|
'''Taun Jawa''' iku cacahé ana wolu lan ditata jroning siklus wolung taunan kang disebut [[windu]]. Siklus wolung taunan kang diarani windu iki ana patang golongan, yakuwiyaiku: windu Adi, windu Kuntara, windu Sengara lan windu Sancaya. Ana sawetara ciri wigati jroning pranatan taun Jawa, yakuwiyaiku: nguri-uri kabudayan asli Jawa kayadéné [[wuku|pawukon]] kanggo tandha pranatan wektu (klairan lan sapanunggalané), sarta [[Primbon]] lan pétungan Jawa liyané. Bisa nglestarèkaké kabudayan [[Hindhu]] kang sugih bab kasusastran lan seni lan atusan taun ngrenggani kabudayan [[Jawa]], uga nyelaraské karo pétungan Arab kayadéné penanggalan [[Hijjriah]] kanggo nggampangaké mèngeti dina-dina riyaya lan ibadah [[Islam]].
==Jeneng taun Jawa==
Pétungan taun Jawa 120 taun iku katoné ora diugemi banget. Buktiné jroning taun 1674 (taun masehi 1748/49) taun Jawa wis diowahi manèh karo taun Arab, ya iku kanthi mbuwang taun kabisat 1. Ing taun 1748 (taun masehi 1820/210), dadi durung 120 taun, wis diowahi manèh kanthi mbuwang siji dina manèh (dina wiwitan windu-kurup).
Ing wektu semana sing lumaku yakuwiyaiku [[kurup]] Jamngiah. Ing tanggal [[11 Desember]] [[1749]] kurup iku didadèkaké kurup Kamsiah lan ing tanggal [[28 September]] [[1821]] diowahi manèh dadi kurup Arbangiah. Senadyan taun Jawa wis dicocogaké karo taun Arab saben 120 taun pisan, ananging tanggalé durung mesthi bebarengan. Amarga, kajaba béda klompoké, taun Kabisat Jawa iku mlakuné ora bebarengan karo taun Kabisat Arab. Saliyané kuwiiku ana uga sing kudu kita élingi, yakuwiyaiku umur wulan jroning taun Je lan Dal. Wiwit taun [[1547]] (kurup Jamngiah) nganti taun [[1674]] (ganti kurup Kamsiah), taun Je durung didadèkaké taun Kabisat, isih dadi taun wastu. Umuré wulan ora ganti-gumanti 30 karo 29 dina, nanging: 30, 30, 29, 29, 29, 29, 30, 29, 30, 29, 30, 30 dina.
Wiwit kurup Kamsiah, taun Je nembé didadèkaké taun Kabisat, supaya tanggal 12 Mulud jroning taun Dal (grebeg Mulud) tiba ing dina [[Senen]] [[Pon]].
Déné taun Dal jroning kurup Jamngiah ([[1547]]-[[1674]]) didadèkaké taun Kabisat. Ananging wiwit kurup Kamsiah ([[1677]]-[[1748]]) taun Dal banjur didadèkaké taun Wastu. Wiwit kurup Arbangiah ([[1749]]) umur wulan jroning taun iku drowahi manèh, ora ganti-gumanti 30 karo 29 dina, ananging: 30, 30, 29, 29, 29, 29, 30, 29, 30, 29, 30, 30 dina. Wiwit kurup Salasiah (1867), miturut pétungan, tanggal 12 Mulud jroning taun Dal wis ora tiba ing dina Senin Pon.
Jeneng taun kang spèsifik yakuwiyaiku yèn tanggal 1 Sura tiba ing dina [[Jemuwah]], dijenengaké taun '''Sukraminangkara''' (taun urang), wateké: sithik udan. Yèn tiba dina [[Setu]], dijenengaké taun '''Tumpak-maenda''' (taun wedhus), wateké: sithik udan. Yèn tanggal 1 Sura tiba dina [[Ngaat]], dijenengaké taun '''Ditekalaba''' (taun klabang), wateké: sithik udan. Yèn tiba dina [[Senèn]], dijenengaké taun '''Somawertija''' (taun cacing), wateké: sithik udan. Yèn tiba dina [[Selasa]], dijenengaké taun '''Anggarawrestija''' (taun kodok), wateké: akèh udan. Yèn tiba dina [[Rebo]], dijenengaké taun '''Buda-wiseba''' (taun kebo), wateké: akèh udan. Yèn tiba dina [[Kemis]], dijenengaké taun '''Respati-mituna''' (taun mimi), wateké: akèh udan.<ref>[http://semarasanta.wordpress.com/2008/02/16/tahun/ Blog Semaransanta]</ref>
Jeneng lan umuré taun Jawa kaya kang kasebut ing ngisor iki:
{{Artikelutama|Pranata mangsa}}
Pranata Mangsa kuwiiku pamérangan [[mangsa]] miturut adat [[Jawa]]. Pamahaman kang mèmper kaya iki uga dikenal déning suku-suku liyané ing [[Indonésia]] utamané suku [[Sundha]]. Mangsa kang lumaku ing tanah Jawa miturut pamahaman iki dipérang dadi 4 mangsa kang utama ya iku: mangsa udan utawa [[rendheng]], mangsa pancaroba utawa [[marèng]], mangsa garing utawa mangsa [[ketiga]] lan mangsa ngadhepi udan utawa mangsa [[labuh]].
Ka 4 mangsa kuwiiku dipérang manèh dadi 12 mangsa kang rentang wektuné luwih cendhek ya iku :<ref>'''''Penanggalan Jawa 120 Tahun Kurup Asapon''''' déning H. Danudji, Dahara Prize, Edisi Pertama 2006, ISBN 979-501-454-4</ref>
# Mangsa kasa utawa mangsa kartika, umuré 41 dina (22 Juni - 1 Agustus)
# Mangsa karo utawa mangsa puso, umuré 23 dina (2 Agustus - 24 Agustus)
|
