Le Havre: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Tanpa ringkesan besutan
Tanpa ringkesan besutan
Larik 43:
}}
 
'''Le Havre''' ({{IPA-fr|lə ɑvʁ}}) inggih punika salah satunggaling kitha wonten ing [[Seine-Maritime]] Departemèn ing Perancis saking [[Haute-Normandie]] wonten ing dhaérah Perancis<ref name="internet1">{{lien web|url=http://www.adcf.org/urbanisme/Redecoupage-des-unites-urbaines-poursuite-de-l-expansion-urbaine-760.html|éditeur:Assemblée des Communautés de France|titre=Redécoupage des unités urbaines : poursuite de l’expansion urbaine|consulté le=21/04/2013}}</ref>. Le Havre mapan wonten ing Perancis bagéyan sisih [[lor]] radi [[kulon]], wonten ing sisih tengen saking [[kali Seine]] wonten ing [[English Channel]]<ref name="internet1"/>. Le Havre inggih minangka dhaérah ingkang paling kathah kanggé populasi [[Komune Perancis]] wonten ing dhaérah Haute-Normandie, sanajan ta total populasi pendhudhukipun ingkang paling ageng ing konurbasi La Havre inggih langkung sekedhik tinimbang cacahipun pendhudhuk ing dhaérah [[Rouen]]<ref name="internet1"/>. La Hevre inggih ugi minangka ''suprefaktur'' ingkang paling ageng nomer kalih ingkang wonten ing Perancis sasampunipun kitha [[Reims]]<ref name="internet1"/>. Kitha punika inggih ugi minangka kitha bisnis ingkang paling sibuk ing Perancis sasampunipun kitha [[Marseille]]</ref> qui regroupe 17 communes et {{formatnum:250000}} habitants<refname="internet2">{{lien web|éditeur=CODAH|titre=Editorial|url=http://www.agglo-lehavre.fr/delia-CMS/page/all-1/article_id-/article_principal_id-/folder_id-/topic_id-3/presentation.html|consulté le=21/04/2013}}</ref>.
 
==Sujarah==
Le Havre ing purwakanipun kanggé samantara wekdal gantos naminipun dados ''Franciscopolis'' wonten ing satunggaling dokumen, sasampunipun [[Raja Francis I]] ingkang ngrembakakaken kitha punika ing taun [[1517]]<ref name="internet2"/>. Satunggaling kapal ingkang misuwur minangka ''Notre-Dame-de-Grace ("Our Lady Grace")'' wonten ing situs sadèrèngipun kitha punika dipunbangun, lan lajeng ''denominasi'' ngampilaken nama kasebut dados nama satunggaling pelabuhan, ingkang dipunsebut ''Le hable de Grâce'' (lan sasampunipun taun [[1489]] namanipun dados "Plabuhan Grace")<ref name="internet2"/>. Nama ingkang dawa punika lajeng dipuncekak dados Le Havre, kados nama ingkang dipunginakaken ing zaman modèrnmodhèrn, ingkang namung dipunalih aksarakaken dados ''port'' utawi plabuhan<ref name="internet2"/>.
 
Le Havre kala rumiyin misuwur minangka kitha ingkang mblawur lan boten cetha<ref name="internet1"/>. Manut ilining wekdal, pendhudhuk ing kitha punika lajeng sami tumindak kathah kanggé ngéwah-éwahi hawa lan swasana sereng saking kitha punika<ref name="internet1"/>.
 
Nama Le Havre sejatosipun inggih namung ateges plabuhan utawi ''port'' (utawi ing basa Inggris kuno ateges "swarga")<ref name="internet3"/>. Le Havre dipundhirikaken minangka satunggaling plabuhan énggal kanthi pamarèntahan saking kerajaan, lan sapérangan inggih kanggé nggantosaken kawontenanipun plabuhan ingkang gadhah sujarah ing Prancis inggih punika Harfleur lan Honfleur ingkang sampun dados langkung praktis amargi wontenipun dhaérah ingkang dipundamel langkup andhap<ref name="internet3"/>. Kitha punika dipunbangun ing taun [[1517]], lan ing wekdal punika taksih kanthi nama Franciscopolis sasampunipun pamaréntahanipun Francais I saking Perancis lan lajeng gantos namanipun dados LELe Havre-de-Grace ''("Harbour Grace")'' sasampunipun wonten kapel ingkang wonten saking Notre-Dame-de-Grace ("''Our Lady ogfof Grace''")<ref name="internet3"/>.
 
Ing tanggal [[20 April]] [[1564]], kitha punika dados satunggaling plabuhan saking departemèn ing Perancis saking ''ekspedisi'' ingkang dipunpandhegani déning [[René Goulaine de Laudonnière]] dhateng satunggaling dunya énggal ingkang dipundamel déning piyambakipun ing wekdal sepisanan dados koloni Perancis wonten ing [[Fort Caroline]], caket sak punika kaliyan kitha [[Jacksonville, Florida]]<ref name="internet3"/>. Satunggaling artis ingkang ugi misuwur inggih punika [[Jacques le Moyne de morgues]] ugi gabung kaliyan Laudonnière kanggé ngupiya lan nyipta kolonisasi sepisanan ingkang nggambarakane satunggaling gambar artistik ingkang lajeng sampun dipunmangertosi déning pendhudhuk asli Amerika ing dunya ingkang énggal, mliiginipun [[Timicua]], suku-suku wilayah modhèrn ingkang wonten ing sisih [[wetan]] radi [[lor]] saking [[Florida]] lan ing sisih wetan radi [[kidul] saking negara bagéyan [[Georgia]].<ref name="internet3">{{cite web|url=http://www.thenewworld.us/narrative-of-le-moyne/3/ |title=Narrative of Le Moyne- TheNewWorld.us |publisher=TheNewWorld.us |date= |accessdate=14 April 2013}}</ref>
 
Ing [[abad]] kaping [[18]], Le Havre inggih wiwit tuwuh dados kitha dagang saking [[India Barat]] ingkang lajeng terus tambah ngantos dumugi Perancis lan [[Eropa]]<ref name="internet3"/>. Ing taun [[1759]], kitha punika dados titik kanggé mahargyakaken ''Rencana invasi Perancis'' ing taun 1759<ref name="internet3"/>. Déné ing perang ewunan tentara, jaran, lan kapal sami kempal dados setunggal namung kanggé ngrusak kathah tongkang wonten ing plabuhan ing [[Raid on Le Havre]] lan salajengipun invasi kedah dipuntilar sasampunipun angkatan laut Prancis kasoran ing pasukan [[Quiberon]]<ref name="internet3"/>.
 
Negara Jerman inggih nguaosi pendhudhuk ing kitha Le Havre ing sadangunipun wonten invasi saking [[Normandia]] ing [[Perang Dunya II]] ingkang asilipun inggih saged damel tiwas 5.000 tiyang lan cacahipun kirang langung 12.000 griya kagunganipun warga kitha kasebut risak tumemen, mliginipun amargi serangan saking udara ingkang dipuntindakaken déning Sekutu<ref name="buku1"/>. Sanajan ta makaten, Le Havre inggih dados satunggaling lokasi ingkang dados salah satunggaling papan Depot ingkang paling ageng dipungantos utawi ''Repple Depples'' wonten ing operasi teater Eropa ing Perang dunya kaping II punika<ref name="buku1"/>. EwunanÈwunan tentara Amerika ingkang nyuliri kawontenanipun tentara sekutu dipundhatengaken ing kitha punika kanggé nggantosaken sapérangan papan ingkang risak sadèrèngipun dipunprentah kanggé merangi operasi ingkang wonten.<ref name="buku1">Ambrose, Stephen. ''Citizen Soldiers'', p 274-277.</ref>
 
Le Havre inggih dipunkurmati kanthi wontenipun bebungah [[Légion d'honneur|Legion of Honor]] ingkang dipuncaosaken ing tanggal [[18 Juli]] [[1949]]<ref name="buku1"/>. Sasampunipun perangipun rampung, kitha punika lajeng dipunbangun malih kanthi gaya ingkang langkung modhèrn malih ingkang dipunrancang déning [[Auguste Perret]]<ref name="buku1"/>. [[UNESCO]] lajeng paring uninga bilih punjering kitha Le Havre inggih dados salah satunggaling bandha tilaran sujarah ing dunya [[Situs Warisan Dunya]] utawi [[World Heritage Site]] ing tanggal [[15 Juli]] [[2005]], kanggé ngurmati kitha punika minangka kitha ingkang gadhah potensi ingkang nyata lan saged langkung ''inovatif'' malih<ref name="buku1"/>. Wontenipun siti kothong kanthi ambanipun saged dumugi 133 hektar, miturut tim UNESCO inggih minangka satunggaling tuladha blih kitha punika gadhah arsitektur saha tata kitha ingkang dipunrencanakaken kanthi saé ing jaman sasampunipun kaleksenan perang<ref name="buku1"/>. Punika inggih ingkang minangka salah satunggaling situs warisan dunya kontemporer ingkang arang dipunpanggihaken ing Eropa<ref name="buku1"/>.
 
==Rekonstruksi==
Kitha plabuhan Le Havre kenging risak ingkang parah ing sadangunipun kengingkènging bencanamemala nalika kadadosan Perang dunya kaping kalih<ref name="buku2"/>. Kados kitha-kitha pesisir sanèsipun ing Prancis, plabuhan Le Havre saged dipunrebat lan dipunkuaosi déning negara [[Jerman]] ing taun [[1940]]<ref name="buku2"/>. EwunanÈwunan masarakat sami ngungsi dhateng pos-pos pengungsenpengungsèn, dhateng kitha-kitha ing sakéring tengenipun lan ing papan pengungsen samantara ing sadangunipun wekdal punika<ref name="buku2"/>. Sapérangan ageng pendhudhuk milih kanggé ngungsi ing wekdal énjing mumun kanthi mlampah, mawi pit onthel utawi nganggenganggé grobak, lan namung purun wangsul ing wekdal siyang sasampunipun pihak Sekutu ngebom dhaérah kasebut saking udhara<ref name="buku2"/>. Anggènipun ngancuraken kitha Le Havre, puncakipun inggih nalika wonten pertepuran Normandia<ref name="buku2"/>. Ing tanggal 5 lan 6 Desember [[1944]], pasukan Sekuti miwiti seranganipun kanggé mbebasakenmbébasaken kitha<ref name="buku2"/>. Sapérangan ageng, saking 132 bom dipunjeblugaken wonten ing kitha punika ing salebeting perang, lan kahanan punika asring dipungambaraken minangka pajeblug wesi lan geni<ref name="buku2"/>. Ing pungkasanipun, kitha punika saged dipunbebasaken saking jajahanipun Jerman ing tanggal [[12 Desember]] [[1944]]<ref name="buku12"/>.
 
