, embrio menika kasebat mata beras.
 
==Kandhungan beraswos==
 
Kados bulir ''serealia'' sanès, bagéyan paling ageng beras dipundhominasi pathi (antawisipun 80-85%). Beras ugi ngandhut [[protéin]], [[vitamin]] (utaminipun ing bagéyan aleuron), [[mineral]] lan [[banyu|toya]].
 
Pathi beraswos saged dipungolongaken dados kalih klompok, inggih punika:
* [[amilosa]], pati kanthi struktur mboten cawang
* [[amilopektin]], pati kanthi struktur cawang
Campuran kalih golongan pathi punika sanget nemtokaken werni (transparan utawi mboten) lan tèkstur [[sega|sekul]] (léngkét, empuk, atos, utawi pera).
 
==Jenis lan warna beraswos==
 
Warna beraswos ingkang bènten-bènten dipunatur sacara [[genetik]], amargi bèdanipun gèn ingkang ngatur warna aleuron, warna endospermia, saha campuran pati ing endospermia.
* BerasWos ‘biasa’ ingkang werni [[putih|pethak]] radi transparan amargi namung gadhah sekedhik aleuron, lan kandhutan amilosa umumipun kirang langkung 20%. BerasWos menika ndhominasi pasar beraswos.
* BerasWos [[abang|abrit]], amargi aleuronipun ngandhut gèn ingkang ngasilaken antosianin ingkang dados sumber werni abrit utawi ungu.
* BerasWos [[ireng|cemeng]], langka sanget, amargi aleuron saha endospermia ngasilaken [[antosianin]] kanthi intènsitas inggil saéngga werninipun ungu sanget nyelaki ireng.
* [[Ketan]] (utawi beraswos ketan), werninipun pethak, mboten transparan, sedaya utawi méh sedaya pathinipun punika amilopektin.
* Ketan cemeng, inggih punika versi ketan saking beraswos ireng.
 
Wonten sapérangan jinising beras ingkang wangi menawi dipun-dang (umpaminipun ‘Cianjur Pandanwangi’ utawi ‘Rajalélé’). Aroma menika amargi wonten senyawa aromatik medal saking beras ingkang ndadosaken wangi. Sifat menika dipunatur sacara genetik saha dados objék [[rekayasa genetika]] beras.