1.590
besutan
Paprangan Jaman Napoleon: Béda antara owahan
tanpa ringkesan besutan
Tanpa ringkesan besutan |
Tanpa ringkesan besutan |
||
|
Peperangan jaman Napoleon mandeg nalika dhéwéké ngalami kekalahan sajroné Peperangan Waterloo ([[18 Juni]] [[1815]]) lan disepakatiné pakta Paris kang kapindo.<ref name="internet3"/> Pira-pira sumber sejarah (utamané ing Inggris) jenengi peperangan saka tahun [[1792]] nganti [[1815]] iki kanti jeneng Perang Prancis Raya ([[1792]]-[[1815]]), utawa minangka babak penutup saka Peperangan 200 tahun antarané [[Inggris]] lan Prancis kang dimulai awit tahun [[1689]] nganti tahun [[1815]].<ref name="internet3"/>
Révolusi Prancis ngancam kerajaan-kerajaan liya kang ana ing benua [[Eropa]], lan dadi masalah kang luwih serius kanti dicekelé [[raja]] [[Louis XVI]] nalika tahun [[1792]] lan pelaksanaan ukuman mati tumprapé ing wulan [[Januari]] tahun [[1793]].<ref name="internet3"/> Usaha pertama kanggo ngremuk [[Republik Prancis]] iki dimulai nalika tahun [[1792]] nalika [[Austria]], Kerajaan [[Sardinia]], Kerajaan [[Napoli]], [[Prusia]], [[Spanyol]], lan Kerajaan [[Britania Raya]] mbentuk koalisi pertama.<ref name="internet3"/> Kanti ditetepaké undhang-undhang Prancis kang anyar, kalebu wajib militèr sacara bebarengan (''levée en masse''), panganyaran sistem militèr, lan perang sacara total, mènèhi kontribusi kanggo kemenangan [[Prancis]] tumprap ''koalisi'' pertama.<ref name="internet3"/> Perang manedeg nalika [[Austria]] dituntut dening [[Napoleon]] nampa syarat-syarat sajroné perjanjèn ''Campo Formio''.<ref name="internet3"/> Kerajaan [[Britania Raya]] dadi siji-sijiné kerajaan kang turah saka koalisi pertama kang merangi Prancis nganti tahun [[1797]].<ref name="internet3">{{id}}[http://forum.detik.com/perang-napoleon-t35359.html Perang Napoleon], (
Koalisi kapindo dibentuk nalika tahun [[1798]], kang kasusun saka pira-pira kerajaan kayata: [[Austria]], [[Britania Raya]], Kerajaan [[Napoli]], [[Kesultanan Utsmaniyah]], Negara Kepausan, [[Portugal]], lan [[Rusia]].<ref name="internet3"/> Napoleon Bonaparte, sang [[arsitèk]] utama kemenangan [[Prancis]] nalika tahun disiké tumprap koalisi pertama, nglancaraké aksi militèr marang [[Mesir]] (pira-pira ilmuwan dipèèlokaké sajroné ''ekspedisi'' iki kalebu [[Jean Baptiste Joseph Fourier]] lan [[Jean-Francois Champollion]]).<ref name="internet3"/>
== Perang Inggris lan Prancis ==
[[Gambar:Jacques-Louis David 019.jpg|thumb|200px|right|''Napoleon dienggoni mahkota'' (dilukis déning Jacques-Louis David)]]
Ora kaya anggota koalisi liyané, Inggris tetep perang sacara cilik-cilikan karo Prancis.<ref name="internet2"/> Kanthi perlindungan saka armada lauté kang kuwat banget (kaya kang diucapaké Admiral Jervis "''aku ora njamin yèn Prancis ora bakal teka nyerang awaké dhéwé, ananging aku njamin yèn Prancis ora bakal teka lewat laut''"), [[Inggris]] isa tetep nambah lan nganakaké perlawanan ing darat sacara global sakwéné luwih saka sak dékade.<ref name="internet2"/> Bala tentara Inggris uga bantu pemberontak ing [[Spanyol]] nglawan Prancis sajroné perang Peninsular nalika tahun [[1808]] nganti [[1814]].<ref name="internet2"/> Dilindungi déning kahanan alam kang nguntungaké, sarta dibantu kanthi obahé geréliyawan kang aktif banget, pasukan Anglo-[[Portugis]] iki kasil anggoné ngganggu pasukan Prancis sakwéné pirang-pirang tahun.<ref name="internet2"/> Puncaké nalika tahun [[1815]], tentara Inggris mainaké peran penting sajroné ngalahaké pasukan [[Napoleon]] nalika Peperangan waterloo.<ref name="internet2">{{id}}[http://media.isnet.org/iptek/100/Bonaparte.html Seratus Tokoh yang Paling Berpengaruh dalam Sejarah], (