Le Havre ingkang minangka kitha plabuhan ingkang paling ageng nomer kalih ing Prancis, kénging risak ingkang ageng tinimbang kitha sanes ing negara punika<ref name="buku3"/>. Langkung saking 90% saking kitha punika inggih ancur tumemen ingkang kasisa namung runtuhan bangunannipun<ref name="buku3"/>. Sedaya bangunan publik ingkang wigati ing punjering administrasi kalebet bursa saham, bale kitha, lan [[kantor pos]], saha [[grejagréja]], kalih griya sakit, sekolah, toko-toko, lan perumahan ugi sami ancurremuk<ref name="buku3"/>. Plabuhan punika inggih sampun boten saged dipunginakaken malih amargi bangkebangké kapal kasebar mblokir saluranipun lan ugi boten wonten akses tumuju dhateng dermaga<ref name="buku3"/>. Kebakaran ingkang ageng njeblug ing kitha punika ing dinten-dinten salajengipun, ngancuraken punapa sekedhik ingkang kasisakaken saking makna sujarahipun<ref name="buku3"/>. Listik saha toya ing kitha punika sampun dipunicalaken amargi dipunbom déning RAF, saéngga tugas kanggé nyirnakaken geni ingkang mburap-mburap boten saged dipuntindakaken<ref name="buku3"/>. Ing pungkasaning perang, cacahipun warga sipil ingkang tiwas inggih dumugi 500 tiyang, 12.500 bangunan ancur lan 80.000 tiyang boten gadhah papan dumunung<ref name="buku3"/>. Sapérangan ageng wosing bumi punika ugi dipunkeruk ngantos telas, margi ingkang asli dipunbusak saking memori fisifisik<ref name="buku3"/>. Sapérangan ageng saham perumahan ing pinggiran sisih lor lan wetan Aplemont lan Graville sampun sedaya dipunbubrah lan dpunancurakendpunremuk<ref name="buku3"/>. Tugas kanggé ndandosi malih lan ngrekonstruksi kitha punika badhé mbetahaken rencana ingkang ageng, saé niku saking pihak lokal utawi saking pihak Paris piyambak<ref name="buku3"/>. Lan sak punika inggih sampun dumugi tahap ngrencanakaken lan damel kabijakan kanggé ndandosi kitha Le Havre ingkang risak<ref name="buku3"/>.
 
[[Gambar:Le Havre hiver 1944-1945.JPG|thumb|left|700px|Kitha Le Havre ingkang risak ing salebeting perang dunya kalih ing musim asrep taun 1944-1945]]
 
Satunggaling pamanggih lan rencana kanggé ndandani kitha Le Havre supados tatanan ruang kithanipun langkung saé inggih sampun dipunsamektakaken tebih-tebih dinten sadèrèngipun wonten peran dunya kaping kalih<ref name="buku4"/>. Pamarèntah Prancis sampun netepaken bilih saben kitha ingkang cacahipun pendhudhuk langkung saking 10.000 tiyang kedah dipunwontenaken satunggaling rencana kanggé ndandosi lan ngrembakakaken kitha punika supados langkung saé malih<ref name="buku14"/>. Kalebet ugi plabuhan Le Havre punika ingkang kedah tumemen rekaos njangkepi sedaya kekirangan ingkang taksih kathah ing kitha-kitha ing EropaÉropa ing wekdal punika<ref name="buku4"/>. Sasampunipun zaman [[revolusi indhustri]] ing abad kaping sangalas, gunggungipun pendhudhuk kitha punika tambah langkung kathah tanpa manggihaken kahanan kitha ingkang nembé dipuntata malih<ref name="buku4"/>. Wontenipun standar ingkang radi medenimedèni bab resikipun lingkungan lan kahanan gesangipun warga ingkang wonten, ndadosaken latar ing sangajenging griya langkung ciyut, kathah polusi udhara, lan ''basement'' ing sakitering lingkungan perumahanipun warga kengingkènging banjir<ref name="buku4"/>. Anggènipun ngrencanakaken kanggé nata kitha adhedhasar wontenipun spekulasi properti ingkang ngasilaken kualitas konstruksi andhap saking bangunan-bangunan lan mergi ing kitha punika<ref name="buku4"/>. Wonten sekedhik pangrembakan ingkang kadadosan nalika perang inggih punika kanthi wontenipun pamanggih lan panyaruwepanyaruwé wontenipun rencana kanggé nindakaken sanitasi ingkang badhé dipunsamektakaken déning pihak swasta<ref name="buku4"/>. Pamarèntah Vichy ugi ngawontenaken malih ''master plan'' ing sadangunipun perang kanggé mbangun mali kitha ingkang sapun risak ing taun [[1941]] ing sak ngandhapipun lembaga CRI kanggé ngrekonsruksi kitha punika, déné ingkang dipuntunjuk kanggé mandhegani lampahing perkawis kanggé nata kitha punika inggih [[Felix Brunau]]<ref name="buku4"/>. Amargi kitha Le Havre punika sampun risak lan bubrah total, mila rencana ingkang sampun dipunsusun punika lajeng dipunsimpen malih dumugi tanggal [[16 Desember]] [[1944]], nalika pamarèntah Prancis mbentuk kamentrian rekonstruksi lan perncanaan (MRU) kanggé ndandosi kitha ingkang sampun risak parah punika<ref name="buku4"/>. Perkawis ingkang medal salajengipun inggih punika bab kanggé damel perumahan sementarasamentara ing tanah pribadinipun ingkang lajeng badhé dipunpadosi dalan tengahipun kanthi medal saking pamarèntahan lan kedah ngurbanaken negara kanggé nguaosi sedaya perkawis ingkang wonten<ref name="buku14"/>.
Auguste Perret (1874–1954), satunggaling arsitek formatif ingkang ugi minangka ingkang dados designer tata rancang kitha dipunparingi tugas kanggé ngawasi rekontruksi punjering kitha lan ngrampungaken anggènipun nata kitha ing sasi [[Januari]] [[1945]] déning Raoul Dautry saking MRU.<ref name="buku2">(Kuhl, Lowis & Thiel-Siling 2008, p.&nbsp;61)</ref> Dewan kitha Le Havre nyuwun supados Brunau damel bagéyan perencanaan ing tim ingkang ngrancang kanggé nata kitha punika, ananging lajeng sapérangan wekdal candhakipun malah nilar tugasipun amargi piyambakipun gadhah perkawis babagan idé kreatif kanggé nata kitha kaliyan Perret.<ref name="buku3">(UNESCO 2005, p.&nbsp;5)</ref> Kanthi tradhisional dipunbangun wonten ing sak nginggiling siti ingkang minangka tilas rawa-rawa, déné grid énggal Le Havre ingkang dipunangen-angen déning Perret inggih badhé dipunangkat déning beton ingkang kandelipun 3,5 meter.<ref name="buku4">(Collins 2004, p.&nbsp;273)</ref> Sanajan ta rencana punika boten saged dipunkasilaken amargi wragad ingkang dipunbetahaken ageng sanget lan ugi bahan ingkang dipunginakaken kanggé mbangun kitha punika kira, mila tilasing ambruking bangunan ing kitha punika lajeng dipunginakaken kanggé ningkataken punjering kitha<ref name="buku4"/>. Anggènipun ngginakaken beton kanggé lulangipun sedaya bangunan ing kitha punika lajeng perkawis punika ingkang meksakaken kekiyataning karakter lan dominasi plabuhan<ref name="buku4"/>. kanthiKanthi akses relatif bebas kanggé siti lan ruanganipun, Perret lan tim ipun ingkang kapérang saking 60 arsitek lan perencana kitha gadhah kaprigelan kanggé napsiraken turahan ambanipun kitha kados ingkang dipunbetahaken kémawon<ref name="buku4"/>.
 
==Papan Administratif==
Le Havre inggih kalebet subfaktur saking negara Perancis ingkang paling ageng nomer kalih lan minangka punjering kitha ingkang ngiteri komune [[Sainte-Adresse]]<ref name="Steiner21"/>. Le Havre inggih mapan wonten ing sisih [[kidul]] radi [[kulon]] saking dhaérah [[Pays de Caux]]<ref name="Steiner21"/>. Kitha punika inggih dipunkiteri kaliyan pantepanté [[English Channel]] ing sisih kulon, muara kali Seine ing sisih kidul, lan pantepanté Seine ing sisih [[lor]]<ref name="Steiner21"/>. Ing sujarahipun, kali Seine inggih minangka wates alami ingkang ngiteri antawisipun [[Haute-Normandie]] lan [[Basse-Normandie]]; kitha [[Honfleur]] sampun asring dipunsebut déning Havrais minangka pante sanèsipun<ref name="Steiner21">Claire Etienne-Steiner, Frédéric Saunier, ''Le Havre un port des villes neuves'', Paris, éditions du patrimoine, 2005, {{p.}}21</ref>. Minangka kitha plabuhan, temtu pante punika ugi kapérang saking rawa-rawa ing sapérangan bagéyan pantenipun, Le Havre sampun dangu kengingkènging sebutan gadhah siti ingkang kirang saé<ref name="buku5">C. Étienne-Steiner, ''Le Havre. Ville, port et agglomération'', Rouen, édition du patrimoine, 1999, {{p.}}15</ref>{{,}}<ref name="Letélié14">Isabelle Letélié, ''Le Havre, itinéraires insolites'', Louviers, Ysec éditions, 2010, {{p.}}14</ref>. Margi kanggé ngubungaken dhaérah setunggal kaliyan dhaérah sanèsipun ingakng énggal inggih sampun dipundamel lan ing antawisipun margi ingkang paling wigati inggih punika [[Pont de Normandie]], ingkang ngubungaken kalih gigiring kali Seine saéngga saged ngirangi wekdal mlampah saking Honfleur lan LE Havre kirang langkung saged suda ing atawisipun 15 menit<ref name="buku5"/>. Le Havre kanthi alami inggih dipunpisah saking kalih dhaérah déning tebing ingkang inggil<ref name="Ragot6">J. Ragot, M. Ragot, ''Guidé de la nature en pays de Caux'', 2005, {{p.}}6</ref>.
[[Gambar:Photojanvier2005CLG 002.jpg|thumb|Le Havre ingkang katutup salju]]
* ''Villa basse'' utawi kitha ngandhap, kaperng saking plabuhan, punjering kitha, lan dhaérah ''perifer''<ref name="Auger33"/>. Dhaérah punika dipunbangun saking dhaérah [[rawa]] ing jaman kuno ingkang lajeng dipunsat ing abad enem welas<ref name="Auger33">P. Auger, G. Granier, ''Le guidé du Pays de Caux'', 1993, {{p.}}33</ref>. Sitinipun inggih kapérang saking jinis [[alluvium]] ingkang muasalipun saking kali Seine<ref name="Auger33"/>. Punjering kitha punika lajeng dipunbangun malih sasampunipun [[Perang dunya II]], madeg ing siti ingkang langkung inggil setunggal mater (3,3 kaki) saking runtuhan bangunan ingkang sampun dipunratakaken<ref name="Auger33"/>.
* ''Villa haute'' utawi kitha nginggil, inggih kapérang saking dhaérah kitha ingkang sensitipsènsitip utawi PDI ([[Mont-Gaillard]], [[Caucriauville]], lan [[Mare-Rouge]]<ref name="internet5">{{cite web|url=http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/donnees-detaillees/duicq/uu.asp?reg=23&uu=76701 |title=Insee - Thèmes - Territoire - DUIC - Agglomération (unité urbaine) : Le Havre |publisher=Insee.fr |date= |accessdate=20 Maret 2013}}</ref>). Dhaérah ingkang sugih inggih mapan ing sisih lor dumugi kulon saking kitha nginggil inggih punika dhaérah ([[Sainte-Adresse]] lan [[Dollemard]]) inggih punika dhaérah ingkang aling inggil ingkang mapan wonten ing siti ingkang dhuwuripun ing antawisipun 90 dumugi 115 meter<ref name="carmen2">{{lien web|url=http://carmen.developpement-durable.gouv.fr/17/DonneesrisquessurlestuairedelaSeine.map#|éditeur=Carmen, Haute-Normandie|titre=Données nature et paysage sur l'estuaire de la Seine|consulté le=19/07/2012}}</ref>.
 
Satunggaling trowongan marfi, lan satunggaling tram kabel [[sepur]] ingkang dipunbangun wiwit taun [[2012]] damel trem trowongan punika langkung nggampilaken kanggé alat transportasi ing antawisipun kitha nginggil lan kitha ngandhap<ref name="Auger33"/>.
 
