Atom: Béda antara owahan
Konten dihapus Konten ditambahkan
éjaan, replaced: Téori → Téyori (3), téori → téyori (6), tèknik → tèhnik (4), sifat → sipat (12), senajan → sanajan (5), pusaté → punjeré, proses → prosès (2), planèt → planit (3), pada → padha, nuduhake → nuduhaké, Nobe... |
éjaan, replaced: Jroning → Sajeroning (6), sakupengé → saubengé (8), kabagi → kapérang |
||
Larik 149:
| title=The Periodic Table | pages=205–226
| publisher=Oxford University Press US
| isbn=0195305736 }}</ref> kimiawan Amérika [[Irving Langmuir]] taun 1919 duwé pendhapat yèn iki bisa dijlèntrèhaké yèn èlèktron-èlèktron ing sawijining atom silih gegandhèngan utawa kumpul sajeroning wangun-wangun tinentu. Saklompok èlèktron diprakirakaké nglungguhi saksèt [[kelopak èlèktron]] ing
[[Panjanjalan Stern-Gerlach]] nalika taun 1922 mènèhaké bukti luwih adoh babagan sipat-sipat kuantum atom. Nalika sakberkas atom pérak ditembakaké lumantar médhan magnèt, berkas kasebut kapisah-pisah selaras karo arah momèntum pojok atom (''spin''). Amarga arah spin iku acak, berkas iki diarepaké nyebar dadi sakgaris. Nanging ing kasunyatané berkas iki
| last=Scully | first=Marlan O.
| coauthors=Lamb Jr., Willis E.; Barut, Asim
Larik 160:
| doi=10.1007/BF01882788 }}</ref>
Nalika taun 1926, kanthi migunakaké pamikiran [[Louis de Broglie]] yèn partikel kanthi prilaku kaya déné gelombang, Erwin Schrödinger ngrembakakaké sawijining modhèl atom matématis kang nggambaraké èlèktron minangka [[gelombang]] telung dhimènsi tinimbang minangka titik-titik partikel. Konsekuènsi panggunakan wangun gelombang kanggo njlèntrèhaké èlèktron iki ya iku yèn ora mungkin kanggo sacara matématis ngétung [[posisi]] lan [[momèntum]] partikel sacara bebarengan. Iki banjur ditepungi minangka [[prinsip kaoramesthinan]], kang dirumusaké déning [[Werner Heisenberg]] nalika taun 1926. Miturut konsèp iki, kanggo saben pangukuran sawijining posisi, sawijining wong mung bisa éntuk kisaran pangaji-pangaji probabilitas momèntum, mangkono uga suwaliké. Senajan modhèl iki angèl kanggo divisualisasikaké, dhèwèké bisa kanthi becik njlèntrèhaké sipat-sipat atom kang kadeleng kang sadurungé ora bisa dijlèntrèhaké déning téyori ngendi waé. Mula, modhèl atom kang nggambaraké èlèktron ngupengi inti atom kaya déné planit ngupengi srengéngé diguguraké lan digantèkaké déning modhèl [[orbital atom]] ing
| last=Brown | first=Kevin | year=2007
| url=http://www.mathpages.com/home/kmath538/kmath538.htm
Larik 225:
Saka kabèh partikel subatom iki, èlèktron iku kang paling ènthèng, kanthi massa èlèktron 9,11{{Esp|−31}} kg lan duwé momotan négatif. Ukuran èlèktron cilik banget mula durung ana tèhnik pangukuran kang bisa dipigunakaké kanggo ngukur ukurané.<ref>Demtröder (2002:39–42).</ref> Proton duwé momotan positif lan massa kaping 1.836 luwih abot tinambang èlèktron (1,6726{{Esp|−27}} kg). Neutron ora duwé momotan listrik lan massa bébasé kaping 1.839 massa èlèktron<ref>Woan (2000:8).</ref> atau (1,6929{{Esp|−27}} kg).
| author=Particle Data Group | year=2002
| url=http://www.particleadventure.org/
Larik 309:
[[Gambar:Potential energy well.svg|200px|right|thumb|Sumur potènsial kang nuduhaké ènèrgi minimum ''V''(''x'') kang diperlokaké kanggo nggayuh saben posisi ''x''. Sawijining partikel kanthi ènèrgi ''E'' diwatesi ing kisaran posisi antara ''x''<sub>1</sub> lan ''x''<sub>2</sub>.]]