Sakbenaré perjanjèn damai (''Treaty of Amiens'') antarané [[Inggris]] lan [[Prancis]] wis disepakati nalik tanggal [[25 Maret]] [[1802]].<ref name="internet2"/> Ananging kaloro pihak ora pernah mituhoni.<ref name="internet2"/> Aksi militèr kaloro pihak mesthi ngrusak perjanjèn iki kayata Prancis melu andil sajroné kerusuhan sipil ing [[Swiss]] (''Stecklikrieg'') lan manggoni pira-pira kota ing [[Italia]], sawentara Inggris manggoni [[Malta]].<ref name="internet2"/> Napoleon uga ngupadaya mbalikaké hukum kolonial ing laut.<ref name="internet2"/> Nalika awal ''èkspedisi'' iki katoné suksès, ananging kanti cepet berubah dadi bebana.<ref name="internet2"/> Komandan Prancis, uga seduluré Napoleon lan mèh sebagiyan gedhé tentarané mati akibat wabah penyakit kuning, lan uga amerga serangan musuh.<ref name="internet2"/>
==Ngluruk Rusia==
Ing tahun [[1808]] Napoleon gawé kesalahan gedhé yaiku ngatutaké Prancis sajroné peperangan kang dawa lan ora nentu asal usulé ing [[Semenanjung Iberia]], panggonan tentara Prancis nancep ora isa obah nganti tahuan.<ref name="internet5"/> Ananging kesalahan paling gedhé Napoleon yaiku serangané marang [[Rusia]].<ref name="internet5"/> Ing tahun [[1807]] Napoleon ketemu karo Czar, lan sajroné Perjanjèn Tilsit dhéwèké sarujuk gawé paseduluran abadi.<ref name="internet5"/> Ananging, pasarujukan lan persekutuan iku suwi-suwi rusak lan ing tahun [[1812]] wulan [[Juni]] Napoleon mimpin tentara kanti jumlah gedhé ngluruk menyang Rusia.<ref name="internet5">{{id}}[http://perangku.wordpress.com/2009/09/01/napoleon-bonaparte/ Napoleon Bonaparte], (
Rencana Napoleon anggoné ngluruk menyang [[Rusia]] wis dingertèni sakdurungé.<ref name="internet5"/> Tentara Rusia umumé mlayu saka peperangan langsung karo tentara Napoleon, amerga iku Napoleon isa maju kanti cepet.<ref name="internet5"/> Ing wulan [[September]] Napoleon nguwasani Moskow.<ref name="internet5"/> Ananing, sakdurungé wong-wong Rusia wis ngobong kota iku lan sebagiyan gedhé wis rata karo lemah.<ref name="internet5"/> Sakwisé nunggu limang minggu ing Moskow (kanti pengarep-arep Rusia bakal nawaraké perdamaian), Napoleon akhiré mutusaké mundur, ananging keputusan iki wis telat.<ref name="internet5"/> Gabungan antarané serangan tentara Rusia lan musim atis kang ngèdap-èdapi, gawé pasukan Prancis morat-marit.<ref name="internet5"/> Kurang saka sepuluh persèn tentara Prancis isa mentu saka Rusia kanti slamet.<ref name="internet5"/>
==Peperangan Bordonio==
[[Gambar:Battle of Borodino.jpg|250px|thumb|Peperangan Bordonio]]
Peperangan Bordonio yaiku peperangan kang kedadéyan nalika tanggal [[7]] [[September]] [[1812]] ing [[Bordonio]], [[Rusia]].<ref name="internet6">{{en}}[http://militaryhistory.about.com/od/napoleonicwars/p/Napoleonic-Wars-Battle-Of-Borodino.htm Napoleonic Wars: Battle of Borodino], (
Peperangan iki dadi serangan pungkasan Napoleon ing Rusia lan peperangan paling gedhé nalika jaman iku, amerga korban saka kaloro pihak kurang luwih 75.000 nganti 90.000 jiwa.<ref name="internet6"/>
Napoleon kasil nguwasai [[Moskow]] ananging [[Tsar Alexander I]] ora gelem diajak rembugan.<ref name="internet6"/> Sakwisé pira-pira minggu Napoleon lan pasukan mundur saka Moskow, ateges pungkasané saka ''invansi'' [[Prancis]] tumprap Rusia.<ref name="internet6"/>
==Peperangan Waterloo==
[[File:Sadler, Battle of Waterloo.jpg|thumb|320px|Peperangan Waterloo]]
Nalika tahun [[1814]], perang sakwéné 25 tahun akhiré rampung kanti nyerahé kaisar Napoleon lan diguwak ing pulo Elba Mediterania.<ref name="internet4"/> Kekuatan-kekuatan ing [[Eropa]] mulai fokus kanggo balikaké ''normalitas'' lan perdaméan.<ref name="internet4">{{id}}[http://www.artileri.org/2012/01/pertempuran-waterloo.html Pertempuran Waterloo], (
Nalik 1 Maret [[1815]] Napoleon mlayu saka Pulo Elba lan teka marang Prancis.<ref name="internet4"/> Ing Paris, sanga welas dina sebanjuré dhèwèké ngéntukaké kedhudhukané yaiku minangka Kaisar.<ref name="internet4"/> Pasukané kang isih mituhu marang dhèwèké, lan napoleon ''mereformasi'' kekuatan perangé.<ref name="internet4"/>
| |||