Révisi kala 3 Sèptèmber 2016 04.57 besut Top4Bot (parembugan \| pasumbang) Bot 352.737 suntingan c →‎top: kewan, kèwan -> kéwan using AWB ← Besutan sadurungé		Révisi kala 14 Fèbruari 2017 02.37 besut wurungaké HsfBot (parembugan \| pasumbang) 8.666 suntingan c Bot: Panggantèn kosmètik Besutan sawisé →
Larik 20: }} '''Baya''' utawa kerep kasebut '''bajul''' ([[basa Jawa Kuna\|Jawa Kuna]] ''wuhaya'') iku [[reptil]] sing awak'e gedhé sing urip ing [[banyu]]. Sacara ilmiah, baya nyakup kabèh [[spesies]] kulawarga [[familia\|suku]] '''Crocodylidae''', klebu uga [[baya iwak]] (''Tomistoma schlegelii''). Senadyan mangkono jeneng iki bisa uga sacara longgar kanggo nyebut ‘baya’ [[aligator]], [[kaiman]] lan [[gavial]]; ya iku krabat-krabat baya saka suku liya. Baya umume manggon ana ing banyu tawar kayata kali, danau, rawa lan papan panggonan kang teles, nanging ana uga kang manggon ana ing banyu payau kaya baya muara. Pangonone baya kayata bangsa [[iwak]], reptil lan mamalia, kandhang uga mangan [[moluska]] lan krustasea gumantung spesiese. Baya kagolong kéwan purba, sing ngalami evolusi sithik awit jaman dinosaurus. Larik 32: [[Gambar:Netese ndog baya.jpg\|right\|thumb\|250px\|Ndhog baya kang netes ing kebon binatang [[Semarang]]]] Akèh-akèhé baya kagolong jroning [[genus\|marga]] ''Crocodylus''. Loro marga liya sing isih urip anggota suku ''Crocodylia'' ya iku ''[[Osteolaemus]]'' lan ''[[Tomistoma]]'', saben jinis asipat [[monotipik]]. * [[Familia\|Suku]] Crocodylidae Larik 40: * Marga ''[[Rimasuchus]]'' (punah, sadurungé ''Crocodylus lloydi'') * Marga ''[[Osteolaemus]]'' ** [[Baya kerdil]], ''[[Osteolaemus tetraspis]]'' (para ahli béda panemu ngenani spesies iki sakbeneré dumadi saka rong spesies. Akèh-akèhé nduwèni panemu yèn baya kerdil iku siji spesies kanthi loro anak jinis (subspesies): ''O. tetraspis tetraspis'' & ''O. t. osborni'') * Marga ''[[Crocodylus]]'' ** ''[[Crocodylus acutus]]'', [[baya Amérika]] ''[[Crocodylus cataphractus]]'', [[Baya moncong-ramping]] (kajian [[DNA]] paling anyar ing spesies ini bisa digolongake digolongkan jroning marga utawa kulawarga, ''[[Mecistops]]'') ''[[Crocodylus intermedius]] '', [[baya Orinoco]] ''[[Crocodylus johnsoni]]'', [[baya banyu-tawar Australia]] ''[[Crocodylus mindorensis]]'', [[baya Filipina]] Larik 52: ''[[Crocodylus palustris]]'', [[baya India]] utawa baya rawa ''[[Crocodylus porosus]] '', [[baya muara]] ''[[Crocodylus rhombifer]] '', [[baya Kuba]] ''[[Crocodylus siamensis]]'', [[baya Siam]] utawa baya air-tawar Asia '''Anak suku Tomistominae''' (kajian paling anyar yèn klompok iki sakbeneré luwih cedhak karo gavial, suku Gavialidae) Larik 67: === Baya ing Indonésia === Jinising baya kang ana ing [[Indonésia]] kapengkar minangka [[pitu]] spesies (utawa subspesies) kang ditemukake ing sakubenge kapuloan [[Indonésia]].<ref name="iskandar2000">Iskandar, D.T. 2000. ''Kura-kura dan Buaya Indonésia dan Papua Nugini''. Penerbit ITB, Bandung. 191 hal. ISBN 979-96100-0-1</ref>, yakni: * [[Baya Mindoro]] utawa baya Filipina (''Crocodylus mindorensis'') * [[Baya Irian]] (''C. novaeguineae'') * [[Baya muara]] (''C. porosus'') * [[Baya Kalimantan]] (''C. raninus'') * Baya banyu tawar utawa [[baya Siam]] (''C. siamensis'') * [[Baya Irian#Cathetan taksonomis\|Baya Sahul]] (''Crocodylus'' sp.nov.), lan * [[Baya senyulong]] (''Tomistoma schlegelii'') <!-- Keberadaan buaya [[Mindoro]] di [[Indonésia]] (yakni di [[Sulawesi]] timur dan tenggara) baru dilaporkan semenjak [[1996]]. Buaya [[Kalimantan]] (diketahui dari [[Kalimantan Barat]] dan [[Kalimantan Selatan\|Selatan]]) statusnya masih diperdebatkan, mengingat jinis ini serupa bentuk dan habitatnya dengan buaya air tawar, namun dengan beberapa ciri lain yang membedakannya. Demikian pula status buaya Sahul, yang selama ini dianggap identik dengan buaya Irian. Buaya Sahul menyebar terbatas di sebelah selatan Papua, sementara buaya Irian di sebelah utara pegunungan tengah. <ref name="iskandar2000"/> Larik 125: * {{en}} [http://news.bbc.co.uk/2/hi/science/nature/680840.stm BBC news finds powerful agent in crocodile blood] * {{en}} [http://www.nit.com.au/travel/story.aspx?id=3696 Recent Crocodile Attacks in Australia] * {{my}} [http://mstar.com.my/cms/content.jsp?id=com.tms.cms.article.Article_f7dfde10-c0a85062-e6246600-9e89b6a0 Penduduk ketakutan, buaya serang lelaki di Sg Kelantan], berita MStar Online 24-07-2007 06:57:30 PM * [http://www.harian-global.com/news.php?item.17202.21 Buaya 7 Meter Serang Tim Penyelamat], berita Harian Global, 15 Mei 2007 * [http://www.suarantb.com/2006/08/16/Sosial/xdetil4.htm Buaya Teluk Cempi Serang Warga], berita pada Suara NTB Online, Rabu 16/08/06. * [http://www.tempointeraktif.com/hg/nusa/jawamadura/2007/06/13/brk,20070613-101893,id.html Buaya Ancam Pasokan Listrik PLTU Suralaya], berita TempoInteraktif hari Rabu, 13 Juni 2007 15:30 WIB * [http://kompas.com/kompas-cetak/0401/09/ekonomi/790801.htm Merebut Pasar Ekspor dari Penangkaran Buaya], berita Kompas CyberMedia hari Jumat, 09 Januari 2004 * {{en}} [http://detikvideo.com/Crocodile Videos of Crocodile]

Baya: Béda antara owahan