Kali Jagir
Kali Jagir inggih punika salah satunggaling anak Kali Mas[1]. Kali punika kali ingkang dipundamel nalika jaman penjajahan Walanda ingkang milinipun dhatèng sisih wétan Kutha Surabaya[1]. Kali Jagir punika papanipun manggén wonten ing Jl. Jagir Wonokromo[1]. Rikala rumiyin, kali jagir punika toyanipun bèning saéngga dipunmanfaataken kaliyan warga kanggé MCK utawi lumban[1]. Nanging saménika amargi kathah limbah, toyan lepen punika reget lan sapunika pemkot Surabaya miwiwti kanggé resik-resik lepen punika[1]. Kajawi dipun-ginakaken minangka bendungan, DAM jagir ugi dipun-ginakaken kanggé penduduk sakiwatengenipun dados pakaryan tambahan, kadosto mados lumut ingkang tememplek wonten ing DAM ingkang saged dipunsade kaliyan tukang sade ulam utawi warigaluh[1]. Boten sekedik, masarakat ngginakaken dados papan kanggé mancing.[1]
_Soerabaja_Oost-Java_TMnr_10007868.jpg)
Pintu Air Wonokromo besut
Pintu air utawi dam Jagir dipundamel ing masa pamerintahipun Walanda kinten-kinten ing taun 1912, Pintu air punika papanipun manggèn ing Désa Pacekan[2]. Tlathah punika sapunika ngrembaka dados dhusun-dhusun.[2]. Pintu Air punika petilasanipun Walanda, ingkang ngantos sapunika taksih dipun-ginakaken kanggé ngatur debit toya[2]. Kali Mas punika pecahan saking Kali Brantas[2]. Pintu Air kasebat manggèn wonten ing sisihipun Stasiun Kereta Api Wonokromo kaliyan PDAM Surabaya[2]. Toya saking lepen Jagir ugi dipunolah kanggé air PAM supados saged dipun-ginakaken kaliyan warga Surabaya[2]. Wonten ing salebeting lepen Jagir, ugi wonten manéka warni sumberdaya, ing antawisipun ulam air tawar ingkang misuwur salah satunggalipun inggih punika ulam Keting wonten ugi urang[1]. Wonten ing sewulan sapisan, PDAM ngawontenaken prosès Penggelontoran[1]. Prosès penggelontoran inggih punika mbucal endapan blethok saking PDAM dhateng lepen Jagir[1]. Limrahipun prosès penggelontoran punika saged andadosaken ulam dados mendem, dadosipun namung nganggé jaring kemawon warga saged mados ulam.[1]
Treteg Ijo besut
Wonten ing lepen jagir, wonten kreteg[1][5](dipunundhuh tanggal 15 Juli 2012)</ref>. Kreteg punika dipunwastani Treteg Ijo [6](dipunundhuh tanggal 15 Juli 2012)</ref>. Treteg punika tegesipunjembatan kaliyan ijo punika tegesipun warni ijem utawi basa Indonesiyanipun hijau [7](dipunundhuh tanggal 15 Juli 2012)</ref>. Kreteg punika sdaged dipunwastani Treteg Ijo amargi kreteg punika dipuncat kanthi warni ijem [8](dipunundhuh tanggal 15 Juli 2012)</ref>. Miturut mitos, ing sangandhapipun kreteg punika wonten badan alus kanthi awujud Boyo ingkang warninipun putih, saéngga warga nyebat “Boyo Putih”[9](dipunundhuh tanggal 15 Juli 2012)</ref>.
Mitos Pak Pesek besut
Pak Pesek inggih punika pawang saking lepen Jagir[2]. Miturut cariyosipun warga, saumpami wonten ingkang klelep wonten ing Kali Jagir. Pak Pesek ingkang nyelem kanggé madosi[2]. Pak Pesek gadhah kekiyatan nyelem wonten ing toya lepen kanthi wekdal ingkang dangu ingggih punika langkung saking jam-jam-an[2]. Pak Pesek ugi misuwur ingkang nguwaosi sadaya Baya lan badan alus ingkang wonten ing lepen Jagir[2]. Dadosipun, warga pitados bilih manawi Pak Pesek madosi tiyang ingkang kelem wonten ing lepen Jagir dipunbiyantu kaliyan badan alus[2]
Kontribusi Pamaréntah besut
Wonten ing samadyaning taun 2009 kala wingi, pamaréntah ngawontenaken revitalisasi wonten ing sadaya lepen Surabaya kalebet ugi lepen Jagir.[3]. Revitalisasi punika andadosaken paparanganipun antawisipun pamaréntah kaliyan warga ingkang manggèn ing nginggilipun tanggul[3]. Pungkasanipun sisihipun lepen sampun steril saking warga ingkang gesang ingkang wonten ing lepen jagir. Warga saged ndamel yasan ing sakiwa tengenipun tanggul kedah kanthi jarak 11 mèter[3]. Wonten ing Taun 2010 pamaréntah nglajengaken kanggé mensetrilisasikan sisih ingkang satunggalipun[3].
Banjir September 2011 besut
Nalika wulan Septmber 2011 tabuh 13.00 toya lepen punika mindak kathah ngantos pukul 17.30[4]. Banjir wonten ing wulan september 2011 punika ndamel kelep 240 griya ingkang wonten ing 3 RT[4]. Inggilipun banjiran toya kirang langkung dumugi satunggal setengah mèter.[4]