Naraguna:Bennylin/Wedhatama

Wedhatama, Padmasusastra, 1898

1. Pangkur
1 mingkar-mingkuring angkara
akarana karênan mardi siwi
sinawung rêsmining kidung
sinuba sinukarta
mrih krêtarta pakartining ngèlmu luhung
kang tumrap nèng tanah Jawa
agama agêming aji
ꦩꦶꦁꦏꦂꦩꦶꦁꦏꦸꦂꦫꦶꦁ​ꦲꦁꦏꦫ
ꦲꦏꦫꦤ​ꦏꦂꦲꦼꦤꦤ꧀​ꦩꦂꦢꦶ​ꦱꦶꦮꦶ
ꦱꦶꦤꦮꦸꦁ​ꦉꦱ꧀ꦩꦶꦤꦶꦁ​ꦏꦶꦢꦸꦁ
ꦱꦶꦤꦸꦧ​ꦱꦶꦤꦸꦏꦂꦠ
ꦩꦿꦶꦃI​ꦏꦽꦠꦂꦠ​ꦥꦏꦂꦠꦶꦤꦶꦁ​ꦔꦺꦭ꧀ꦩꦸ​ꦭꦸꦲꦸꦁ
ꦏꦁ​ꦠꦸꦩꦿꦥ꧀​ꦤꦺꦁ​ꦠꦤꦃ​ꦗꦮ
ꦲꦒꦩ​ꦲꦒꦼꦩꦶꦁ​ꦲꦗꦶ
2 jinêjêr nèng Wedhatama
mrih tan kêmba kakêmbêng ing pambudi
mangka nadyan tuwa pikun
yèn tan mikani rasa
yêkti sêpi asêpa lir sêpah samun
samangsane pakumpulan
gonyak-ganyuk nglêlingsêmi
3 gugu karsane priyangga
nora nganggo pêparah lamun angling
lumuh ingaran balilu
ugêr guru alêman
nanging janma ingkang wus waspadèng sêmu
sinamun ing samudana
sêsadon ingadu manis
4 si pêngung nora nglêgewa
sangsayarda dènira cêcariwis
ngandhar-andhar angandhukur
kandhane nora kaprah
saya elok alôngka longkanganipun
si wasis waskitha ngalah
ngalingi marang si pingging
5 mangkono ngèlmu kang nyata
sanyatane mung wèh rêsêping ati
bungah ingaranan cubluk
sukèng tyas yèn dèn ina
nora kaya si punggung anggung gumunggung
ugungan sadina-dina
aja mangkono wong urip
6 uripe sapisan rusak
nora mulur nalare ting saluwir
kadi ta guwa kang sirung
sinêrang ing maruta
gumarênggêng anggêrêng anggung gumrunggung
pindha padhane si mudha
prandene paksa kumaki
7 kikisane mung sapala
palayune ngandêlkên yayah wibi
bangkit tur bangsaning luhur
lah iya ingkang rama
balik sira sarawungan bae durung
mring tataning tata krama
gon-anggon agama sukci
8 socaning jiwangganira
jêr katara lamun pocapan pasthi
lumuh asor kudu unggul
sumungah sêsongaran
yèn mangkana kêna ingaran katungkul
karêm ing rèh kaprawiran
nora enak iku kaki
9 kêkêrane ngèlmu karang
kêkarangan saking bangsaning gaib
iku borèh paminipun
tan umasuk ring jasad
amung anèng sajabaning daging kulup
yèn kapêngkok pôncabaya
ubayane balenjani
10 marma ing sabisa-bisa
bêbasane muriha tyas basuki
puruhitaa kang patut
lan taping angganira
ana uga anggêr ugêring kaprabun
abon-aboning panêmbah
kang kanggo ing siyang ratri
11 iku kaki takokêna
marang para sarjana kang martapi
mring tapaking têpa tulus
kuwawa nahên hawa
wruhanira mungguh sanyataning ngèlmu
tan pasthi nèng janma wrêdha
tuwin nèng janma taruni
12 sapantuk wahyuning Allah
gya dumilah mangolah ngèlmu bangkit
bangkit mikat rèh mangukut
kukutaning jiwangga
yèn mangkono kêna sinêbut wong sêpuh
liring sêpuh sêpi hawa
awas roroning atunggil
13 tan samar pamoring suksma
sinuksmaya winahya ing asêpi
sinimpên têlênging kalbu
pambukaning warana
tarlèn saking liyêp layaping aluyup
pindha pêsating supêna
sumusup ing rasa jati
14 sajatine kang mangkana
wus kakênan nugrahaning Hyang Widhi
bali alaming asuwung
tan karêm karamean
ingkang sipat wisesa-winisesa wus
mulih mula-mulanira
mulane wong anom sami
2. Sinom
1 nulada laku utama
tumrape wong tanah Jawi
wong agung ing Ngèksigônda
Panêmbahan Senapati
kapati amarsudi
sudaning hawa lan nêpsu
pinêsu tapa brata
tanapi ing siyang ratri
