Lintang: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Magioladitis (parembugan | pasumbang)
c →‎Akir sawijining lintang: All info is kept in Wikidata, removed: {{Link FA|de}} (10) using AWB (10903)
Arupako (parembugan | pasumbang)
c éjaan, replaced: yaiku → ya iku (3) using AWB
Larik 1:
[[Gambar:Srengenge.jpg|thumb|right|200px|Srengéngé, lintang paling cedhak]]
'''Lintang''' iku benda langit sing bisa mancaraké [[cahya]] dhéwé. Miturut [[ilmu]] [[astronomi]], dhéfinisi lintang yaikuya iku: Kabèh benda masif (nduwéni [[massa]] antarane 0,08[[0,08]] nganti 200[[200]] [[massa]] [[srengéngé]]) sing bisa mbangkitaké [[ènergi]] liwat prosès réaksi [[fusi nuklir]]. Dadi [[lintang katai putih]] lan [[lintang netron]] sing wis ''mati'' tetep bisa diarani lintang. Lintang paling cedhak karo [[Bumi]] yaikuya iku [[srengéngé]] sing leté ± 149,680,000 [[kilometer]], banjur lintang [[Proxima Centauri]] ing [[rasi lintang]] [[Centaurus]], leté ± 4 [[taun cahya]].
 
== Evolusi ==
Struktur, évolusi, lan nasib akir sawijining lintang banget dipangaruhi déning massané. Saliyané iku, komposisi kimia uga mèlu njupuk peran jroning skala sing luwih cilik.
 
=== Kawanguné lintang ===
Lintang kawangun sajroning [[awan molekul]]; yaikuya iku sawijining dhaérah [[médhium antarlintang]] sing wiyar kanthi karapetan sing dhuwur (senajan isih kurang rapet yèn dibandhingaké karo sawijining ''[[vacuum chamber]]'' sing ana ing Bumi). Awan iki akèh-akèhé kapérang saka [[hidrogen]] kanthi watara 23–28% [[helium]] lan sapérangan persèn èlemèn abot. Komposisi elemen jroning awan iki ora owah akèh wiwit prastawa [[nukleosintesis Big Bang]] nalika awal [[alam semesta]].
 
[[Gravitasi]] njupuk peran wigati banget jroning prosès pawangunan lintang. Pawangunan lintang diwiwiti kanthi ora stabilé gravitasi ing njero awan molekul sing bisa duwé massa èwonan tikelé saka srengéngé. Kaorastabilan iki asring dipicu déning gelombang kejut saka [[supernova]] utawa tumbukan antarané rong [[galaksi]]. Sepisan waé sawijining wilayah nggayuh [[kerapetan]] matéri sing nyukupi sarat dumadiné [[instabilitas Jeans]], awan mau wiwit runtuh ing sangisoré gaya gravitasiné dhéwé.
Larik 13:
 
Nalika awan runtuh, bakal dumadi konglomerasi individual saka lebu lan gas sing padhet sing diarani minangka [[globula Bok]]. Globula Bok iki bisa duwé massa nganti kaping 50 massa srengéngé. Runtuhé globula nyebabaké karapetan tambah. Ing prosès iki energi gravitasi diowahi dadi energi panas saéngga suhu ningkat. Nalika awan protolintang iki nggayuh [[kasetimbangan hidrostatik]], sawijining [[protolintang]] bakal kawangun ing intiné. [[Lintang pra dhèrèt utama]] iki asring dikupengi déning [[piringan protoplanet]]. Pangerutan utawa karuntuhan awan molekul iki mangan wektu nganti puluhan yuta taun. Nalika paningkatan suhu ing inti protolintang nggayuh kisaran 10 yuta kelvin, hidrogen ing inti 'kobong' dadi helium jroning sawijining réaksi termonuklir. Réaksi nuklir ing njero inti lintang nyedhiakaké cukup energi kanggo njaga tekanan ing pusat saéngga prosès pangerutan mandheg. Protolintang saiki miwiti kauripan anyar minangka lintang [[dhèrèt utama]].
 
 
=== Dhèrèt utama ===
Baris 19 ⟶ 18:
=== Akir sawijining lintang ===
Nalika kandhutan [[hidrogen]] ing téras lintang entèk, téras lintang saya cilik lan mbébasaké akèh panas lan manasaké lapisan njaba lintang. Lapisan njaba lintang sing isih akèh [[hidrogen]] ngembang lan salin werna [[abang]] sing diarani [[lintang raseksa abang]] sing ukurané bisa nganti kaping 100 saka ukuran srengéngé sadurungé mbentuk lintang kerdil putih. Menawa lintang mau ukurané luwih gedhé tinimbang [[srengéngé]], lintang mau bakal mbentuk [[superraseksa abang]]. Superraseksa abang iki banjur mbentuk [[nova]] utawa [[supernova]] lan banjur mbentuk [[lintang neutron]] utawa [[bolongan ireng]].
 
[[Kategori:Astronomi]]
 
 
{{stub}}
 
[[Kategori:Astronomi]]