Èlèktron sajeroning sawijining atom ditarik déning proton sajeroning inti atom lumantar [[gaya èlèktromagnètik]]. Gaya iki ngiket èlèktron sajeroning sumur potènsi èlèktrostatik ing
Èlèktron, padha karo partikel liyané, duwé sipat kaya déné partikel uga kaya déné gelombang (dualisme gelombang-partikel). Méga èlèktron iku sawijining dhaérah sajeroning sumur potènsi ing ngendi saben èlèktron ngasilaké sajinis gelombang meneng (ya iku gelombang kang ora obah rélatif marang inti) telung dhimènsi. Prilaku iki ditemtokaké déning [[orbital atom]], ya iku sawijining fungsi matématika kang ngétung probabilitas sawijining èlèktron bakal mijil ing sawijining lokasi tinentu nalika posisiné diukur.<ref>{{cite journal
Larik 317:
| volume=157 | issue=3784 | pages=13–24
| doi=10.1126/science.157.3784.13
| pmid=5338306 }}</ref> Mung bakal ana siji hmpunan orbital tinentu kang ana ing
| last=Brucat | first=Philip J. | year=2008
| url=http://www.chem.ufl.edu/~itl/2045/lectures/lec_10.html
Larik 387:
=== Ukuran ===
{{Main|Driji-driji atom}}
Atom ora duwé watesan njaba kang cetha, saéngga dhimènsi atom biyasané didhèskripsikaké minangka let antarané loro inti atom nalika loro atom silih gabung bebarengan sajeroning [[Roncèn kimia]]. Driji-driji iki manéka variasi gumantung marang jinis atom, jinis roncèn kang kalibat, gunggung atom ing
| last = Shannon | first = R. D.
| title=Revised effective ionic radii and systematic studies of interatomic distances in halides and chalcogenides
Larik 433:
=== Momèn magnètik ===
{{Main|Momèn dipol magnètik èlèktron|Momèn magnètik nuklir}}
Saben partikel èlemèntèr duwé sipat mékanika kuantum intrinsik kang ditepungi kanthi jeneng [[spin]]. Spin duwé analogi karo [[momèntum pojok]] sawijining objèk kang mubeng ing [[punjer massa]]né, sanajan sacara kaku partikel ora duwé prilaku kaya mangkéné iki. Spin diukur sajeroning satuan [[tetapan Planck]] karédhuksi (ħ), kanthi èlèktron, proton, lan neutron sakabèhé duwé spin ½ ħ, utawa "spin-½".
| last=Hornak | first=J. P. | year=2006
| url=http://www.cis.rit.edu/htbooks/nmr/chap-3/chap-3.htm
Larik 449:
}}</ref>
Ing atom kanthi èlèktron ganjil kaya déné [[wesi]], anané èlèktron kang ora duwé pasangan nyebabaké atom kasebut asifat [[féromagnètik]]. Orbital-orbital atom ing
| last=Goebel | first=Greg
| date=September 1, 2007
Larik 469:
=== Aras-aras ènèrgi ===
{{Main|Aras ènèrgi|Garis spèktrum atom}}
Nalika sawijining èlèktron karoncé ing sawijining atom, dhèwèké duwé [[ènèrgi potènsial]] kang bebandhing kuwalik marang let èlèktron marang inti. Iki diukur déning gedhéné ènèrgi kang diperlokaké kanggo ngeculaké èlèktron saka atom lan biyasané dièksprèsikaké kanthi satuwan [[èlèktronvolt]] (eV).
| last=Zeghbroeck | first=Bart J. Van | year=1998
| url=http://physics.ship.edu/~mrc/pfs/308/semicon_book/eband2.htm
Larik 531:
{{Main|Kahanan matèri|Fase bandha}}
[[Gambar:Bose Einstein condensate.png|right|200px|thumb|Gambaran pambentukan [[kondhènsat Bose-Einstein]].]]
Sapérangan atom ditemokaké sajeroning kahanan matèri kang béda-béda gumantung ing kondhisi fisik bandha, ya iku [[suhu]] lan [[tekanan]]. Kanthi ngowahi kondhisi kasebut, matèri bisa molah-malih dadi wangun [[padhet]], [[cuwèr]], [[gas]], lan [[plasma]].<ref>Goodstein (2002:436–438).</ref>
| last=Brazhkin | first=Vadim V.
| title=Metastable phases, phase transformations, and phase diagrams in physics and chemistry
Larik 597:
| url=http://map.gsfc.nasa.gov/m_uni/uni_101matter.html
| title=What is the Universe Made Of?
| publisher=NASA/WMAP | accessdate=2008-01-07 }}</ref>
| last=Davidsen | first=Arthur F.
| title=Far-Ultraviolet Astronomy on the Astro-1 Space Shuttle Mission
Larik 613:
=== Nukleosintesis ===
{{Main|Nukleosintesis}}
Proton lan èlèktron kang stabil mijik sadhetik sawisé kadadéan [[Dhentuman Gedhé]].
| last=Croswell | first=Ken
| title=Boron, bumps and the Big Bang: Was matter spread evenly when the Universe began? Perhaps not; the clues lie in the creation of the lighter elements such as boron and beryllium
| |||