amêmangun karyenak tyasing sasama
2 samangsane pasamuwan
mêmangun marta martani
sinambi ing sabên môngsa
kala-kalaning asêpi
lêlana tèki-tèki
gayuh geyonganing kayun
kayungyun êninging tyas
sanityasa pinrihatin
pungguh-panggah cêgah dhahar lawan nendra
3 sabên mendra saking wisma
lêlana laladan sêpi
ngingsêp sêpuhing sopana
mrih pana pranawèng kapti
titising tyas marsudi
mardawaning budya tulus
mêsu rèh kasudarman
nèng têpining jalanidhi
sruning brata kataman wahyu dyatmika
4 wikan wêngkuning samudra
kèdêran wus dèn idêri
kinêmat kamoting driya
rinêgêm sagêgêm dadi
dumadya angratoni
nênggih Kangjêng Ratu Kidul
dêdêg gayuh gêgana
umara marak maripih
sor prabawa lan Wong Agung Ngèksigônda
5 dahat dènira aminta
sinupêkêt pangkat kanthi
jroning alam palimunan
ing pasaban sabên sêpi
sumanggêm anyanggêmi
ing karsa kang wus tinamtu
pamrihe mung aminta
supangate tèki-tèki
nora ketang têkên janggut suku jaja
6 prajanjine abipraya
saturun-turuning wuri
mangkono trahing awirya
yèn amasah mêsu budi
dumadya glis dumugi
iya ing sakarsanipun
Wong Agung Ngèksigônda
nugrahane praptèng mangkin
trah tumêrah darahe padha wibawa
7 ambawani tanah Jawa
kang padha jumênêng aji
satriya dibya sumbaga
tan lyan trahing senapati
pan iku pantês ugi
tinelad labêtanipun
ing sakuwasanira
enake lan jaman mangkin
sayêktine tan bisa ngêplêki kuna
8 lowung kalamun tinimbang
ngaurip tanpa prihatin
nanging ta ing jaman mangkya
pra mudha kang dèn karêmi
manelad nelad Nabi
nayakèng rat Gusti Rasul
anggung ginawe umbag
sabên seba mampir masjid
ngajap-ajap muhjijat tibaning drajat
9 anggung anggubêl sarengat
saringane tan dèn wruhi
dalil dalaning ijêmak
kiyase nora mikani
katungkul-tungkul sami
bengkrakan mring masjid agung
kalamun maca kutbah
lêlagone dhandhanggêndhis
swara arum ngumandhang cengkok palaran
10 lamun sira paksa nelad
tuladaning Kangjêng Nabi
o gèr kadohan panjangkah
watêke tan bêtah kaki
rèhne ta sira Jawi
sathithik bae wus cukup
aja guru alêman
nelad kas ngêblêgi pêkih
lamun pêngkuh pangangkah yêkti karamat
11 nanging enak ngupa boga
rèhne ta tinitah langip
apa ta suwitèng nata
tani tanapi agrami
mangkono mungguh mami
padune wong dahat cubluk
durung wruh cara Arab
Jawane bae tan ngênting
parandene paripêksa mulang putra
12 saking duk maksih taruna
sadhela wus anglakoni
aberag marang agama
maguru anggêring kaji
sawadine tyas mami
bangêt wêdine ing besuk
pranatan ngakir jaman
tan tutug kasêlan ngabdi
nora kobêr sêmbahyang gya tinimbalan
13 marang ingkang asung pangan
yèn kasuwèn dèn dukani
abubrah bawur tyas ingwang
lir kiyamat sabên ari
bot Allah apa Gusti
tambuh-tambuh solah ingsun
lawas-lawas grahita
rèhne asuta priyayi
yèn mamriha dadi kaum têmah nistha
14 tuwin kêtib suragama
pan ingsun nora winaris
angur baya ngantêpana
pranatan wajibing urip
lampahan anglêluri
aluraning pra lêluhur
kuna-kumunanira
kongsi tumêkèng samangkin
kikisane tan lyan amung ngupaboga
15 bonggan kang tan mêrlokêna
mungguh ugêring ngaurip
uripe lan tri prakara
wirya arta tri winasis
