Pompeii: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
c éjaan using AWB
c éjaan using AWB
Larik 12:
}}
 
'''Pompeii''' menikapunika kutha jaman [[Romawi kuna]] ingkang sakmenikasakpunika sampun dados ''puing'' caket [[kutha]] [[Napoli]]. sakmenikasakpunika Pompeii wonten ing wewengkon [[Campania]], [[Italia]]. Kutha Pompeii rusak amargi letusan [[Gunung Vesuvius]] nalika 79 [[Masehi]] <ref name="pompeii1">[http://aksesdunia.com/2012/10-kota-besar-yang-lenyap-dari-peradaban/], 10 Kota besar yang lenyap dari peradaban (dipun-akses tanggal 27 Desember 2012).</ref>. Awu fulkanik saking letusanipun gunung menikapunika nyebabaken kutha menikapunika ical antawisipun 1.600 taun sakdèrèngipun dipunpanggihaken malih kanthi boten sengaja. SakmenikaSakpunika kitha Pompeii kalebet salah satunggaling [[Situs Warisan Dunia UNESCO]].
 
== Lokasi ==
[[Gambar:Vesuvius 79 AD eruption Latina.svg|thumb|right|350px|Pompeii lan Campania Romawi.]]
Pompeii menikapunika mapan wonten ing koordinat {{coord|40|45|00|N|14|29|10|E|}}, wonten ing sisih [[Kidul wetan]] kutha [[Napoli]] caket kaliyan kutha modern Pompeii sakmenikasakpunika. Kutha menikapunika wonten ing papan ingkang kabentuk saking aliran [[lava]] saking sisih [[lor]] hilir [[Lèpèn Sarno]] (jaman rumiyin anama "Sarnus").
 
Nalika abad kapisan [[masèhi]], Pompeii namung satunggaling saking kutha-kutha ingkang mapan wonten ing kaki [[Gunung Vesuvius]]. Papan menikapunika kathah pendudukipun ingkang dados makmur amargi dhaérah pertanian. Wonten kempalan kutha alit ing sakiwa tengené Pompeii kados [[herculaneum]] ingkang rusak ugi awit saking letusan Vesuvius <ref name="pompeii2">[http://www.anneahira.com/peradaban-dunia.htm], (id) http://www.anneahira.com Peradaban dunia (dipun-akses tanggal 27 Desember 2012).</ref>.
 
== Sejarah wiwitan ==
Kutha Pompeii menikapunika jumeneng kirang langkung [[abad]] kaping 6 SM déning tiyang [[Osci]] utawi Oscan <ref name="pompeii1" />, inggih menikapunika sawijining kelompok masarakat ing Italia tengah. Kala menikapunika, kutha menikapunika sampun kaginakaken kanggé pelabuhan ingkang aman déning para pelaut [[Yunani]] lan [[Fenisia]]. Nalika tiyang [[Etruska]] ngancam badhé nyerang, kutha Pompeii damel sekutu kaliyan tiyang Yunani ingkang lajeng nguasai [[Teluk Napoli]]. Ing abad kaping 5 SM, tiyang [[Samnium]] lenggah ing mriku kaliyan sedaya kutha ing [[Campania]]. para panguwasa énggal kasebut meksa para arsitèktur kanggé miyaraken wewengkon kutha. DIpunyakini ugi bilih nalika pendudukan tiyan Samnium, [[Roma]] nate ngrebut malih Pompeii kanggé sawetawis, ananging teori menikapunika dèrèng kebukti.
 
Pompeii ndhèrèk mendhet peran ing perdagangan kawiwitan déning kutha-kutha [[Campania]] nglawan Roma, ananging ing taun 89 SM, kutha menikapunika dipunkepung déning [[Sulla]]. Tentara Liga Sosial kapimpin déning [[Lucius Cluentius]] ndhèrèk paring pambiyantu anggènipun nglawan Rona, ananging taun 80 SM Pompeii dipunpeksa nyerah sasampunipun [[Nola]] takluk. Lajeng Pompeii dados koloni Roma kanthi nama ''Colonia Cornelia veneria Pompeianorum''. Kutha menikapunika dados jalur wigati kagem barang-barang ing dugi liwat arus lan kedah dipunkirim dhateng Roma utawi Italia kidul ingkang mapan ing sepanjang [[Via Appia]] ingkang boten tebih saking mriku.
 
Wonten ing taun 62 SM, wonten gempa bumi ingkang ngrisak Pompeii sareng kutha sanèsipun ing Campania. Ing masa antawisipun taun 62 Sm dumugi letusan ageng [[Gunung Vesuvius]] taun 79 SM kutha menikapunika dipunbangun malih <ref name="pompeii1" />.
 
== Vesuvius ngubur kutha Pompeii ==
 
Para penduduk Pompeii, kados ingkang gesang wonten ing dhaerah kasebut samenikasapunika sampun biasa kaliyan getaran-getaran alit. Ananging nalika 5 [[Februari]] [[62]] [http://www.iath.virginia.edu/struct/pompeii/patterns/sec-02.html] kedadosan gempa bumi ageng ingkang damel rusak ing sekitar teluk mliginipun ing Pompeii. Sebagéyan saking krusakan menikapunika tasih dèrèng saged dipundandani nalika gunung kasebut njedhot [http://www.archaeology.co.uk/cwa/issues/cwa4/pompeii/eruption.htm]. Ananging menikapunika mungkin kalebet gempa tektonik tinimbang gempa awit saking [[magma]] ingkang wonten ing gunung berapi.
 
== Pranala Njawi ==