Anasir kimiah: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
c mbenakaké éjaan using AWB
Arupako (parembugan | pasumbang)
c ubah kata, replaced: yaiku → ya iku (11) using AWB
Larik 1:
[[Gambar:Periodic table.svg|450px|jmpl|ka| [[Tabel periodik]] unsur kimia]]
 
'''Unsur kimia''', utawa mung disebut '''unsur''', yaikuya iku [[zat kimia]] kang ora bisa dipérang manèh dadi zat kang luwih cilik, utawa ora bisa diowahi dadi zat kimia liya kanthi migunakaké métode kimia biasa.<ref name="internet1">{{id}}[http://id.shvoong.com/exact-sciences/chemistry/2314694-pengertian-unsur-kimia/ Pengertian Unsur Kimia](diundhuh 16 Januari 2013)</ref> Partikel paling cilik saka unsur yaikuya iku [[atom]].<ref name="internet1"/> Sawijining atom dumadi saka [[inti atom]] (''nukleus'') lan dikubengi déning [[elektron]].<ref name="internet1"/> Inti atom dumadi saka sawetara [[proton]] lan [[neutron]].<ref name="internet1"/> Nganti saiki diweruhi ana 116 unsur ing donya.<ref name="internet1"/>
 
== Gambaran umum ==
 
Bab kang mbédakaké unsur siji lan sijiné yaikuya iku '''cacahing proton''' jroning inti atom kasebut. Upamané, kabèh atom [[karbon]] duwé proton akèhé 6 iji, déné atom [[oksigen]] nduwèni proton akèhé 8 iji. Cacahing proton ing sawijining atom dikenal kanthi istilah [[nomer atom]] (dilambangaké ''Z'').
 
Senadyan mangkono, atom-atom ing unsur kang padha kasebut bisa duwé neutron kang béda; bab iki dikenal kanthi sebutan [[isotop]]. [[Massa atom]] sawijining unsur (dilambangaké "A") iku massa rata-rata atom sawijining unsur ing alam. Amarga massa elektron iku cilik banget, lan massa neutron mèh padha karo massa proton, banjur massa atom biasané dinyatakaké kanthi cacahing proton lan neutron ing inti atom, ing isotop kang duwèni kelimpahan paling akèh ing alam. Ukuran massa atom yaikuya iku ''[[satuan massa atom]]'' (smu). Sawetara isotop duwé sipat [[radioaktif]], lan ngalami penguraian (peluruhan) marang radhiasi partikel alfa utawa beta.
 
Unsur kang paling èntheng yaikuya iku [[hidrogen]] lan [[helium]]. Hidrogen dipracaya minangka unsur kang ana sepisanan ing jagad raya sawisé kadadéyan [[Big Bang]]. Kabèh unsur-unsur abot kanthi alami kawentuk lumantar manéka werna cara ([[nukleosintesis]]). Nganti taun [[2005]], dimangertèni ana 116 unsur, 93 ing antarané ana ing alam lan 23 unsur minangka unsur gawéan. Unsur gawéan kang sepisanan diprakirakaké yaikuya iku [[teknetium]] ing taun [[1973]]. Kabèh unsur gawéan minangka [[radioaktif]] kanthi wektu paruh kang sedhéla, saéngga atom-atom kasebut kang kawentuk kanthi cara alami kayané wis ngumbar. Dhaftar unsur bisa diandharaké miturut jeneng, simbol, nomer atom, utawa miturut unsur kang nduwé sipat-sipat kimia kang padha.
 
== Nomenklatur ==
Larik 21:
== Lambang kimia ==
 
Sadurungé kimia dadi bidhang èlmu, ahli alkemi wis nemtokaké simbol-simbol kanggo [[logam]] utawa senyawa umu liyané, yaikuya iku nggunakaké singkatan ing diagram utawa ''prosedhur'' lan tanpa ''konsep'' babagan sawijiné atom kang nyawiji kanggo mbentuk molekul. Kanthi perkembangan teori zat, [[John dalton]] nepungaké simbol-simbool kang luwih prasaja miturut bunderan kang digunakaké kanggo nggambar molekul.
 
Sistem kang saiki digunakaké ditepungaké dèning [[Jöns Jakob Berzelius|Berzelius]]. Ing sitem tipografi kasebut, simbol kimia kang digunakaké yaikuya iku singkatan saka jeneng [[Latin]] amarga wektu iku Basa latin minangka basa ''sains''. Tuladhané '''Fe''' yaikuya iku simbol saka unsur ''ferrum (wesi)'', '''Cu''' yaikuya iku simbol saka unsur ''Cuprum (tembaga0'', '''Hg''' yaikuya iku simbol kanggo unsur ''hydrargyrum (raksa)'', lsp. Simbol kimia digunakaké kanthi [[internasional]], sanadyan jeneng-jeneng unsur diterjemahaké antarbasa. Huruf sepisan simbol kimia ditulis nganggo huruf gedhé (kapital), déné huruf saterusé (yen ana) ditulis nganggo huruf cilik.
 
=== Simbol non-unsur ===