Aksara Tamil: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Tanpa ringkesan besutan
Arupako (parembugan | pasumbang)
c éjaan, replaced: yaiku → ya iku (7) using AWB
Larik 15:
{{contains Indic text}}
{{Tamil transliteration}}
'''Aksara Tamil''' (<span contenteditable="false" lang="ta">தமிழ் அரிச்சுவடி</span> ''tamiḻ ariccuvaṭi'') yaikuya iku aksara [[abugida]] sing diuri-uri wong Tamil lan [[Basa Tamil|panyatur basa Tamil]] ing [[India]], [[Sri Lanka]], [[Malaysia]], lan ing manéka papan. Aksara iki kanggo nulisaké [[basa Tamil]] lan uga [[Basa Sangskreta|basa Sangsekerta]], minangka basa ing sambahyangan. Kanggo nulisaké basa Sangsekerta, dianggo huruf wyanjana (konsonan) lan sandhangan (diakritik) sing dudu saka aksara Tamil.<ref><span class="citation" id="CITEREFAllen2006" contenteditable="false">Allen, Julie (2006), ''The Unicode 5.0 Standard'' (5 ed.)</span></ref> Basa-basa minoritas kayata [[basa Saurashtra]], [[basa Badaga|Badaga]], [[basa Irula|Irula]], lan [[basa Paniya|Paniya]] uga ditulis nganggo aksara Tamil.<ref><span class="citation" id="CITEREFLewis2009" contenteditable="false">Lewis, M. Paul, ed. (2009), [http://www.ethnologue.com/ ''Ethnologue: Languages of the World''] (16th ed.)</span></ref>
 
== Surasa ==
 
=== Sesipatan ===
Aksara Tamil ngemu 12 hurup swara (<span lang="ta">உயிரெழுத்து</span> ''uyireḻuttu'' "hurup jiwa"), 18 hurup wyanjana (<span lang="ta">மெய்யெழுத்து</span> ''meyyeḻuttu'' "hurup raga") lan siji pralambang mirunggan, <span lang="ta">ஃ</span> (<span lang="ta">ஆயுத எழுத்து</span>). Pralambang <span lang="ta">ஃ</span> diucapaké "akku" utawa "அக்கு" lan dudu warga wyanjana utawa warga swara miturut paramasastra Tamil. Masiya mangkono, pralambang siji iki racaké diurutaké salarik karo hurup-hurup swara. Aksara Tamil kalebu aksara [[wanda|silabis]], dudu [[alfabèt|alfabètis]]is.<ref>[http://dsal.uchicago.edu/cgi-bin/romadict.pl?table=tamil-lex&page=148&display=utf8 University of Madras Tamil Lexicon, page 148: "<span contenteditable="false" lang="ta">அலியெழுத்து</span> [ aliyeḻuttu] n ali-y-eḻuttu . < <span contenteditable="false" lang="ta">அலி</span>¹ +. 1. </ref> Mulané, jangkepé cacahé ana 31 rupa hurup ijèn lan 216 rupa hurup gabungan sing gunggungé ana 247 rupa hurup (<span lang="ta">உயிர்மெய்யெழுத்து</span> ''uyirmeyyeḻuttu''), dumadi saka hurup gabungan wyanjana lan swara, hurup wyanjana dipangkon, lan hurup swara dhéwé. Hurup gabungan iki dumadi saka hurup wyanjana sing ditrapi sandhangan swara. Sawatara hurup wyanjana rupané owah supaya bisa trap marang sandhangan swarané. Saliyané iku sandhangan swara ditrapaké nyang hurup wyanjana minangka panambang, ater-ater, utawa kaloroné bebarengan. Saben sandhangan swara iki béda rupané saka hurup swara sing ngadeg dhéwé.
 