==Walikota==
Baris 163 ⟶ 164:
}}
 
Amargi papan dumunung kitha punika ingkang celak kaliyan pantepanté Channel, mila kitha Le Havre gadhah iklim samodra<ref name="Stat"/>. Boten wonten dinten tanpa wontenipun angin. Maneka jinis angin temtu kadadosan ing kitha punika. Angin punika saged sumilir ajeg saben taunipun amargi kenging pangaribawa mianangka dhaérah maritim<ref name="Stat"/>.
Miturut cathetan saking stasiun cuaca singkang wonten ing [[Cap de la Hève]] ing taun [[1970]] - [[1999]], temperatur suhunipun mandhap ing sak ngandhaping {{unit | 0 | ° C }} 24 dinten saben warsanipun, lan minggah ing sak nginggiling {{unit | 25 | C}} 14 dinten saben warsanipun<ref name="Stat"/>. Déné dangunipun cahya srengenge rata-rata saben taunipun inggih dumugi {{unit | 1878 |}} jam saben warsa<ref name="Stat">{{lien web|titre=Chiffres clés et statistiques|éditeur=Le Havre Développement|url=http://www.havre-developpement.com/entreprendrehavre_chiffrescles.asp|consulté le=02/04/2008}}</ref>.
 
Presipitasi cahyaning srengengesrengéngé dipunsebaraken saben taun, kanthi presipitasi maksimal kadadosan ing musim gugur lan musim asrep<ref name="Stat"/>. Déné ing sasi [[Juni]] lan [[Juli]] inggih asring kadadosan badai<ref name="Infoclimat_Heve"/>. L’un des traits caractéristiques de la région est la grande variabilité du temps, même au cours d’une journée<ref name="Auger42">P. Auger, G. Granier, ''Le guidé du Pays de Caux'', 1993, {{p.}}42</ref>. Déné angin ingkang wonten sumilir saking sektor sisih [[kulon]] radi [[kidul]] inggih wonten angin ingkang kenceng-kenceng lan angin kanthi posisi andhap saking sisih [[lor]] dumugi [[wetan]]<ref>{{lien web|url=http://seine-aval.crihan.fr/web/SilverpeasWebFileServer/3993656065Ifr_Seine_aval_02.pdf?ComponentId=kmelia106&SourceFile=1161364849854.pdf&MimeType=application/pdf&Directory=Attachment/Images/&logicalName=3993656065Ifr_Seine_aval_02.pdf|titre=Courants, vagues et marées : les mouvements de l'eau|auteur=Pierre Le Hir, Ricardo Silva Jacinto|éditeur=Ifremer|année=2001|consulté le=21/04/2013}}</ref>. Lan angin ingkang ageng asring kadadosan ing musim asrep mliginipun ing sasi [[Januari]]<ref name="Infoclimat_Heve">{{lien web|titre=Cap de la Hève, Seine-Maritime (76), 100m - [1961-1990]|url=http://www.infoclimat.fr/climatologie/index.php?s=07028&aff|éditeur=Infoclimat|consulté le=03/11/2007}}</ref>.
Bantering angin ingkang dipunukur paling banter ingakng kadadosan ing Le Havre ingkang kacathet wonten ing [[aglomerasi]] inggih kadadosan ing tanggal [[16 Oktober]] [[1987]] ingkang tumuju dhateng [[Cape Le Have]] kanthi bantering angin {{unit | 180 | km}} saben jam<ref name="MeteoFr">{{lien web|titre=Météo en Seine-Maritime|url=http://www.meteofrance.com/FR/climat/dpt_tempsdumois.jsp?LIEUID=DEPT76|éditeur=Météo France|consulté le=03/11/2007}}</ref>.
 
Déné marabaya saking alam ingkang paling mbebayani lan asring kadadosan inggih kanthi wontenipun banjir ingkang kadadosan saking wontenipun angin ageng lan [[Badai Surge]] utawi glombang pasang laut<ref name="Auger42">P. Auger, G. Granier, ''Le guidé du Pays de Caux'', 1993, {{p.}}42</ref>. Déné sansaya andhap posiis satunggulaing kitha lajeng saged dipunginakaken kanggé ngadani ski ing siti<ref name="carmen1">{{lien web|url=http://carmen.developpement-durable.gouv.fr/17/DonneesnatureetpaysagesurlestuairedelaSeine.map|éditeur=Carmen, Haute-Normandie|titre=Données nature et paysage sur l'estuaire de la Seine|consulté le=21/04/2013}}</ref>.
 
Boten wontenipun kali ing salebeting kitha mila boten wonten ingkang saged nahan wontenipun banjir ageng ingkang mlebet dhateng kitha<ref name="carmen1"/>. Ing pante Le Havre ugi radi arang kengingkènging banjir utawi ingkang asring dipunsebut minangka banjir ingkang kadadosan merga wontenipun angin banter<ref name="carmen1"/>. Perkawis punika saged kadadosan amargi wontenpun gabungan saking angin banter, glombang inggil lan ageng saking laut ingkang dadosaken wontenipun koefisien pasang surut<ref name="carmen1"/>. Déné saking paningalan wontenipun pemanasan global lan rainipun laut ingkang paling inggil ingkang mindahkmindhak, mila fenomenaprastawa punika saged lajeng tambah kiyat ing jaman wekdal ngajeng<ref name="carmen1"/>.
 
{{-}}
Baris 240 ⟶ 241:
[[Gambar:2011 square saint-roch fleuri lehavre 2.jpg|thumb| [[taman Saint-Roch]].]]
 
Satunggaling studi kanthi mnandhingaken Aphekom lan sedaya kitha ing Perancis nedahaken bilih Le Havre inggih minangka satunggaling kitah ingkang boten patos kenging kathah polusi ing Perancis<ref>{{lien web|url= http://www.lemonde.fr/planete/chat/2011/03/02/la-pollution-de-l-air-reduit-l-esperance-de-vie-comment-agir_1487126_3244.html|titre=Il est difficile de mobiliser les politiques sur le problème de la pollution de l'air|auteur=Gaëlle Dupont|consulté le=21/04/2013}}</ref>. Le Havre ugi minangka kitha ingkang paling ageng nomer tiga ing Perancis ing sadangunipun pendhudhukipun saged ngonversi kualitas udharanipun ngantos {{formatnum:100000}}<ref>Laurence Perrin, « L'heure du bilan carbone », dans ''Océanes Le Havre'', {{numéro|152}}, décembre 2011-janvier 2012, {{p.}}31</ref>. Nalika gas [[karbon]] dipunrembakakaken ing taun [[2009]] saged nedahaken bilih kitha punika kanthi otomatis saged nolak konversi {{formatnum:32500}} ton [[karbon dioksida|CO2]] saben taunipun<ref name="lutte"/>. Ing taun [[2011]], rilis saben taunipun kanggé rata-rata wontenipun gas [[sulfur dioksida]] ingkang dipunasilaken déning indhustri- indhustri ingakng wonten inggih ing antawisipun tigang mikrogram saben meter kubik ing punjering kitha Le Havre ngantos kalih welas mikrogram saben meter kubik ing lingkungan sakiteripun [[Caucriauville]]<ref name="diosoufre">{{lien web|titre=Résultats de mesures 2011|éditeur=Air Normand|url=http://www.air-com.asso.fr/Publications/Publications-telechargeables/Programmes-de-surveillance-Bilans|consulté le=21/04/2013|format=pdf}}</ref>. Lan pamarèntah kitha LE Havre piyambak sampun netepaken target kanggé ngirangi emisi gas CO2 saben taunipun ngantos 3%<ref name="lutte">{{lien web|titre=Lutter contre le changement climatique|éditeur=Ville du Havre|url=http://lehavre.fr/dossier/lutter-contre-le-changement-climatique-0|consulté le=21/04/2013}}</ref>. Kanggé ndhukung program punika, mila sampun dipunpasang [[panel surya]] ing sapérangan bangunan kitha inggih punika ing Balé Kitha Le Havre, ugi ''Hanging Gardens (Le Havre)''<ref name="rapport"/>.
 
Wiwit taun [[2008]], Le Havre inggih minangka bagéyan saking jaringan {{lang|en|[[Energy Cities]]}} utawi energi kitha lan ing konteks punika inggih sampun netepaken tata cara ingkang sampun kaserat wonten ing agenda 21 lan mawi pendhekatan lingkungan saking wontenipun ''urbanisme''<ref name="diosoufre"/>. Kitha punika sampun pinaringan label ''Energi Wekdal Ngajeng'' ing sapérangan wekdal déning eco-label saking taun [[2009]] - [[2011]], label energiènergi ingkang terus lumampah ing taun taun 2009<ref name="diosoufre"/>. Wiwit taun [[1998]], pantepanté Le Havre inggih nampi saben taunipun gendéra biru minangka tandha matur nuwun dhateng sedaya fasilitas ingkang sampun dipunsamektakaken dhatendhateng kitha punika ingkang dipundawakaken ngantos 3000 m2<ref name="pavillon">{{lien web|url=http://lehavre.fr/actualites/la-plage-du-havre-de-nouveau-certifiee-pavillon-bleu|titre=La plage du Havre denouveau certifiée Pavillon bleu|consulté le=21/04/2013}}</ref>. Le Havre ugi sampun damel lahan ijem ingkang ambanipun dumugi ({{unit | 750 | acre}} utawi 41 m2 saben kapita, déné kalih siti ijem ingkang paling ageng inggih punika wonten ing [[alas Montgeon]] lan [[Taman Roulles]], ingkang kekalihipun mapan wonten ing kitha nginggil<ref name="pavillon"/>. Taman-taman [[Abbey Graville | Priory Graville]] lan [[taman gantung (Le Havre) | Hanging Gardens]] ugi nyamektakaken pemandhangan kitha bagéyan ngandhap ingkang ugi saé<ref name="pavillon"/>. Ing punjering kitha Le Havre piyambak, [[alun-alun Saint-Roch]] lan [[taman bale kitha]] Le Havre ugi nyamektakaken satunggaling papan kanggé piknik ing dhaérah kitha<ref name="pavillon"/>. Ekosistem ''miscellaneous'' ingkang dipunwakili déning wontenipun taman panté Le Havre lan taman Hauser (gua Hauser)<ref name="rapport"/>. Ing pungkasanipun, setsèt [[Dollemard]] inggih dipundadosaken minangka dhaérah sensitipsènsitip ing negara lamalam utawi ''Sensitive in Country Natural Area'' nalika taun [[2001]] kanggé njagi postur lan konstruk ekosistem dindhing tebing jurang<ref name="rapport"/>. Déné ing sak pinggiring margi inggih dipunkiteri déning manéka warna jinis wit-witan ingkang béda-béda ingkang ngantos 150 ''varietas'' kanthi cacahipun tanduran ngantos 13000 wit<ref name="biodiversité">{{lien web|url=http://lehavre.fr/dossier/preserver-la-biodiversite-les-ecosystemes-et-les-milieux-naturels-0|titre=Préserver la biodiversité, les écosystèmes et les milieux naturels|éditeur=Ville du Havre|consulté le=21/04/2013}}</ref>.
 
