| range_map_caption= Wilayah penyebaran Paus Sperma (diwarnai biru)
}}
'''Paus Sperma''' ('''''Physeter macrocephalus''''') inggihiinggih punika kéwan paling ageng ing kelompok [[paus bergigi]] ugi minangka kewan bergigi paling ageng ing jagad. [[Paus (mamalia)|Paus]] punika dipunsukani nama amargi bahan putih susu ''spermaceti'' ingkang wonten ing sirahipun, saha nalika wiwitani dipunduga minangka [[sperma]]. Sirah Paus Sperma ingkang ageng saha bentuk sedayanipun benten, katambahan malih wonten ing novel ''[[Moby-Dick]]'' ingkang dipunserat déning Herman Mellville, damel [[paus]] punika misuwur minangka paus [[arketipe]] (''archetype'').
Sapérangan amargi Melville, Paus Sperma asring dipungayutaken kaliyan [[Leviathan]] semi mistis saking cariyos-cariyos [[Alkitab]].
Larik 32:
== Deskripsi pisik ==
Ciri khas saking Paus Sperma inggihiinggih punika sirahipun ingkang ageng, langkung malih ingkang jantan, biasanipun saged dumugi sepertiga saking dawa badanipun. Nama spesiesipun piyambak ''macrocephaluss'' kapendhet saking [[basa Yunani]] kanggé "Sirah ageng". Benten kaliyan kulit lunyu ingkang dipungadhahi déning sapérangan ageng [[paus]] sanésipun, kulit bagéyan wingking paus sperma biasanipun "berkedut". Paus Sperma kagungan werni abu-abu, éwadéné sawetawis wekdal katingal coklat nalika wonten ing ngandhap cahyaning [[matahari]] ("Great White Whale" wonten ing [[Moby-Dick|novel Melville]], éwadéné wonten, mbok menawi punika [[albino]]). Boten kagét menawi [[otak]] Paus Sperma minangka [[otak]] paling ageng saha paling abot tumraping sedaya kéwan (bobotipun rata-rata 7 kg ing [[paus]] jantan dewasa). Ananging, [[otak]] Paus Sperma boten ageng sanget menawi kabandhingaken kaliyan ukuran badanipun.
Bolongan pernapasan (''blowhole'') dunungipun caket kaliyan bagéyan ngajeng sirah lan condhong mangiring (menawi dipuntingali saking sisih ingkang sami kaliyan [[paus]]). Punika nedahaken ciri-ciri hembusan berkembang ingkang gamblang pinuju sisih ngajeng. Sirip wingkingipun dumunung antawis kalih pertiga saking andhap [[tulang belakang]] saha biasanipun cekak lan wujudipun segitiga sama kaki. ''[[Fluke]]''ipun ugi awujud segitiga lan kandel sanget. Flukeipun kaangkat inggil-inggil saking toya sadéréngipun [[paus]] nyilem.
Paus Sperma kagungan 20-26 pasang [[waja|untu]] kerucut ing rahang andhapipun. Saben [[untu]] bobotipun saged dumugi setunggal kilogram. Asal bentuk untu punika boten dipunmangertosi kanthi pesthi. Dipun pitadosi bilih untu-untu kasebut boten dipun prelukaken kanggé nedha sotong, déné wonten Paus Sperma liar ingkang sehatséhat lan cekap nedha éwadéné boten kagungan untu. Konsensus para ilmuwan jaman punika inggih untu-untu kasebut mbok menawi dipunginakaken ing papranganing antawis [[paus]] jantan ing spesies ingkang sami. Hipotesis punika "konsisten" kanthi untu ingkang bentukipun kerucut lan arang-arang. Untu ingkang déréng sampurna ugi wonten ing bagéyan rahang inggil, ananging untu kasebut boten asring thukul saha katingal ing lambé.
