|
* [[Sastra Sunda]]
==Genre utawa jinis karya sastra==
Tembung '''''genre''''' asalipun sangking basa '''[[Prancis]]''' ingkang arthosipun inggih meniko jenis. Lajeng, '''''genre'' [[sastra]]''' inggih meniko jenisipun karya [[sastra]]. [[Aristoteles]] ing dalem tulisanipun ingkang terkenal hiyo iku ''Poetica'', ngemot dasar-dasaripun teori '''''genre'''''. Teori meniko inggih ngemot jenis karya [[sastra]] ingkang tumuju marang karya [[sastra]] [[Yunani]] klasik, ananging ingkang sae sangking teori meniko inggih teorinipun saged dilebetaken ing karya [[sastra]] ingkang sedhoyo negari.
Miturut Aristoteles, karya [[sastra]] ingkang dasaripun sangking perwujudanipun meniko dipunbagi dados 3, inggih meniko ''[[epik]]'', [[lirik]], lan [[drama]].<ref name="Membaca dan Menilai Sastra">Teeuw, A: "Membaca dan Menilai Sastra", kaca 109. Gramedia, 1983</ref> ''[[Epik]]'' inggih meniko teks ingkang sepalihipun ngemot diskripsi, lan sepalih ingkang lintu ngemot tokoh (cakapan). ''[[Epik]]'' ugo saged dipun arani [[prosa]]. [[Lirik]] inggih meniko ungkapan ide utawi perasaanipun pengarang. Ing dalem babakan niki ingkang dipun bahas inggih "aku" [[lirik]], ingkang biasanipun kasebut penyair. [[Lirik]] meniko ingkang wayah saiki dipunkenal dados [[puisi]] utawi [[sajak]], inggih karya [[sastra]] ingkang ngemot ekspresi perasaan pribadi ingkang luweh ngutamakaken carane damel ekspresi. [[Drama]] inggih meniko karya [[sastra]] ingkang ''dominasi'' guneman sedhoyo paraga. Kriteria [[drama]] ingkang bentenaken inggih wonten 2 werni karya [[sastra]] lintunipun inggih hubunganipun manungso kaliyan donya panggenan lan wekdal.
[[Lirik]] sifatipun subjektif, sebabipun namung ngendikakaen donya penyair. [[Drama]] sifatipun objektif, sebabipun mbotenboten ngemotaken donya parekanipun, tanpa diskripsi ing sajabone objektif. ''[[Epik]]'' inggih meniko campuran antawisipun subjektif lan objektif. Wekdal ingdalem karya [[sastra]] ''[[epik]]'' ngalir linear (kronologis utawi ''flashback''); ingdalem [[drama]] wekdal dipun nyatakaken utawi ingkang kedadeyan saniki; lan ingdalem [[lirik]] wekdal kados atos, sebab sejatosipun [[lirik]] mbotenboten kaiket kaliyan wekdal. <ref name="Pemandu di Dunia Sastra">Hartoko, Dick lan B. Rahmanto: "Pemandu di Dunia Sastra", kaca 53. Kanisius, 1986</ref>.
===Prosa lan Puisi===
[[Puisi]] mawi cara konvensional saged dipun arthosaken dados tuturan ingkang kaiket (emosi, imajinasi, pikiran, [[nada]], ide, baris, [[bait]], [[rima]], lan saklintunipun). [[Prosa]] inggih karangan. Perlu sanget dipunbahas arthosipun [[prosa]] lan [[puisi]] miturut A.W. De groot ingkang dipunkutip dening Rachmat Djoko Pradopo <ref name="Pengkajian Puisi">Pradopo, Rachmat Djoko:"Pengkajian Puisi", kaca 112. Gadjah Mada University Press, 1998</ref>.
* Kesatuan korespondensi [[prosa]] inggih meniko kesatuan [[sintaksis]], nanging kesatuan korespondensi [[puisi]] inggih meniko kesatuan akustis.
* Korespondensi [[puisi]] ngemot [[sajak]], ananging [[prosa]] mbotenboten nggadhahi korespondensi.
* Ingdalem baris [[sajak]] wonten periodisitas sangking awal dumugi akhir, ananging ingdalem [[prosa]] mbotenboten wonten periodisitas.
Bentenipun [[prosa]] kaliyan [[puisi]] inggih sejatosipun kaemot ing kadar padhetipun sedoyo meniko. Sahinggo, karya [[sastra]] meniko menawi padhet saged kasebat puisi lan menawi mbotenboten padhet meniko kasebat prosa. Meniko sebabipun muncul tembung [[puisi]] ingkang prosais lan [[prosa]] ingkang puitis. Sifat [[prosa]] ingkang utami inggih meniko ngudari lan [[puisi]] madhetaken. Bahan utaminipun inggih sami, meniko persoalanipun manungso. [[Prosa]] meniko ekspresi nyusun carios (konstruktif), [[puisi]] meniko ekspresi nyiptakaken curahan jiwa (kreatif).
Rumus: x + y = z. X = pengalaman, y = renungan, imajinasi, lan teknik, z = hasilipun inggih meniko cariyos ingkan sampun dipun reka.
Werni-werni cariyos reka daya meniko ingdalem [[sastra]] modern, hiyo iku [[novel]], [[cerpen]], lan [[novela]]. [[Novel]] inggih meniko cariyos reka daya ingkang langkung dhawa, ingkang ngemot paraga, aluripun, lan setting utawi latar. [[Cerpen]] inggih meniko cariyos ingkang cendhak, ingkang musataken ing kahanan ingdalam wekdal meniko, utaminipun inggih konflik. [[Novela]] inggih meniko cariyos reka daya ingkang luweh dhawa lan angel saking [[cerpen]], ananging mbotenboten langkung dhawa kados [[novel]], isinipun mbotenboten dipun putusi ing setunggal kahanan kedadeyan, lan konflik.
===Drama===
Tembung [[drama]] asalipun meniko saking basa [[Yunani]] ''draomai'' ingkang arthosipun nindakaken. [[Drama]] inggih paragaan cariyos utawi lakonan ing kahuripan manungso ingkang dipun pentasaken. [[Drama]] ingdalem karya [[sastra]] arupi naskah [[drama]]. [[Drama]] salintunipun dados karya [[sastra]] uga dados karya [[seni]]. Proses kadadeanipun [[drama]] inggih saged dipun damel rumus ngangge formula 4 M.
- M-1 : Menghayalkan (ngayalaken)
- M-2 : Menuliskan (nulisaken)
* Opera : [[drama]] ingkang tuturanipun arupi lagu-lagu
* Operet : [[drama]] kados opera ananging luweh cendhak
* Tableau : [[drama]] ananging mbotenboten wonten tuturanipun, paraga namung ngandhalaken gerak patah-patah (pantomim)
* Minikata : [[drama]] ingkang migunakaken tuturan singkat ingkang ngandalaken gerak teatrikal
* Lawakan : [[drama]] ingkang sedhoyonipun ngemot humor sahingga isi cariyos mbotenboten penting.
Kesimpulanipun, objek ilmu [[sastra]] inggih meniko [[prosa]], [[puisi]], lan [[drama]], ingkang rincianipun arupi [[puisi]], [[novel]], [[cerpen]], [[novela]], lan naskah [[drama]].
==Referensi==
Uga tontonen:
* [[Basa Jawa]]
* Bali menyang : [[Basa]]
| 