==Demografi==
[[Gambar:Plan de la ville du Havre.png|thumb|right|Kitha ngandhap ing Le Havre]]
Cacahipun pendhudhuk ing Le Havre ing taun [[1999]] inggih kirang langkung 191.000 tiyang, ingkang daml kitha punika inggih kitha nomrnomer kalih welas ingkang kathah pendhudhukipun ing Prancis lan kitha ingkang paling kathah pendhudhukipun ing [[Haute-Normandie]] (sananjan to cacahipun pendhudhuk ingkang ageng ing Le Havre inggih langkung sekedhik tinimbang cacahipun pendhudhuk ing [[Rouen]])<ref name="insee2009"/>. Cacahipun pendhudhuk ingkang ageng pnika lajeng saged mandhap saking taun [[1975]] - [[1982]]; ingkang ing sadangunipun taun punika, indhustri ingkang wonten ing mriki sami bangkrut, lan cachipuncacahipun pendhudhuk suda ngantos 18.000 tiyang<ref name="insee2009">{{lien web|url=http://www.insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/commune.asp?annee=2009&depcom=76351|éditeur=INSEE|titre=76351 Le Havre|consulté le=21/04/2013}}</ref>, alors que l'[[unité urbaine]] du Havre rassemblait {{formatnum:242474}} habitants. Ing sadangunipun taun [[1980]] an-nan, cacahipun pendhudhuk ing kitha punika lajeng minggah malih sanajan ta boten patos cepet sanget anggènipun mindhak<ref name="insee2009"/>. Kitha Le Havre paring watesan dhateng cacahipun pendhudhuk ing taun [[1999]] inggih kirang langkung 249.000 tiyang (cacahipun pendhudhuk ingkang paling ageng nomer selangkung ing Prancis) lan dhaérah urban inggih gadhah pendhudhuk kirang langkung 297.000 tiyang<ref name="internet6">{{lien web|titre=Insee - Résultats du recensement de la population - 2009 - Le Havre|éditeur=INSEE|url=http://www.recensement.insee.fr/chiffresCles.action?codeMessage=5&plusieursReponses=true&zoneSearchField=HAVRE&codeZone=76701-UU2010&idTheme=3&rechercher=Rechercher|Consulté le=21/04/2013}}</ref>. Kanthi sudanipun cacahipun pendhudhuk ing kitha punika ingkang dumugi 20% ing sadangunipun wekdal 20 taun, kitha Le Havre mila inggih kaangep taksih enem; kanthi cacahipun pendhudhuk ugi tambah suda<ref name="insee2009"/>. Déné cacahipun pendhudhuk ingkang asalipun saking ngamanca ingkang miyos wonten ing kitha punika inggih kirang langkung wonten 8.200 tiyang utawi kirang langkung 4% saking total pendhudhuk ingkang wonten<ref name="insee2009"/>. Amargi wonten ewahéwah-ewahanéwahan saking bidhang [[ekonomi]] ingkang mratah kitha punika, mila jinising pakaryan ingkang wonten ing masarakat ugi lajeng ngalami ewah-ewahan ingkang ageng ing taun [[1980]] nan; ing antawisipun taun [[1982]] lan [[1999]], cacahipun tiyang kerah biru ingkang makarya suda lipet ping tiga inggih ngantos 11.000 tiyang<ref name="insee2009"/>. Ing wekdal ingkang sami, cacahipun tiyang ingkang makarya ing pabrik utawi kantor lan para profesionalis inggih mindhak ngantos 25%, ingkang sapéranganipun inggih minangka asiling dipuncipta lan dipunbangunipun [[Universitas Le Havre]]<ref>{{lien web|titre=Insee - Résultats du recensement de la population - 2009 - Le Havre|éditeur=INSEE|url=http://www.recensement.insee.fr/chiffresCles.action?codeMessage=5&plusieursReponses=true&zoneSearchField=HAVRE&codeZone=032-AU2010&idTheme=3&rechercher=Rechercher|Consulté le=21/04/2013}}</ref>.
 
==Wisata utama==
Baris 257 ⟶ 258:
 
===Greja===
* [[Katedral Le Havre]] : Watu ingkang sepisanan ingkang kanggé mbangun inggih dipunsukakaken sepisanan ing taun [[1536]]<ref name="internet7"/>. Punika inggih minangka papan panggenanipun [[uskup]] ing Le Havre<ref name="internet7"/>.
* [[Greja St. Joseph, Le Havre]], salah satunggaling simbol kitha ingkang paling misuwur<ref name="internet7"/>. Beltower inggih kalebet salah satunggaling menara ingkang paling inggil ing Prancis, minggah inggih dhuwuripun ngantos 107 meter. Menara punika inggih dipunrancang déning [[Auguste Perret]]<ref name="internet7"/>.
* [[Gereja St. Michael]]<ref name="internet7"/>
* [[Gereja St. Vincent]] [Eglise St. Vincent:<ref name="internet7">[http://catholique-lehavre.cef.fr/3_les_paroisses_du_diocese/3_23_sainte_therese_des_ponts_de_seine/3_23_1_images_sainte_therese_des_ponts_de_seine/Eglise%20St%20Vincent%20de%20St%20Vincent%20Cramesnil.JPG ]{{dead link|date=Maret 2013}}</ref>
* Greja St. François [Eglise St. François:<ref>[http://catholique-lehavre.cef.fr/3_les_paroisses_du_diocese/3_21_saint_yves_de_la_mer/3_21_1_images_saint_yves_de_la_mer/Eglise%20St%20Fran%E7ois%20du%20Havre.JPG ]{{dead link|date=Maret 2013}}</ref>
* Greja St. Anne [Eglise St. Anne:<ref>[http://catholique-lehavre.cef.fr/3_les_paroisses_du_diocese/3_21_saint_yves_de_la_mer/3_21_1_images_saint_yves_de_la_mer/Eglise%20Ste%20Anne%20du%20Havre.JP ]{{dead link|date=Maret 2013}}</ref>
* Greja St. Marie<ref name="internet7"/>
* Kapel St. Michel d'Ingouville (ingkang dipunbangun ing abad 15) [St. Michel Chapel:<ref name="internet8">[http://catholique-lehavre.cef.fr/3_les_paroisses_du_diocese/3_21_saint_yves_de_la_mer/3_21_1_images_saint_yves_de_la_mer/Chapelle%20St%20Michel%20d'Ingouville%20au%20Havre.JPG ]{{dead link|date=Maret 2013}}</ref>
* Biara Graville, satunggaling biara ingkang dipunbangun kanggé ngurmati Sainte Honorine, ingkang dipuntetepaken ing lebet dhasar ing pinggiring lor kali Seine<ref name="internet8"/>.
* Greja Presbyterian Reformasi (''Eglise Reformee''), ''47 rue Anatole France'' ingkang dipunbangun ing taun [[1857]], lajeng dipunbom ing taun [[1941]]m lan atap saha langit-langit greja dipunbangun malih ing taun [[1953]] denngdéning kalih arsitekarsitèk kantor ingkang misuwur inggih punika Auguste Perret: [[Jacques Lamy]] lan [[Gérard Dupasquier]]<ref name="internet8"/>. Namung setunggal bangunan ing kitha punika ingkang dipunanggep saé: bangunan kina lanarsiteklan arsitek sekolah Perret ingkang énggal ingkang dipunbangun ing wekdal ingkang sami<ref name="internet8"/>. Kantor sucinipun inggih bikak saben dinten Minggu enjing jam 10.30<ref name="internet8"/>.
 
===MuseumMusèum===
*[[MuseumMusèum des Beaux-Arts André Malraux]] : museum punika gadhah satunggaling koleksi seni ingkang dipunkempalaken wiwit abad kaping gangsal, ingkang kapérang saking; lukisan- lukisan ingkang impresionis inggih ingkang paling amba bangunanipun ing Perancis sasampunipun [[Museum Orsay]] ing Paris<ref name="buku8"/>. Ing mriki wonten lukisan-lukisan karyanipun [[Claude Monet]] lan pelukis sanèsipun ingkang dumunung saha makarya wonten ing dhaérah [[Normandia]]<ref name="buku8"/>. Sapérangan lukisan sanèsipun inggih kagunganipun [[Eugène Boudin]], [[Eugène Delacroix]], [[Gustave Courbet]], [[Edgar Degas]], [[Édouard Manet]], [[Pierre-Auguste Renoir]], [[Georges Seurat]], [[Raoul Dufy]], lan [[Alfred Sisley]]<ref name="buku8"/>. Salah satunggaling bandha ingkang paling énggal dipuntumbas déning pihak museum inggih punika ''Vague, par temps d'orage'' déning Gustava Courbet. Koleksinipun Oliver Senn ([[1864]] - [[1959]]), dipunparingaken dhatendhateng museum punika ing taun [[2004]], ingkang ngewrat langkung saking 205 lukisan<ref name="buku8"/>.
* MuseumMusèum du Vieux Havre<ref name="buku8"/>
* MuseumMusèum d'histoire naturelle (''Museum of Natural History'')<ref name="buku8"/>. MuseumMusèum punika inggih risak amargi wonten perang dunya kaping kalih<ref name="buku8"/>. Museum Natural History punika inggih madeg wonten ing dharehdhaéreh tilas pengadila Le Havre ingkang dipunbangung ing tengahing abad kaping wolulas, ingkang rai ngajeng lan undhak-undhakanipuundhakanipun ingkang monumental kadhaptar dados monumentandha tilas sujarah<ref name="buku8"/>. KoleksiKolèksi museummusèum ingkang wonten ing dipunrekonstruksi malih sasampunipun geni ngrisak bangunan punika ing taun [[1944]] nalika kitha punika nembé dipunbom<ref name="buku8"/>. Museum punika dipunbangun déning pihak kitha ing taun 1838; ingkang nawaraken bab [[mineralogi]], [[zoologi]], [[ornotologi]], [[paleontologi]], lan departemèn pra sujarah, saha koleksi lukisan purwaning abad kaping sangalas déning naturalis lokal lan ugi wisatawan [[Charles-Alexandre Lesueur]] (1778-1846)<ref name="buku8"/>. MuseumMusèum punika dipunremuk malih kanthi dipunbom saking nginggil ing tanggal [[5 September]] [[1944]]<ref name="buku8"/>. Perpustakaanipun ical, semanten ugi koleksinipun ingkang wonten ingkang kapérang saking asiling fotografi, pirantos spesimen pengetahuan ingkang langka lan arsip<ref name="buku8"/>. Mineral lan koleksi geologi ingkang wonten ugi remuk, kalebet ugi koleksi spesimen langka spesimen mineral lokal Normandia<ref name="buku8"/>. Anggènipun ngancuraken museum punika inggih kiyat sanget, bilih ngantos sedaya katalog, dhaptar sumbangan, dhaptar asiling bandha ingkang dipuntumbas lan arsip sanèsipun dipuncegah ngantos inventaris ingkag leres saking sedayanipun ugi ical.<ref name="buku8">“Les Collections Biologiques du Muséum avant le désastre du 5 Septembre 1944.” Bulletin de la Société Géologique de Normandie et des Amis du Muséum du Havre. Tome 40. 1936-1950. Pages 12, 17, 22.</ref>
 
 
===Sanèsipun===
* ''The Shipowner home'' (dipunbangun ing abad kaping 18_18)<ref name="buku8"/>.
* ''The former tribunal'' (dipunbangun ing abad kaping 18)<ref name="buku8"/>.
* ''The town Hall'' : [[Bell tower|belfry]] modhèrn ingkang ngewrat kantor-kantor ing lebetipun<ref name="buku8"/>.
* ''Tha "Volcan"'', pusat budaya ingkang dipun bangun déning [[Oscar Niemeyer]]<ref name="buku8"/>.
* Taman Jepang<ref name="buku8"/>.
 
==Transportasi==
[[Gambar:Gare du havre2.JPG|thumb|[[Gare du Havre]].]]
 
