Switserlan: Béda antara owahan
Konten dihapus Konten ditambahkan
c dewe, déwé, dhewe -> dhéwé using AWB |
c gedhe, gedhè -> gedhé using AWB |
||
Larik 128:
===Nagara federal===
Restorasi kekuasaan menyang patrisiat mung sawetara. Sawise huru-hara kang bola-bali kedaden kayadene Züriputsch nalika taun [[1839]], ndadekake perang sedulur ing antarane kanton Katolik lan kanton-kanton liyane ing taun [[1847]] (''Sonderbundskrieg''). Perang iku kelakon suwene sesasi, lan korbane kurang saka 100 wong. Sonderbundskrieg ora ana apa-apane yèn dibandhingake karo perang lan kerusuhan ing Éropah liyane ing [[abad kaping-19]]. Sonderbundskrieg marakake dampak psikologi kang
Ing taun [[1891]], konstitusi iku direvisi kanthi unsur kuat marang dhémokrasi langsung, kang isih unik nganti tekan saiki. Wiwit iku, perbaikan [[pulitik]], ékonomi, lan sosial kang isih kelakon wis menehi pratandha ing sajarah Swiss.
Larik 135:
Swiss ora diserang sasuwene keloron Perang Dunia. Sasuwene [[Perang Donya I]], Swiss dadi panggonan uripe Vladimir Illych Ulyanov ([[Lenin]]) lan isih manggon ing kana nganti tekan taun [[1917]].<ref>Deleng [[Vladimir Lenin]]</ref> Kenetralan Swiss asring ditakonake saka anane [[prastawa Grimm-Hoffmann]] ing taun [[1917]], nanging mung sedhela. Ing taun [[1920]], Swiss gabung karo [[Liga bangsa-bangsa|LBB]], lan [[Dewan Éropah]] ing taun [[1963]].
Sasuwene [[Perang Donya II]], rencana serangan disiapake déning Jerman,<ref>{{en}}''Let's Swallow Switzerland'' déning Klaus Urner (Lexington Books, 2002).</ref> nanging Swiss ora tau diserang. Swiss bisa tetem mardhika liwat gabungan pencegahan militer, konsesi ékonomi menyang Jerman, lan nasib apik amarga prastawa kang luwih
Dol tinuku Swiss diblokir déning Sekutu lan Blok Poros. Kerja sama ékonomi lan tambahan utangan marang Reich Kaping Telu akèh maceme miturut invasi kang dirasakake, lan anane mitra dagang liyane. Konsesi puncake seminggu sawise jaringan KA penting ngliwati Perancis Vichy diperparah ing taun [[1942]], marakake Swiss dikupengi déning Sekutu. Sadawane dalan perang, Swiss nahan luwih saka 300.000 pengungsi, 104.000 pasukan asing, diinternir miturut Hak lan Kuwajiban Blok Netral kang digarisi ngisore ing Konvensi den Haag. 60.000 pengungsi iku penduduk sipil kang slamet saka penyiksaan [[Nazi]]. Saka kabèh iku, 26.000-27.000 iku wong [[Yahudi]]. Nanging, kebijakan imigrasi lan suaka kang ketat kayadene hubungan keuangan karo Jerman Nazi malah ndadekake kontroversi.<ref>{{en}}[http://www.uek.ch/en/ The Bergier Commission Final Report], halaman 117.</ref> Nalika perang, Angkatan Udara Swiss nggunakake montor mabur ing rong pihak, nembaki 11 montor mabur [[Luftwaffe]] kang ngganggu nganti tiba ing wulan [[Mei]] lan [[Juni]] [[1940]], uga pengganggu liyane sawise owahe kebijakan disusul ancaman saka Jerman; luwih saka 100 montor mabur pengebom Sekutu lan awake diinternir nalika perang. Antarane taun [[1944]]-[[1945]], pengebom Sekutu ngebom ngawur ing kutha Schaffhausen (mateni 40 jiwa), Stein am Rhein, Vals, Rafz (18 jiwa mati), lan kang paling ora misuwur, ing tanggal [[4 Maret]] [[1945]] [[Basilea]] lan [[Zürich]] dibom.
|