Aksara Tamil ditulis saka kiwa manengen.
Larik 27:
 
[[Gambar:History_of_Tamil_script.jpg|thumb|400x400px|Babad aksara Tamil]]
Aksara Tamil, kayadéné aksara-aksara ing Asia Kidul liyané, tumurun saka [[aksara Brahmi]].{{sfn|Mahadevan|2003|p=173}} Prasasti-prasasti kuna sing ginuritan aksara Tamil wiwitan wis ana ora suwé kawit pungkasing mangsa [[Asoka]]. Aksara sing ginurit ana ing prasasti-prasasti iki wiyahé diarani aksara Tamil-Brahmi utawa "aksara Tamili". Aksara iki diarani mangkono awit guritan aksarané wis akèh bédané saka aksara Brahmi ing mangsa Asoka. Contoné, aksara Tamil-Brahmi wis nduwé pranata dhéwé kanggo mbédakaké hurup [[Konsonan|wyanjana]] wantah (contoné ''m'') saka hurup wyanjana mawa [[Vokal|swara]] (contoné ''ma''). Saliyané iku, miturut panemu Iravatham Mahadevan, (1) aksara Tamil Brahmi wiwitan duwé sandhangan sing rada béda, (2) duwé hurup-hurup mirunggan kanggo nulisaké uni-uni sing ora ana ing [[Basa Sangskreta|basa Sangsekerta]], lan (3) nyingkiraké hurup-hurup sing ora kanggo marang basa Tamil kayata hurup kanggo uni wyanjana sinwara lan uni aspirat.{{sfn|Mahadevan|2003|p=173}} Prasasti saka abad kapindho nganggo gagrag aksara Tamil-Brahmi sing liya, sing udakara padha karo aksara sing dianggo ing ''Tolkāppiyam'' utawa paramasastra Tamil kuna. Gagrag iki nganggo sandhangan ''puḷḷi'' minangka pangkon.{{sfn|Mahadevan|2003|p=230}} Aksara Tamil sabanjuré owah rupané dadi luwih mlengkung, lan wiwit abad kalima utawa kanem owah dadi aksara sing kawentar mawa aran ''Vaṭṭeḻuttu wiwitan''.{{sfn|Mahadevan|2003|p=211}}
 
Sanajan mangkono, aksara Tamil modhèren ora tumurun saka aksara iki.{{sfn|Mahadevan|2003|p=209}} Ing abad kapitu, wangsa Pallawa ngripta aksara anyar kanggo basa Tamil kanthi ngringkes [[aksara Grantha]] (sing tumurun saka aksara Brahmi Kidul) banjur nambahaké hurup-hurup sing uni-uniné ora tinemokaké ing basa Sangsekerta saka [[Aksara Vaṭṭeḻuttu|aksara ''Vaṭṭeḻuttu'']] nyang aksara ringkesan iku.{{sfn|Mahadevan|2003|p=213}} Kala abad kawolu, aksara anyar iki nggantèni aksara ''Vaṭṭeḻuttu'' sing dianggo kraton Chola lan kraton Pallawa ing bang lor wewengkon panyatur basa Tamil, mula kondang diarani aksara Chola-Pallawa. Aksara ''Vaṭṭeḻuttu'' isih diuri-uri ana ing bang kidul wewengkon panyatur basa Tamil, ing kraton Chéra lan Pandyan, tekan abad kasawelas rikala kraton Pandyan diteluk kraton Chola.{{sfn|Mahadevan|2003|p=212}}
Larik 48:
Hurup-hurup wyanjana dijenengi hurup "awak" (''mei''). Hurup wyanjana digolongaké dadi telung golongan: ''vallinam'' (wyanjana abot), ''mellinam'' (wyanjana ènthèng, kalebu kabèh uni nasal), lan ''itayinam'' (wyanjana madya).
 
Ana sawatara paugeran lèksikal kanggo nyipta tembung. Pustaka ''Tolkāppiyam'' ngandharaké paugeran mangkono. Sawènèh contoné yaikuya iku: (1) tembung ora bisa dipungkasi mawa wyanjana tinamtu lan ora bisa diwiwiti mawa wyanjana tinamtu, yaikuya iku ''r-'', ''l-'' lan ''ḻ-''; (2) ana rong wyanjana untu ''n'' - sing pamasangé (a) gumantung dipasang ana ing ngarep tembung apa ora lan (b) gumantung hurup sakiwa-tengené. (Kala kawuri, salah siji hurup ''n'' iku diéja minangka wyanjana alvéolar, kayata sing isih dicaturaké ing basa Malayalam.)
 