Le Havre ugi sampun ngginakaken kekiyatan saking kahanan pantenipun kanthi radi saé, anangin tetep kémawon dhaérah punika ugi tetep kalebet dhaérah ingkang radi dipunisolasi<ref name="réseaux"/>. Perkawis punika ingkang ndadosaken para tiyang ingkang sami netepaken kawicaksanan (déné sapernagan ageng inggih minangka kamar dagang lan indhustri Le Havre) sampun ningkataken akses kitha lan margi dhateng plabuhan saking jalur [[Perancis tol A131 | A131]] ([[Eropa Route 5 | E05]]) ingkang ngubungaken Le Havre dhateng [[A13 (Perancis)|A13]] (margi tol Normandi) déning wontenipun [[Jembatan Tancarville]]<ref name="réseaux"/>. Lan wekdal ingkang dipunbetahaken dhateng kitha inggih setunggal jam saking [[Rouen]] lan sepalih jam saking [[Île-de-France]]<ref name="réseaux"/>. Ing wekdal tembe pungkur punika, margi ageng [[Perancis A29|A29]] ([[E44]], margi ageng muara) ngubungaken LELe Havre aglomerasi ing sisih lor Perancis lan dipunpungkasi ing [[Pont de Normandie]], ingkng lajeng mapanaken [[Amiens]] ing sisih wetan radi lor ngantos dangunipun kalih jam lan [[Caen]] (saking kidul tumuju kulon]] ing satunggaling wekdal tartamtu<ref name="réseaux"/>.
 
Le Havre sampun ngrembaka kanthi saé saking margi nasional ingkang dipunbangun, jalur sepur lan udharanipun (ingkang kabukti kanthi wontenipun Bandara Octeville ing Le Havre) lan saged dumugi kitha Paris namung kanthi wekdal kalih jam nitih sepur kanthi pikantuk layanan ingkang cepet dhateng ''[[Gare du Havre]]''<ref name="réseaux">{{lien web|url=http://www.havre-developpement.com/havre_reseauxcommunication.asp|éditeur=Le Havre développement|consulté le=20/07/2012|titre=Réseaux de communication}}</ref>. Transportasi lokalipun inggih adhedhasar saking jaringan bis ingkang wiyar lan wiwit sasi [[Desember]] [[2012]] sampun wonten jaringan trem<ref name="réseaux"/>. Satunggaling layanan kapal feri dhateng [[Portsmouth]] ing [[Inggris]] ugi lumampah kanthi saé saking terminal ''de la Citadelle''<ref name="réseaux"/>. Layanan punika inggih dipunoperasikaken déning ''LD Lines''<ref name="réseaux"/>. Dangunipun wekdal kanggé nyebrang inggih saking gangsal stengahsetengah jam dumugi wolung jam.<ref name="internet9">{{cite web|url=http://ldlines.co.uk/timetables/le-havre-portsmouth |title=Le Havre Portsmouth Timetables &#124; Cross Channel Ferry |publisher=LD Lines |date= |accessdate=2013-04-21}}</ref> Jalur alternatif ingkang dipunremeni déning masarakat dhateng dhereah-dhaérah ingkang caket kaliyan LE Havre inggih nglimputi [[Newhaven, East Sussex|Newhaven]] tumuju dhateng [[Dieppe, Seine-Maritime|Dieppe]], lan [[Poole]] tumuj dhateng [[Cherbourg]]<ref name="tgv">{{lien web|url=http://lehavre.fr/dossier/le-havre-metropole-davenir-0|consulté le=21/04/2013|titre=Le Havre, métropole d'avenir|éditeur=Ville du Havre}}</ref>.
 
Plabuhan Le Havre inggih minangka plabuhan laut wonten ing toya ingkang paling ageng wonten ing Perancis<ref name="réseaux"/>. Koneksi kapal feri ingkang lintas dhaérah sesambunganipun kaliyan [[Portsmouth]] ing sisih kidul [[Inggris]] déning [[P & O Ferries]] inggih mandheg ing tanggal [[30 September]] [[2005]] ingkang badhé dipunpendhet déning [[LD Lines]] ingkang sampun ngalami éwah-éwahan ing konfigurasinipun<ref name="réseaux"/>. Kalih link dhateng Portsmouth punika inggih dipunsamektakaken saben dinten<ref name="réseaux"/>. Déné link dhateng pulo [[Irlandia]] inggih sampun dipunpindhah dhateng purwakaning plabuhan Cherbourg<ref name="réseaux"/>.
 
[[Gambar:Ferry Le Havre 2007.jpg|thumb|Ferry ([[LD Lines]]) dans le port du Havre.]]
 
Jaringan sepur ugi ngrembaka kanthi saé ing kitha Le Havre. Kanthi mekaten, [[Regional Express Transport | TER]] sampun dipundamel langkung modhèrn kanthi dipundamel garis [[Lizard daerah express | LER]] ing taun [[2001]] lan saged nindakaken sesambungan langsung kaliyan [[Fécamp]] ing taun [[2005]]<ref name="réseaux"/>. Tigang welas mobil coral utawi kreta coral saking [[Paris - Le Havre]] inggih nglayani dhateng stasiun- stasiun sanèsipun kados ta [[Stasiun Breaute-Honfleur | Honfleur-Breaute]], [[Yvetot Station | Yvetot]] [[Gare de Rouen-Rive Droite-| Rouen]], lan saking [[Gare de Paris-Saint-Lazare | Saint Lazare]]<ref name="réseaux"/>.
Kejawi saking punika, [[TGV]] ugi paring layanan saben dintenipun ing Le Havre, ingkang ngubungaken kitha Le Havre dhateng kitha [[Marseille]]<ref name="réseaux"/>. Wiwit sasi [[Desember]] [[2004]] stasiun paring layanan dhateng Rouen, [[Gare de Mantes-la-Jolie | Mantes-la-Jolie] ], [[Gare de Versailles-Chantiers | Versailles]], [[Massy - Palaiseau | Massy]], [[Gare de Lyon Part Dieu | Part-Dieu]], [[Gare d'Avignon TGV | Avignon]], [[Aix-en-Provence stasiun TGV | Aix-en-Provence]], lan saking [[Gare de Marseille Saint-Charles | St Charles]]ref name="réseaux"/>. Ing taun [[2002]], link TGV dhateng Paris saged ketingal ing [[Grand Paris]] lan mapanaken Le Havre udakawis setunggal jam langkung sak pro sekawan saking ibukota kaliyan stasiun terminal baru Pertahanan<ref name="tgv"/>.
 
Boten wonten jalur sepur ingkang kanthi langsung saged ngubungaken kitha setunggal dahtengdhateng papan sanèsipun<ref name="réseaux"/>. Ananging, Le Havre [[Caen]], gadhah kathah proyek kanggé nyamektakaken jalur punika inggih ingkang misuwur kanthi sebutan "garis kidul mangulon", ingkang saged ngubungaken kitha Le Havre tumuju dhateng bank sisih kering ing bagéyan kali Seine paling ngandhap saking Rouen, celak kaliyan muara kali, ingkang nembé dipunsinaoni ing sepalih wekdal kaping kalih {{-s | XIX | e}}sangalas lan ing purwakaning {{-s | XX |kalih e}}dasa, ananging malah punika boten wonten ingkang saged ipuntindakaken amargi kirangipun pepenginan ing bidhang pulitik lan minangka asiling prahara saking wontenipun pihak oposiis ingkang kiyat sanget inga pamarèntahan saking otoritas plabuhan Rouen<ref name="réseaux"/>.
Déné menawi badhé ngginakaken angkutan umum, saéngga wisatawan saged nelasaken kitha Rouen mawi sepur utawi bis ingkang ngginakaken baris ingkang cacahipun kalih dasa saking bis ingkang ijem. Pelatih abu-abu dhateng [[Etretat]] lan [[Fécamp]] lan [[Veolia Transportasi Normandy Inter-perkotaan | VTNI]] kanggé ancas tindakan dhateng lembah Seine lan Roune ugi nyamektakaken layanan ing antawisipun kitah setunggal lan kitha sanèsipun kanthi ngginakaken nama [[Departemèn Umum (Perancis)]] saking [[Seine-Maritime]]<ref name="tgv"/>. Ing pungkasanipun, perusahaan [[AirPlus]] inggih nyamektakaken angkutan tumuju dhateng stasiun sepur lan bandhara Paris<ref name="tgv"/>.
Kanggé transportasi jalur udhara, kitha punika gadhah [[Le Havre Octeville Airport.]] ingkang mapan tebihipun 5 km saking sisih lor ngantos kulon saking Havre wonten ing Perancis umum saking [[Octeville-sur-Mer]], ingkang dipunkelola déning [[CODAH]]<ref name="Rapport2007"/>. Ing taun [[2007]], cacahipun tiyang ingkang ngginakaken montor mabur kelas bisnis, montor mabur kelas komersial, lan boten komersial inggih ngalami indhak-indhakan<ref name="Rapport2007">{{lien web|éditeur=CCI du Havre|url=http://havre.cci.fr/site/haut/menu_principal/la_chambre_de_commerce_et_d_industrie/notre_rapport_d_activite_2007|titre=Rapport d'activité 2007|consulté le=21/04/2013}}</ref>.
 
Ancas ingkang paling wigati inggih punika kanggé ''paltform korespondensi'' saking [[Lyon Saint-Exupéry | Lyon]]<ref name="Rapport2007"/>. Kathah papan ingkang asring dipuntuju saben mangsa preinanprèinan ingkang dipuntawaraken inggih punika dhateng [[Tunisia]], [[Baléares]], [[Portugal]], [[Yunani]], [[Bulgaria]], lan sapanunggalanipun<ref name="Rapport2007"/>. Mawi agen perjalanan lokal inggih saged mawi montor mabur ingkang dipunsewa piyambakan<ref name="Rapport2007"/>. Kanthi wontenipun dhamedhamé kaliyan [[Deauville]] mila lajeng nembé dipuntimbang-timbang kanggé damel punjering papan kanggé latiyan mabur lingkup regional ingkang langkung kiyat<ref name="Rapport2007"/>. Bandhara punika inggih ingkang asring dipunsebut "Le Havre / Deauville."<ref name="Rapport2007"/>.
 
===Transportasi ing Kitha===
Baris 305 ⟶ 306:
[[Gambar:Tramway , Le Havre (France).jpg|thumb|[[Tramway ing Havre]].]]
 
Kitha lan wilayah ing metropolitan gadhah jaringan transportasi ingkang padhet<ref name="Rapport2007"/>. Perkawis punika ingkang lajeng mangsuli pitakenan, punapa kitha punika naté leren, punapa malih kanthi wontenipun kitha ngandhap lan kitha nginggil<ref name="Rapport2007"/>. Kalih kitha punika anggenipun sami hubungan kedah mawi transportasi ingkang dipunhubungaken déning wontenipun margi ingkang dawa, lajeng dalanipun kathah ingkang nikuk, kathah undhak-undhaknipun, wonten ''tram kabel Havre'' lan ing pungkasanipun wonten terowongan Jenner<ref name="Rapport2007"/>.
 
Jaringan transportasi umum ingakng wonten ing komunitas aglomerasi LE Havre utawi ''CODAH'' inggih dipunsebat "Lia" ingkang dipunoperasikaken déning Perusahaan Angkutan saking gerbang laut inggih punika CPTO, anak perusahaan saking [[Veolia Trasportasi]]<ref name="LIA">{{lien web|url=http://www.transports-lia.fr/presentation/index.asp?rub_code=36&thm_id=20&gpl_id=|titre=Qui sommes-nous ?|éditeur=CODAH|consulté le=22/04/2013}}</ref> ; ingkang dipunoperasikaken dening Perusahaan Angkutan saking gerbang laut inggih punika CPTO, anak perusahaan saking [[Veolia Trasportasi]]. Nalika jaringan bis dipundandosi ing taun [[2008]], lajeng saged mbiyantu mesthekaken layanan ingkang langkung sae malih kangge sedaya kitha ingkang wonten ing wilayah metropolitan<ref name="LIA"/>. CPTO punika ngoperasikaken jaringan bis ingkang kapérang saking 19 larik jalut kitha reguler lan enem larik ing bagéyan dalu ingkang asring kasebut bis wengi<ref name="LIA"/>. Aglomérasi wonten ing Le Havre inggih dipunlayani dening 165 kendharaan lan 41 jalur bis reguler ingkang saben dintenipun rata-rata saged ngangkut penumpang cacahipun 100.00 tiyang<ref name="LIA"/>.
 