kalamun kongsi sêpi
saka wilangan têtêlu
têlas tilasing janma
aji godhong jati aking
têmah papa papariman ngulandara
16 kang wus waspada ing patrap
mangayut ayat winasis
wusana wosing jiwangga
mêlok tanpa aling-aling
kang ngalingi kalingling
wênganing rasa tumlawung
kèksi saliring jaman
angalangut tanpa têpi
yèku aran tapa tapaking Hyang Suksma
17 mangkono janma utama
tuman tumanêm ing sêpi
ing sabên ri kala môngsa
mangsah amêmasuh budi
laire anêtêpi
ing rèh kasatriyanipun
susila anor raga
wignya mèt tyasing sêsami
yèku aran wong barèk berag agama
18 ing jaman mêngko pan nora
arahe para taruni
yèn antuk tuduh kang nyata
nora pisan dèn lakoni
banjur jujurkên kapti
kakèkne arsa winuruk
ngêndêlkên gurunira
pandhitaning praja sidik
tur wus manggon pamucunge mring makripat
3. Pocung
1 ngèlmu iku kalakone kanthi laku
lêkase lawan kas
têgêse kas nyantosani
sêtya budya pangêkêse dur angkara
2 angkara gung nèng ôngga anggung gumulung
gêgolonganira
tri loka lêkêre kongsi
yèn dèn umbar ambabar dadi rubeda
3 beda lamun wus sêngsêm rèh ing asamun
sêmune ngaksama
sêsamane bôngsa sisip
sarwa sarèh saking mardi martotama
4 taman limut durgamèng tyas kang wèh limput
kèrêm ring karamat
karana karoban ing sih
sihing Suksma ngrêda saardi gêngira
5 yèku patut tinulad-tulad tinurut
sapituduhira
aja kaya jaman mangkin
kèh pra mudha mundhi dhiri rapal makna
6 durung pêcus kasusu kasêlak bêsus
amaknani rapal
kaya sayid wêton Mêsir
pêndhak-pêndhak angêndhak gunaning janma
7 kang kadyèku kalêbu wong ngaku-aku
akale alôngka
elok Jawane dèn mohi
paksa ngangkah langkah mèt kawruh ing Mêkah
8 nora wêruh rosing rasa kang rinuruh
lumêkêting angga
anggêre padha marsudi
kana kene kahanane ora beda
9 ugêr lugu dèn ta mrih pralêbdèng kalbu
yèn kabul kabuka
ing drajat kajating urip
kaya kang wus winahyèng sêkar sri nata
10 basa ngèlmu mupakate lan panêmu
pasahe lan tapa
yèn satriya tanah Jawi
kuna-kuna kang ginilut tri prakara
11 lila lamun kelangan nora gêgêtun
trima yèn kataman
sak-sêrik samèng dumadi
tri lêgawa nalôngsa srahing bathara
12 bathara gung ingugêr graning jêjantung
jênêk Hyang Wisesa
sana pasênêtan sukci
nora kaya si mudha mudhar angkara
13 nora uwus karême anguwus-uwus
uwose tan ana
mung jangjine muring-muring
kaya buta butêng bêtah nganiaya
14 sakèh luput ing angga tansah linimput
linimpêting sabda
narka tan ana udani
lumuh ala ardane ginawe gada
15 durung punjul ing kawruh kasêlak jujul
kasêsêlan hawa
cupêt kapêpêtan pamrih
tangèh nêdya anggambuh mring Hyang Wisesa
4. Gambuh
1 samêngko ingsun tutur
sêmbah catur supaya lumuntur
dhingin raga cipta jiwa rasa kaki
ing kono lamun kêtêmu
tôndha nugrahaning Manon
2 sêmbah raga puniku
pakartine wong amagang laku
sêsucine akarana saking warih
kang wus lumrah limang wêktu
wantu wataking wêwaton
3 ing nguni-uni durung
sinarawung wulang kang sinêrung
lagi iki bôngsa kas mêtokkên anggit
mintokkên kawignyanipun
sarengate elok-elok
4 thithik kaya santri Dul
gajêg kadi santri brai kidul
saurute Pacitan pinggir pasisir