Dentawyanjanané aksara [[abugida]] Tamil iki mèmper karo dentawyanjanané aksara-aksara abugida tangga-teparoé yèn dideleng saka géografiné utawa linguistiké. Iki nuduhaké yèn aksara-aksara iki duwé asal-usul sing padha, yaikuya iku saka aksara Brahmi.
 
{| class="wikitable" border="1" style="text-align:center"
Larik 114:
|}
 
Ing mangsa saiki, ana telung gabungan pralambang dhasar aksara Tamil sing racaké kanggo nulisaké uni-uni saka basa Inggris 'f', 'z', lan 'x'. Iki kanggo nulis jeneng-jeneng lan tembung-tembung basa Inggris lan basa Arab. Gabungané yaikuya iku ஃப் kanggo f, ஃஜ் kanggo z lan ஃஸ் kanggo x. Contoné: asif = அசிஃப், aZaarudhiin = அஃஜாருதீன், rex = ரெஃஸ்.
 
Upaya nggolongaké hurup dadi wyanjana sinwara lan ora sinwara sarana aksara-ndhuwur (''superscript'') lan aksara-ngisor (''subscript'') uga wis tau dianakaké nganggo angka siji, loro, telu, lan papat sing tegesé (1) ora sinwara, (2) aspirat ora sinwara, (3) sinwara, lan (4) aspirat sinwara. Cara iki kanggo nulisaké tembung-tembung Sangsekerta ing pustaka-pustaka Sangsekerta-Tamil nganggo aksara Tamil.<ref>http://www.unicode.org/L2/L2010/10256r-extended-tamil.pdf</ref><ref>http://www.unicode.org/L2/L2010/10407-ext-tamil-follow2.pdf</ref> Contoné:
Larik 526:
 
== Unicode ==
Larik [[Unicode]] aksara Tamil yaikuya iku U+0B80–U+0BFF. Babagan klawu yaikuya iku titik-sandi titik-sandi sing ora tinugasan. Iku ateges titik-sandi ing babagan iku ana pasangané ing aksara Asia Kidul liyané tur kanggo utawa tinugasan, déné ing aksara Tamil ora tinemokaké fonemé mula ora ana hurupé lan titik-sandiné ora kanggo lan tinugasan.
 
Kayadéné aksara-aksara Asia Kidul liyané ing Unicode, panyandi aksara Tamil asliné tumurun saka pakem ISCII. ISCII lan [[Unicode]] nyandi aksara Tamil minangka [[abugida]]. Jroning abugida, pralambang dhasar nglambangaké sauni wyanjana sing tinutan swara gawan. Wyanjana sinandhangan swara utawa wyanjana wantah (tanpa swara) dilambangaké sarana pralambang dhasar diwènèhi pralambang katrangan. Saben titik-sandi sing nglambangaké fonem sing padha ing aksara-aksara Asia Kidul, kalebu aksara Tamil, disandèkaké nyang babagan sing padha jroning Unicode. Masiya Unicode nrapaké aksara Tamil kayadéné abugida liyané, kabèh pralambang wyanjana wantah lan pralambang wanda ing aksara Tamil bisa dimunculaké kanthi nggabungaké sawènèh titik-sandi titik-sandi Unicode, kaya ing Tabèl Wanda Aksara Tamil Unicode ngisor iki.
Larik 816:
=== Bibliografi ===
{{refbegin}}
* {{Cithakan:Citation|last = Mahadevan|first = Iravatham|year = 2003|title = Early Tamil Epigraphy from the Earliest Times to the Sixth Century A.D.|series = [[Harvard Oriental Series]], Volume 62|place = Cambridge|publisher = Harvard University Press|isbn = 0-674-01227-5}}
* {{Cithakan:Citation|last = Steever|first = Sanford B.|year = 1996|chapter = Tamil Writing|editor-first = William R.|editor-last = Bright|editor2-first = Peter B.|editor2-last = Daniels|title = The World's Writing Systems|publication-place = New York|publisher = Oxford University Press|isbn = 0-19-507993-0}}
{{refend}}