Wiwit sasi [[Januari]] 2011, agen transportasi punika nawaraken layanan antar jemput reguler mliginipun kanggé dhaérah indhustri lan plabuhan Le Havre, saéngga saged nambah layanan VTNI mawi ''Trans Estuaire''<ref name="réseaux"/> Kanthi wontenipun tram kabel havre ingkang dipunbangun wiwit taun [[1890]] mila lajeng saged damel mungkin wontenipun sesambungan ing antawisipun kitha nginggil dhateng kitha ingkang langkung andhap kanthi wekdal namung sekawan menit mawi kabin ingkang dipundherekdipungèrèk<ref name="guide">{{lien web|url=http://lehavre.fr/guidemobilite/|titre=Guide de la mobilité 2011|éditeur=Ville du Havre|consulté le=22/04/2013}}</ref>.
Kanthi wekdal langkung saking 75 taun, Le Havre sampun gadhah jaringan trem saking Prancis ingkang paling wiyar lan paling modhernmodhèrn<ref name="guide"/>. Déné ing wekdal punika, masarakat ing dhaérah kitha sampun ngupiya kanggé ngrembakakaken pasokan transportasi ing dhaérah kitha<ref name="guide"/>. Solusi saking rel trem inggih ingkang dipunpilih kanggé ngrampungaken perkawis ingkang wonten<ref name="guide"/>. Rel trem punika wiwit sepisanan mlebet ing layanan inggih ing tanggal [[12 Desember]] 2012 lan gadhah 23 stasiun ing total dawanipun margi 13 km<ref name=chiffres_tram>{{lien web|url=http://www.tramway-agglo-lehavre.fr/le-tramway-arrive/le-tramway-en-chiffres|consulté le=20/07/2012|titre=Les chiffres-clés|éditeur=Le site du tramway de l'agglomération du Havre}}</ref>. Larik ingkang sepisanan ingih ngubungaken panté tumuju dhateng stasiun, cacahipun dhaérah ing bagéyan kitha nginggil kaliyan trowongan énggal, celak kaliyan [[trowongan Jenner]], kanggé mérang dados kalih, inggih ingkang setungga arah tumuju dhateng [[Mont-Gaillard]], déné arah ingkang sanesipun inggih tumuju dhateng [[Caucriauville]]<ref name=chiffres_tram/>. Satunggaling laring ingkang nomer kalih, inggih wonten ing sak ngandhaping panaliten kanggé mecahaken perkawis wontenipun titik bosen saking jalur bis 2 lan kanggé ugi nglayani masarakat pinggiran sisih kidul<ref name=chiffres_tram/>.
 
Ing pungkasanipun, aglomerasi ing Le Havre wiwit taun [[2001]] gadhah [[Lizard 'Regional Express | LER]], larik [[Regional Express Transport | TER]] ing antawisipun [[Gare du Havre]] kanggé [[Rolleville]] saking gangsal stasiun sepur ing kitha sanesipunsanèsipun<ref name=chiffres_tram/>.
 
====Transportasi pribadi====
Wiwit taun [[2005]], sampun dipunrembakakaken wontenipun dalan khusus kanggé pit onthelonthèl ingkang proyek punika sampun sami ningkat, kalebet wontenipun koneksi utawi sesambungan dhateng [[Greenway]], déné ingkang dipunjanjikaken inggih gadhah jaringan ingkang kiyat lan kanthi kualitas ingkang saé<ref name="rapport"/>. Ing antawisipun taun [[2007]] lan [[2011]], total dawanipun jalur pit onthelonthèl ingkang dipundamel inggih sampun lipet ping kathah inggih ngantos 46 [[km]] total dawanipun margi<ref name="rapport">{{lien web|url=http://lehavre.fr/dossier/lutter-contre-le-changement-climatique-0/|titre=Rapport annuel du développement durable de la ville du Havre 2010-2011|éditeur=Ville du Havre|consulté le=22/04/2013|format=pdf}}</ref>. Awit saking punika, pramila tiyang badhé langkung gampil kanggekanggé nyéwa pit onthelonthèl ing badan-badan ''océane'' bis utawi (Vél-H) ugi dipunsarujuki kanggé dipunampil<ref name="guide"/> ugi dipunsarujuki kangge dipunampil. Kanggé paring wara-wara bab panyaruwé supados masarakat sami ngginakaken pit onthel ing kitha, mila wonten pakempal pit onthel ingkang asring nyadé pit sabine ingkang dipunginakaken kanggé tindak-tindak ing dhaérah kitha<ref name="guide"/>. Satunggaling klompok kanthi nama ''LH-Velorution'' ngupiya wiwit purwakaning taun 2012 kanggé ningkataken kasadharanipun masarakat supados sami ngginakaken pit onthelonthèl kanggekanggé tindakan ing dhaérah kitha lan ugi kanggé nengenaken bab polusi ingkang saweg dados perkawis ing dhaérah kitha lan ugi wontenipun implementasi kirang saé saking fasilitas ingkang dipunsamektakaken ing pit onthel piyambak<ref>{{lien web|url=http://lh-velorution.fr/|titre=Site LH-Vélorution}}</ref>. Ing pungkasanipun, namung 140 taksi ingkang dipunoperasikaken wonten ing Le Havre lan kanggé nglayani namung 25 stasiun <ref>''Océanes Le Havre'', n°156, mai 2012, p.14</ref>.
 
==Tata ruang kitha ing Le Havre==
Baris 322 ⟶ 323:
[[Gambar:Plan de la ville du Havre.png|thumb|Peta Le Havre lan punjering kitha ingkang dipunbangun malih sasampunipun [[Perang mondiale]]]]
 
Sapérangan ageng kitha punika inggih sampun remuk ing sadangunipun wonten Perang Dunya kaping kalih. Kitha punika dipunbangun malih jumbuh kaliyan pangangen-angen bengkelipun [[Auguste Perret]] ing antawisipun taun [[1945]] lan [[1964]]<ref name="unesco"/>. Namung [[Hotel Le Havre]] lan [[Greja St Joseph]] ing Le Havre ingkang dhuwuripun dipunrancang ngantos 107 meter déning arsitek Auguste Perret<ref name="unesco"/>. Piyambakipiun lajeng dhateng kanggé muji asiling pakaryan kangge mbangun malih bangunan punika, lan déning [[UNESCO]]lajeng kitha ngandhap ingkang dipunrekonstruksi malih punika inggih wonten ing punjering kitha Le Havre punika ing tanggal [[15 Juli]] [[2005]] saged mlebet [[Dhaptar Warisan Dunya]]<ref name="unesco">{{lien web|url=http://whc.unesco.org/fr/list/1181/|titre=Le Havre, la ville reconstruite par Auguste Perret|éditeur=UNESCO|consulté le=23/04/2013}}</ref>. Ruangan punika inggih ingkang gadhah amba ngantos 133 hektar inggih minangka situs kontemporèr ingkang kacathet wonten ing [[Eropa]]<ref name="unesco"/>. ArsitekturArsitèktur dhaérah punika inggih dipuntandhani déning dipunginakakenipun [[beton]], pre pabrikasi, tata cara urutan ngginakaken kerangka modular ingkang dawanipun 6,24 meter lan garis jejeg<ref name="unesco"/>{{,}}<ref name="Letélié31">Isabelle Letélié, ''Le Havre, itinéraires insolites'', Louviers, Ysec éditions, 2010, {{p.}}31</ref>.
 
Karya arsitekturarsitèktur sanesipunsanèèsipun ingkang ugi misuwur inggih punika punjering griya budaya ing Le Havre, ingkang dipunbangun malih ing taun [[1982]] déning arsitek saking [[Brasil]] inggih punika [[Oscar Niemeyer]] lan salajengipun dipunsebut ''volcano'' awit saking wujudipun bangunan ingkang kados gunung geni<ref name="Letélié32">Isabelle Letélié, ''Le Havre, itinéraires insolites'', Louviers, Ysec éditions, 2010, {{p.}}32</ref>.
 
Ing taun [[2012]], bangunan punika inggih nembé dipundandosi malih lan ing sak njawining ruangan ugi nembé dipunéwah-éwahi kanthi langkung tumemen lan sampun dipunsarujuki deningdéning arsitekarsitèk ingkang mbangun bangunan punika ugi kanthi damel papan ingkang langkung kebikak ingkang radi ageng dhateng sak njawining plaza.<ref name="Letélié32"/>
 
Ing sakiteripun Notre Dame lan Perrey ugi sampun dipunginakaken masarakat minangka papan dumunungipun warga<ref name="Letélié32"/>. ''The Halles'' inggih minangka salah satunggaling punjering kitha ingkang radi komersil<ref name="Letélié32"/>. Wondéné [[distrik Saint-François]], ugi sampun dipunbangun malih sasampunipun taun 1945, ananging kanthi wujud gaya arsitekturarsitèktur ingkang béda kanthi sampun ngalami éwah-éwahan ingkang kathah, lan bangunan saking watu bata punika gadhah atap ingkang lancip wontnwonten ing ''slate''. Punika inggih kalebet dhaérah lingkungan rumah makan lan pasar iwak<ref name="Letélié32"/>.
 
====Lingkungan saking kitha ingkang langkung tuwa====
[[Gambar:Church Saint-Vincent.jpg|thumb|Palataran Greja Saint Vincent]]
 
Saking sisih wétan tumuju sisih lor kitha ngandhap punika sampun dipunbangun malih sapérangan dhaérah ingkang sampun tuwa kahananipun inggih ingkang nglimputi lingkungan Danton, Saint Vincent, Graville, Massillon, lan sapanunggalanipun<ref name="renovation"/>. Bejanipun, bangunan punika inggih saged luput saking amuking bom ing perang dunya kaping kalih<ref name="renovation"/>. Toko-toko ingkang jumèjèr jèjèr wonten ing sapérangan titik margi utama ing lingkungan sakitering bunderan kitha inggih padatanipun dipundamel saking watu bata, mila bangunanipun inggih radi kiyat<ref name="renovation"/>. Ananging, ing salebeting taun [[1990]] nan lan [[2000]] nan, lingkungan punika inggih sampun dados proyèk bangunan ingkang badhé dipunbangun malih kanthi béya ingkang ageng, mliginipun kanthi wontenipun OPAH kangge ndandosi griya ingkang sampun sepuh yuswanipun adhedhasar rehabilitasi ing kitha utawi rekonstruksi kitha ingkang wonten, lajeng dipunbangun ugi fasilitas publik ingkang taksih kirang dipunjangkepi, ugi dipundandosi malih bab tata cara lumakunipun bisnis ingkang kadadosan ing kitha punika<ref name="renovation">{{lien web|url=http://lehavre.fr/dossier/un-centre-ancien-en-cours-de-renovation-0|éditeur=Ville du Havre|titre=Un centre ancien en cours de rénovation|consulté le=23/04/2013}}</ref>.
 