ewon wong kang padha gugu
anggêre padha nyalêmong
5 kasusu arsa wêruh
cahyaning Hyang kinira yèn karuh
ngarêp-arêp kurub arsa dèn kurêbi
tan wêruh yèn urip iku
akale kaliru ênggon
6 yèn ta jaman karuhun
tata titi lumrah tumaruntun
bôngsa srengat tan winor lan laku batin
dadi nora duwe bingung
kang padha nêmbah Hyang Manon
7 lire sarengat iku
kêna uga ingaranan laku
dhingin ajêg kapindhone atabêri
pakolihe putraningsun
nyênyêgêr badan mrih kaot
8 wong sêgêr badanipun
otot daging kulit balung sungsum
tumrahing rah mêmarah antênging ati
antênging ati nênungku
angruwat ruwêting batos
9 mangkono mungguh ingsun
ananging ta sarèhne asnapun
beda-beda panduk panduming dumadi
sayêktine nora jumbuh
tekad kang padha linakon
10 nanging ta paksa tutur
rèhning tuwa tuwase mung catur
bok lumuntur lantarane ring utami
sing sapa têmên tinêmu
nugraha gêming kaprabon
11 samêngko sêmbah kalbu
yèn lumintu uga dadi laku
laku agung kang kagungan narapati
patitis têtêping kawruh
mêruhi marang kang momong
12 sukcine tanpa banyu
amung nyênyuda ardaning kalbu
pambukaning tata titi ngati-ati
atêtêp talatèn atul
tuladan marang waspaos
13 mring jatining pandulu
panduking don dêdalan satuhu
lamun lugu lêgutaning rèh maligi
lagehane tumalawung
wênganing alam kinaot
14 yèn wus kambah kadyèku
sarat sarèh saniskarèng laku
kalakone saka ênêng êning eling
ilanging rasa tumlawung
kono adiling Hyang Manon
15 gagare ngunggar kayun
tan kayungyun mring ayuning kayun
bôngsa anggit yèn ginigit nora dadi
marma dèn awas dèn emut
mring pamurunging lêlakon
16 samêngko kang tinutur
sêmbah katri kang sayêkti katur
mring Hyang Suksma suksmanên saari-ari
arahên dipun kacakup
sêmbahing jiwa sutèngong
17 sayêkti luwih pêrlu
ingaranan pêpuntoning laku
kalakuwan kang tumrap bangsaning batin
sukcine lan awas emut
mring alaming lama amot
18 ruktine ngangkah ngukut
ngikêt ngrukêt tri loka kakukut
jagad agung ginulung lan jagad cilik
dèn kandêl-kumandêl kulup
lan kilaping ngalam kono
19 kêlême mawa limut
kalamatan jroning ngalam kanyut
sanyatane iku kanyataan kaki
sajatine yèn tan emut
sayêkti tan bisa amor
20 pamète saka luyut
sarwa sarèh saliring panganyut
lamun yitna kayitnan kang miyatani
tarlèn mung pribadinipun
kang katon tinonton kono
21 nging aywa salah surup
kono ana sajatining urup
yèku urup pangarêp uriping budi
sumirat sêrat narawung
kadya kartika katongton
22 yèku wênganing kalbu
kabuka ta kang wêngku-winêngku
wêwêngkone wus kawêngku nèng sirèki
nging sira uga winêngku
mring kang pindha kartika byor
23 samêngko ingsun tutur
gantya sêmbah ingkang kaping catur
sêmbah rasa karasa rosing dumadi
dadine wus tanpa tuduh
mung kalawan kasing batos
24 kalamun durung lugu
aja pisan wani ngaku-aku
antuk siku kang mangkono iku kaki
kêna uga wênang muluk
kalamun wus padha mêlok
25 mêloke ujar iku
yèn wus ilang sumêlanging kalbu
amung kandêl-kumandêl ngandêl ing takdir
iku dèn awas dèn emut
dèn mêmêt yèn arsa momot

http://sastra.org/huruf-jawa/110-bacaan/151-wedhatama-padmasusastra-1898-158