Timor Wétan: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Arupako (parembugan | pasumbang)
c éjaan, replaced: yaiku → ya iku (9) using AWB
Arupako (parembugan | pasumbang)
c éjaan, replaced: Kabupaten → Kabupatèn, Indonesia → Indonésia (12) using AWB
Larik 8:
national_anthem = [[Pátria]] |
official_languages = [[Basa Tetun|Tetun]], [[Basa Portugis|Portugis]] |
working_language = [[Basa IndonesiaIndonésia]] |
capital = [[Dili]] |
capitals_coordinates = [http://kvaleberg.com/extensions/mapsources/index.php?params=08_34_S_125_34_E_ 08°34' LS 125°34' BT] |
Larik 47:
[[Gambar:Leia_livros_timor.jpg|thumb|250px|right|Maca ing Timor-Leste]]
 
'''Timor Wétan''' utawa '''Timor-Leste''' utawa '''Timor Lorosa'e''' iku sawijining nagara ing [[Asia]]. Nagara iki awatesan karo [[IndonesiaIndonésia]] lan [[Australia]]. Wewengkon utamané dumunung ana ing sisih wétan [[pulo]] Timor, nanging saliyané iku wewengkon nagara iki uga nyakup pulo Kambing utawa [[Atauro]], [[Jaco]], lan [[eksklave]] [[Oecussi-Ambeno]] ing [[Timor Kulon]]. Ibukuthané ya iku [[Dili]].
Minangka sawijining nagara sempalan saka Nagara Kesatuan Republik [[IndonesiaIndonésia]], Timor Wétan sacara resmi [[mardika]] ing tanggal [[20 Mei]] [[2002]]. Nalika Timor Wétan dadi anggota [[PBB]], nagara iki mutusaké nganggo jeneng asal Portugis ya iku "Timor-Leste" minangka jeneng resmi nagara.
 
== Sajarah ==
Larik 56:
* 1902: Pamérangan Timor antara kaum Portugis lan [[Walanda]] sacara definitif
* 1975: Timor Wétan dikléndranaké déning Portugal kang lagi ana kadadéyan [[Revolusi Anyelir]]
* 1976: Integrasi menyang [[IndonesiaIndonésia]]
* 1976 - 1980: [[Perang sedulur]]; watara 100.000 - 250.000 jiwa tiwas
* 1991: [[Insiden Santa Cruz]]
Larik 79:
Angkatan Bersenjata Timor Wétan ya iku [[FALINTIL-FDTL]] ([[F-FDTL]]), déné angkatan kapulisèné ya iku [[PNTL]] (''Polícia Nacional Timor-Leste'').
 
== KabupatenKabupatèn (distrik) ==
{{utama|Distrik ing Timor Wétan}}
Timor Wétan sacara administratif dipérang dadi 13 [[distrik]]:
Larik 103:
Timor Wétan kepingin bisa eksploitasi [[lenga patra]] ing tlatah [[Celah Timor]] (''Timor Gap''), nanging kaya-kaya angèl kanggo ngéntukaké dévisa kang gedhé ing Celah Timor amarga [[Australia]] wis ngiming-imingi Timor Wétan kanthi pengelolaané lan Australia éntuk 80% saka kasilé lan sisané diwènèhaké marang Timor Wétan. Australia uga ngalang-alangi Timor Wétan supaya ora bisa nguwasani Celah Timor sacara penuh, kanthi ngulur-ulur wektu parampungan tapel wates nagara.
 
Senajan wis mardika, Timor Wétan isih gumantung banget marang pasokan barang-barang saka [[IndonesiaIndonésia]], wiwit saka bahan pangan (''[[sembako]]'') nganti bahan bakar minyak (BBM) utamané liwat provinsi Nusa Tenggara Timur (IndonesiaIndonésia). Australia naté nyoba nguasani dhistribusi barang-barang kabutuhan sadina-dina nanging gagal amarga kelarangen lan kurang ditepungi déning rakyat Timor Wétan. Saliyané gumantung banget sacara pulitik marang mantan panjajah Portugal, Timor Wétan ngadhopsi dhuwit dolar [[Amérika Sarékat]] minangka alat kanggo dol-tinuku kang ngakibataké daya beli rakyat anjlok dibandingaké karo nalika isih dadi provinsi IndonesiaIndonésia. <!--Media barat selalu menuliskan bahwa Timor Timur adalah nagara termiskin di Asia.-->
 
== Demografi ==
{{utama|Demografi Timor Wétan}}
Taun [[2005]] padunung Timor Wétan dikira-kira cacahé 1.040.880 jiwa. Padunung Timor Wétan arupa campuran antara suku bangsa [[Melayu]] lan [[Papua]]. Mayoritas padunung Timor Wétan nganut agama [[Katulik]] (90%), banjur [[Protestan]] (5%), [[Islam]] (3%), lan sisané [[Buddha]], [[Hindu]], lan aliran kapercayaan (2%).
Amarga mayoritas padunung nganut agama Katulik, saiki ana loro kauskupan (diosis) ya iku: [[Diosis Dili]] lan [[Diosis Baucau]] kang nyakup papat distrik bagéan wétan Timor Wétan. Basa resmi Timor Wétan ya iku [[basa Tetun]] lan [[basa Portugis]]. Déné [[basa Inggris]] lan [[basa IndonesiaIndonésia]] dipilih minangka basa kerja meiturut konstitusi Timor Wétan.
 
== Basa ==
Wiwit mardika taun [[2002]], sawisé ana ing ngisor pamaréntahan transisi [[PBB]] ing taun [[1999]], adhedhasar konstitusi, Timor Wétan mung ngakoni 2 basa nasional ya iku basa Tetum lan [[basa Portugis]]. Jroning konstitusi disebutaké 2 basa kang didadèkaké basa kerja ya iku [[basa Inggris]] lan [[basa IndonesiaIndonésia]]. Jroning praktek sadina-dina, masyarakat akèh migunakaké basa Tetum minangka basa ucap. Sauntara basa IndonesiaIndonésia akèh dipigunakaké kanggo nulis. Upamané bocah sekolah ing tataran SMA isih migunakaké basa IndonesiaIndonésia kanggo ujian pungkasan. Akèh mahasiswa lan dosèn luwih milih migunakaké basa IndonesiaIndonésia minangka basa pengantar lan nulis karangan ilmiah.
 
== Delengen uga ==