Ing pungkasanipun abad 20 lan ing purwakaning abad 21, stasiun kabupatèn inggih sampun ngalami éwah-éwahan ingkang ageng<ref name="renovation"/>. Panci leres, sejatosipun stasiun kabupatèn inggih minangka lawang gerbang menawi badhe tumuju dhateng kitha ingkang sami badhebadhé kepanggih wonten ing papan punika lan ugi kanthi wontenipun stasiun sepur ing kitha punika<ref name="internet 10"/>. Bangunan-bangunan ènggal ingkang sampun sami dipunbangun ing wekdal pungkasan punika inggih kados ta [[Universitas Le Havre]], konservatorium, markas saking SPB (''Society Provident Bank'') lan ''General Transatlantic Managemen'', hotel matmut, ingkang ènggal inggih punika kanthi sebatan CCI, ingkang sapèrangan ageng saking bangunan punika inggih dipunrancang dèning arsitekarsitèk ingkang sampun misuwrmisuwur<ref name="internet 10"/>. Stasiun bis, NF, inggih sampun gadhah sertifikat lan wiwit taun [[2005]] stasiun punika inggih ugi sampun dipundandosi malih<ref name="internet 10"/>. Ing sisih loripun stasiun, wonten proyèk sanèsipun inggih punika kanthi wontenipun ''real estate'' ingkang dipunbangun ing siti tilas papan ingkang sampun bobrok tumemen ing pulo Turgot, Magellan ingkang badhebadhé dipunwedalaken lan dipunresmèkaken ing taun [[2013]] punika kalebet kantor kanthi amba 12.500 m2 lan ugi hotel kanthi tingkat wolu ingkang sampun jangkep kaliyan wontenipun toko-toko ingkang pating jlèntrèk jumèjèr ing tingkat paling ngandhap bangunan punika<ref name="internet 10">{{lien web|url=http://www.paumier-architectes.fr/projets/turgot-magellan/#|titre=Ilot Turgot Magellan par le cabinet d'architectes Paumier|}}</ref>.
 
====Distrik-distrik ing sisih kidul====
[[Gambar:Docks Vauban au Havre.jpg|thumb| Dhaérah komersial [[Docks Vauban]], 2009, sisih bagéyan kidul]]
 
Distrik-distrik ingkang mapan wonten ing sisih kidul saking kitha Le Havre punika inggih dipuntandhani kanthi wontenipun kegiyatan indhustri lan plabuhan<ref name="sciencespo"/>. Wonten set bata saking set watu bat ingkang ageng ing Chicago, kitha tenaga kerja, usaha alit, gudhang, dermaga lan fasilitas plabuhan, utawi infrastruktur transportasi<ref name="sciencespo"/>.
 
Distrik-distrik ing bagéyan sisih kidul ing sadangunipun mapinten-pinten taun ingkang sampun ngalami éwah-éwahan ingkang ageng kanthi surung pambiyantu béya saking EropaÉropa<ref name="sciencespo"/>. Kegiyatan punika lajeng dipunrembakakaken maih kegiyatan ingkang tersier ingkang sampun langkung rumiyin dipunlirwakaken déning kegiyatan indhustri<ref name="sciencespo"/>. Kanthi mekaten, dermaga punika saèstu saged dados punjering papan olahraga lan wontn ing adicara [[Dock Océane]], ing punjering papan kanggé blanja ing [[Docks Vauban]] lan ugi paméran [[Docks Café]]<ref name="sciencespo"/>. [[Les Bains des Docks]] dipunrancang déning arsitek [[Jean Nouvel]]<ref name="sciencespo"/>. Ing pungkasanipun taun 2012, mahasiswa saking Ilmpu Politik Eropa Asia lan INSA ingkang sampun kagabung dados bangunan énggal ing sandhingipum Institut Tinggi Studi Logistik lan ENSM masa sangajengipun (''Ecole Nationale Superieure Maritime'')<ref name="sciencespo">{{lien web|url=http://lehavre.fr/dossier/science-po-et-l-insa-institut-national-des-sciences-appliquees-codah-0|éditeur=Sciences Po et l'INSA|titre=Parcs et jardins de la ville du Havre|consulté le=23/04/2013}}</ref>.
 
Punjering papan medis ingkang énggal ingsakitering griya sakit énggal ingkang wonten ing Perancis, inggih punika ''des Ormeaux'' ingkang dipunbangun ing sakiteripun lingkungan wonten ing pundi kathah griya ingkang ugi badhé dipunbangun malih kanggé ancas badhé dipunpromosikaken ing ancas campuran sosial<ref name="Gras238"/>. LaKitha Cité de la Mer lan pembangunan ingkang badhe terus-terusan dipunbangun ingkng badhe dipunadani ing sakitering menaralogam ingkang dhuwuripun satus meter ingkang dipunrancang déning [[Jean Nouvel]]<ref name="Gras238"/>. Proyek punika lajeng dipunmandhegaken ing taun [[2007]], ananging sampun makarya kanthi tumemen malih ingkang kedah dipunwiwiti malih ing taun [[2013]]<ref name="Gras238">{{Harvsp|Gras|2010|p=238}}</ref>. Déné pamaréntah kitha kanthi wontenipun renovasi punika lajeng pengunjung ingkang cacahipun 300.000 tiyang saben taunipun kedah dipuntarik supados boten dhateng bangunan punika malih<ref name="Gras239">{{Harvsp|Gras|2010|p=239}}</ref>.
 
===Kitha Nginggil===
[[Gambar:Cimetiere ste marie.jpg|thumb|Pasaréyan Sainte-Maria]]
 
Bagéyan kitha nginggil inggih kapérang saking tigang bagéyan, inggih punika bagéyan panté, distrik pinggiran kitha ing dataran inggil, lan set perifer ingkang ageng<ref name="tetris"/>. Lingkungan ingkang wonten ing sandhingipun tebing inggih punika satunggaling komplekskomplèks griyanipun warga ingkang langkung gampil dipundamel ing bagéyan sisih kulon inggih punika wonten Les Ormeaux, Rue Felix Faure lan ingkang kitha prasaja inggih wontenipun kitha St Cecilia, Aplemont<ref name="tetris"/>. Lajeng trowongan Jenner ingkang wonten ing sak ngandhaping panté lan ngubungaken kitha nginggil lan kitha ngandhap<ref name="tetris"/>. Ing dhaérah panté ugi dipunpanggihaken kalih wujud kitha ingkang kiyat inggih punika bentengbènteng [[Sainte-Adresse]] lan [[Tourneville]] lan wontenipun pasaréyan Sainte-Marie<ref name="tetris"/>. Kanthi ambrukipun fungsi militer kitha, mila kitha punika kanthi sekedhik maka sekedhik lajeng dipundandosi, kados ta Fort Sainte-Adresse ingkang lajeng dipungantos Taman gantung Le Havre, lan ugi kanggé benteng Tourneville ingkang dados griya utama ing taun 2013 kanggé wontenipun ''Tetris Project'', inggih punika satunggaling punjering papan kanggé latiyan musik kontemporer kanthi wontenipun gedhung konser lan studio kanggé gladhèn<ref name="tetris">{{lien web|url=http://lehavre.fr/dossier/le-fort-de-tourneville-0|éditeur=Ville du Havre|titre=Le fort de Tourneville|consulté le=23/04/2013}}</ref>.
Bagéyan kitha nginggil inggih kapérang saking tigang bagéyan, inggih punika bagéyan panté, distrik pinggiran kitha ing dataran inggil, lan set perifer ingkang ageng.
 
Déné ing sisih lor dipunrembakaken wonten ing sepalih wekdal sepisanan saking abad sangalas, inggih punika dipundamel kabupatèn pinggiran kitha, kados ta [[Rouelles (Seine-Maritime) | Rouelles]], St Cecilia, Mare au Clerc [[Sanvic]], [[Bléville]] lan [[Dollemard]]<ref name="tetris"/>. Ing sisih lor radi kulon, ing antawisipun Belville lan bandara Octeville, ugi wonten dhaérah ingkang nembé dipunbangun, inggih punika kitha Les Hauts de Belville<ref name="internet11"/>. Dhaérah punika inggih minangka distrik eco ingkang kapérang saking standar griya kanggé warga ingkang kedah gadhah kualitas lingkungan ingkang saé utawi ingkang asring dipunsebut ''High Quality Environments (HQE)'', satunggaling BIA lan sekolah ingkang kedah konversi total cacahipun 1000 dhateng dhaérah ing griyanipun pendhudhuk<ref name="internet11">{{lien web|éditeur=Ville du Havre|url=http://www.ville-lehavre.fr/delia-CMS/dossier/index/article_id-28162/ext-1/first_article_id-28148/plus-1/topic_id-789/le-projet.html|titre=L'éco quartier « Les Hauts de Bléville »|consulté le=23/04/2013}}</ref>.
Lingkungan ingkang wonten ing sandhingipun tebing inggih punika satunggaling kompleks griyanipun warga ingkang langkung gampil dipundamel ing bagéyan sisih kulon inggih punika wonten Les Ormeaux, Rue Felix Faure lan ingkang kitha prasaja inggih wontenipun kitha St Cecilia, Aplemont. Lajeng trowongan Jenner ingkang wonten ing sak ngandhaping panté lan ngubungaken kitha nginggil lan kitha ngandhap. Ing dhaérah panté ugi dipunpanggihaken kalih wujud kitha ingkang kiyat inggih punika benteng [[Sainte-Adresse]] lan [[Tourneville]] lan wontenipun pasaréyan Sainte-Marie. Kanthi ambrukipun fungsi militer kitha, mila kitha punika kanthi sekedhik maka sekedhik lajeng dipundandosi, kados ta Fort Sainte-Adresse ingkang lajeng dipungantos Taman gantung Le Havre, lan ugi kanggé benteng Tourneville ingkang dados griya utama ing taun 2013 kanggé wontenipun ''Tetris Project'', inggih punika satunggaling punjering papan kanggé latiyan musik kontemporer kanthi wontenipun gedhung konser lan studio kanggé gladhèn<ref name="tetris">{{lien web|url=http://lehavre.fr/dossier/le-fort-de-tourneville-0|éditeur=Ville du Havre|titre=Le fort de Tourneville|consulté le=23/04/2013}}</ref>.
 
Dhaérah ing sakitering pinggiring kitha inggih saged tuwuh ing wekdal sasampunipun rampung perang<ref name="internet11"/>. Punika inggih minangka satunggaling padamelan ingkang ageng saking Caucriauville, Kayu Belville, Mont-Gaillard lan Mare-merah ingkang titik fokusipun dhatng cacahipun pendhudhuk ing kitha punika kirang ngasilaken asil ingkang patos saé<ref name="internet11"/>. Ing sasi [[Oktober]] [[2004]], Badan Nasional Kitha (ANRU) inggih nindakaken renovasi ingkagningkang dipuntapakasmani kaliyan pejabat kotamadya Le Havre kanthi asling serat kekancingan ingkang sepisanan inggih punika kanggé paring sumbang surung bab wragat kangge mbangun ulang bangunan ingkang sampun tuwa umuripun ing kitha punika<ref name="internet11"/>. Serat kekancingan punika inggih saged medalaken arta sumbangan ingkang agengipun 340 yuta kanggé mbangun klompok ageng ing distrik sisih inggil, minangka griya kangge 41.000 tiyang.<ref name="internet11"/>Sumbangan wragat punika lajeng saged mratah kanggé dipunwedalakenipun ''Grand Project de Ville (GPV)''<ref name="internet11"/>. Mila, perkawis punika ingkang saged ndadosaken langkung gampil kanggé mbangun malih kitha nginggil ingkang cacahipun 1700 griya énggal<ref>Elisabeth Ridel, ''les Vikings et les mots : L'apport de l'ancien scandinave à la langue française'', éditions errance, Paris, 2009, p. 203 - 226 - 227 - 228.</ref>.
Déné ing sisih lor dipunrembakaken wonten ing sepalih wekdal sepisanan saking abad sangalas, inggih punika dipundamel kabupatèn pinggiran kitha, kados ta [[Rouelles (Seine-Maritime) | Rouelles]], St Cecilia, Mare au Clerc [[Sanvic]], [[Bléville]] lan [[Dollemard]]<ref name="tetris"/>. Ing sisih lor radi kulon, ing antawisipun Belville lan bandara Octeville, ugi wonten dhaérah ingkang nembé dipunbangun, inggih punika kitha Les Hauts de Belville. Dhaérah punika inggih minangka distrik eco ingkang kapérang saking standar griya kanggé warga ingkang kedah gadhah kualitas lingkungan ingkang saé utawi ingkang asring dipunsebut ''High Quality Environments (HQE)'', satunggaling BIA lan sekolah ingkang kedah konversi total cacahipun 1000 dhateng dhaérah ing griyanipun pendhudhuk<ref>{{lien web|éditeur=Ville du Havre|url=http://www.ville-lehavre.fr/delia-CMS/dossier/index/article_id-28162/ext-1/first_article_id-28148/plus-1/topic_id-789/le-projet.html|titre=L'éco quartier « Les Hauts de Bléville »|consulté le=23/04/2013}}</ref>.
 
Dhaérah ing sakitering pinggiring kitha inggih saged tuwuh ing wekdal sasampunipun rampung perang. Punika inggih minangka satunggaling padamelan ingkang ageng saking Caucriauville, Kayu Belville, Mont-Gaillard lan Mare-merah ingkang titik fokusipun dhatng cacahipun pendhudhuk ing kitha punika kirang ngasilaken asil ingkang patos saé. Ing sasi [[Oktober]] [[2004]], Badan Nasional Kitha (ANRU) inggih nindakaken renovasi ingkagn dipuntapakasmani kaliyan pejabat kotamadya Le Havre kanthi asling serat kekancingan ingkang sepisanan inggih punika kanggé paring sumbang surung bab wragat kangge mbangun ulang bangunan ingkang sampun tuwa umuripun ing kitha punika. Serat kekancingan punika inggih saged medalaken arta sumbangan ingkang agengipun 340 yuta kanggé mbangun klompok ageng ing distrik sisih inggil, minangka griya kangge 41.000 tiyang. Sumbangan wragat punika lajeng saged mratah kanggé dipunwedalakenipun ''Grand Project de Ville (GPV)''. Mila, perkawis punika ingkang saged ndadosaken langkung gampil kanggé mbangun malih kitha nginggil ingkang cacahipun 1700 griya énggal<ref>Elisabeth Ridel, ''les Vikings et les mots : L'apport de l'ancien scandinave à la langue française'', éditions errance, Paris, 2009, p. 203 - 226 - 227 - 228.</ref>.
 
==Toponomi==
Nama kitha punika inggih sampun dipunbuktèkaken ing taun [[1489]], lan ugi ing wekdal sadèrèngipun inggih sampun natè dipundhirikaken dèning [[Francis I]] minangka satunggaling rahmat lan dados kitha grace<ref name="Beaurepaire-92-93"/>. Ing taun [[1516]], kalih taun sadèrèngipun sampun madeg yayasan punika kanthi resmi<ref name="Beaurepaire-92-93">François de Beaurepaire (préf. [[Marianne Mulon]]), ''Les Noms des communes et anciennes paroisses de la Seine-Maritime'', Paris, A. et J. Picard, 1979, 180 p. ({{ISBN|2-7084-0040-1}}) ({{OCLC|6403150}}), {{p.}}92-93</ref>. Nama ilmiah lan samantaranipun kanggé kitha p[unika inggih asalipun saking Franciscopolis<ref name="Beaurepaire-92-93" />. Kualifikasi punika mbok bilih inggih ngrujuk dhateng wontenipun kapèl bunda Maria, ingkang mapan wonten ing katedra Notre Dame ing Le Havre<ref name="Beaurepaire-92-93"/>. Katedral punika inggih gadhah nama ingkang sami kaliyan ''Our Lady Grace'' ingkang sampun kacathet minangka satunggaling kapel ing muara sanèsipun<ref name="Beaurepaire-92-93" />.
 
==Olahraga==
[[Gambar:Port vauban.jpg|thumb|Plabuhan Vauban.]]
Kitha Le Havre inggih minangka kitha papanipun klub olahraga ingkang paling sepuh ingkaningkang wonten ing Prancis, inggih punika ''Le Havre Rowing Society'' ([[1839]])<ref name="internet12">{{lien web|url=http://avironlehavre.org/87+depuis-1838.html|titre=Depuis 1838|consulté le=23/04/2013|éditeur=Société française de l'Aviron}}</ref>, ''Ragatta Society of Le Havre (1838) lan [[Le Havre Athletic Club]] (1872), dekan klub bal-balan Perancis lan rugby<ref name="internet13">{{lien web|url=http://www.havre-developpement.com/upload/PLAQUETTENAUTISME251108BAT.pdf|titre=Plaquette Nautisme|éditeur=havredeveloppement.com|consulté le=21/11/2010}}</ref>{{,}}<ref name="internet14">{{lien web|url=http://archives.ville-lehavre.fr/delia-CMS/archives/site/article_id-24045/sstopic_id-/topic_id-759/topic_parent_id-757/culture-sciences-loisirs-celebrations.html|titre=Archives municipales du Havre|éditeur=Ville du Havre|consulté le=23/04/2013}}</ref>{{,}}<ref>Coll., ''1872-1972, centenaire Havre Athletic Club'', Le Havre, HAC, 1972, {{p.}}19–23</ref>. Kitha punika inggih minangka papan kempalipun tim pakempalan bal-balan saking klub [[Le Havre AC]], ingkang musim tandhing liga taun [[2011]] - [[2012]] tandhing ing Liga kaping kalih, nomer kalih saking bal-balan Perancis<ref name="internet12"/>. Klub bal-balan punika inggih dipundhirikaken ing taun [[1872]], ingkang dadosaken klub punika dados klub bal-balan ingkang paling sepuh wonten ing pakempalan klub bal-balan ing Perancis<ref name="internet12"/>.
 
Papan olahraga ingkang taksih gesang ing Le Havre inggih dipundominasi déning tigang tim olahra profesional, tim bal-balan ingkang sepisanan inggih punika CDT ingkang maén tandhing ing liga 1 kanggé ing wekdal pungkasan taun [[2008]]-[[2009]] lan ing wekdal salajengipun inggih tandhing ing liga nomer kalih<ref name="internet12"/>. Papan punjering pelatiyan ingkang dipunanggep sampun maujud ing Prancis ing ranah internasional ing antawisipun inggih punika [[Vikash Dhorasoo]], [[Julien Faubert]], [[Jean-Alain Boumsong]], [[Lassana Diarra]] utawi [[Steve Mandanda]], ingkang kanthi ajeg tetep saged mlebet ing ranking sedasa ageng klub ing Prancis<ref name="internet12"/>. Tim ageng ingkang angka kalih inggih punika [[Saint Thomas Basket Le Havre|Saint-Thomas Basket]]), ingkang minangka jawara basket Pro A ing Prancis<ref name="internet12"/>. Klub punika inggih saged dados jawara lan ngrebat gelar nasionalipun ingkang sepisanan inggih wonten ing kompetisi [[Coupe de France]] ing taun [[2006]]<ref name="internet12"/>. Klub atletik rugby Le Havre ingkang minangka klub éwah-éwahan saking federal 3 ing liga champions Perancis (ingkang mèh sami kedhudhukanipun kaliyan divisi gangsal)<ref name="internet12"/>. Klub hoki ing Havre inggih sampun ngrembaka sanget ing tingkat nasional wonten ing urut-urutan nomer sekawan kanggè musim tandhing 2008-2009, mila tim punika asring dipunsebut ''Dock Le Havre''<ref>{{lien web|url=http://www.hockeyfrance.com/clubs/hockey-club-du-havre-220-42-1-77-0-.html|éditeur=FFHG|consulté le=23/04/2013|titre=Présentation du club}}</ref>.
Minangka kitha maritim mila kathah dipunpanggihaken jinising olahraga ingkang gayut kaliyan kahanan alam ingkan kados mekaten, kados ta tradisi prau layar<ref name="internet12"/>. Ing tanggal [[29 Juli]] [[1840]], dipunadani pertandhingan ingkang sepisanan saking olahraga prau layar punika<ref name="internet13"/>. Ing wekdal sak punika, Le Havre inggih sampun misuwur dados stasiun tiya lan resor<ref name="internet13"/>. Plabuhan panté ingkan wonten ing panté punika inggih dipunbangun nalika jaman taksih kadadosan perang, lan sak punika sampun dados plabuhan maritim ingkang paling agengref name="Stat"/>. Cacahipun 200 ali tambahan inggih ugi sampun dipunpasang wonten ing dhaérah cekungan Vauban ing taun 2011-2012<ref>''Océanes Le Havre'', avril 2011, {{numéro|145}}, {{p.}}30</ref>.
 
''The Havraise Rowing Society'' inggih sampun nglatih sapérangan para atlit dayung ingkang inggil, kados ta Thierry Renault<ref name="internet15"/>. Klub nautique Le Havre (CNH) inggih minangka punjering saking papan renang lan polo ing toya kanggé papan renangipun tiyang jaler<ref name="internet15"/>. ''Le Centre Nautique Paul Vatine'' inggih minangka klub nomer gangsal wonten ing cacahipun lisensi olahraga ing negara kasebut ingkang pikantuk ranking nomer kalih ing divisi liga champions noler 1 ing klub catamarans Prancis<ref name="internet15">{{lien web|url=http://www.vatine.net/|titre=Présentation|éditeur=centre nautique Paul Vatine|consulté le=23/04/2013}}</ref>.
Kitha punika ugi sampun naté dados tuan rumah kanggé [[Olimpiade Layar]] ingkang dipunadani ing musim panas ing pertandhingan Olimpiade musim panas taun [[1900]] lan wonten ing olimpiade layar musim panas taun [[1924]]<ref name="internet15"/>.
 
==Menara Kembar==
Le Havre inggih minangka kitha kembar utawi gadhah satunggaling sedhèrèk kitha putri sanèsipun ingkang kembar kaliyan kitha Le Havre punika:<ref name="TwinTowns">{{cite web|url = http://www.lehavre.eu/#Twin_towns|title=Le Havre Website - Twin Towns|accessdate=21 April 2013|publisher= lehavre.eu}}</ref>
* {{Flagicon|People's Republic of China}} [[Dalian]], [[China]]<ref name="TwinTowns"/>
* {{Flagicon|Republic of the Congo}} [[Pointe-Noire]], [[Republic of the Congo]]<ref name="TwinTowns"/>
* {{Flagicon|Russia}} [[Saint Petersburg]], [[Russia]], since 1965<ref name="saint_petersburg">{{cite web |url=http://eng.gov.spb.ru/figures/ities |title=Saint Petersburg in figures - International and Interregional Ties |publisher=Saint Petersburg City Government |accessdate=21 April 2013}}</ref></small>
* {{Flagicon|Germany}} [[Magdeburg]], [[Jerman]]<ref name="TwinTowns"/>
* {{Flagicon|United Kingdom}} [[Southampton]], [[United Kingdom]], wiwit 1973<ref name="TwinTowns"/>
* {{Flagicon|United States}} [[Tampa]], [[Amerika Serikat]]<ref name="TwinTowns"/>
* {{Flagicon|Norway}} [[Bergen]], [[Norway]]<ref name="TwinTowns"/>
* {{Flagicon|Turkey}} [[Aydın]], [[Turki]]<ref name="TwinTowns"/>
 
==Tokoh==