Révisi kala 11 Juli 2017 06.49 besut Top4Bot (parembugan \| pasumbang) Bot 352.737 suntingan éjaan: satunggalipun, mujudaken, désa, manungsa, replaced: menungsa → manungsa, setunggal → satunggal ← Besutan sadurungé		Révisi kala 19 Juli 2017 16.09 besut wurungaké Top4Bot (parembugan \| pasumbang) Bot 352.737 suntingan éjaan, replaced: bagéyan → pérangan (9), Bagéyan → Pérangan, biasa → biyasa, bidhang → babagan, Mangga ugi mriksani → Ugi pirsani, mekaten → makaten, menawi → manawi, tèknik → tèhnik Besutan sawisé →
Larik 2: '''Wos''' utawi '''beras''' ([[Basa Jawa Ngoko\|ngoko]]) punika [[gabah]] ingkang sampun dipunbucal kulitipun kaliyan dados sumber karbohidrat kanggé mayoritas [[manungsa]] ing donya. Cekakipun, beras punika wosing gabah. Kulit utawi rambut gabah miturut [[anatomi]] saged ugi dipunsebat ‘palea’ (~~bagéyan~~pérangan ingkang dipuntutupi) lan ‘lemma’ (~~bagéyan~~pérangan ingkang nutupi). Cara anggénipun mbucal kulit gabah dados beras wonten kalih, inggih punika: Larik 10: ==Anatomi wos== Wos ing ilmu [[Biologi]] punika ~~bagéyan~~pérangan wosing [[pari\|pantun]] ingkang gadhah ~~bagéyan~~pérangan-~~bagéyan~~pérangan: * [[aleuron]], lapisan langkung njawi ingkang asring tumut dipunbucal ing prosés pamisahan kulit. * [[endospermia]], panggènan sebagéyan ageng [[pati]] lan [[protéin]] beras. * [[embrio]], ingkang dados calon [[tetanduran\|taneman]] énggal (manawi sampun awujud beras sampun boten saged thukul malih, kejawi nganggé pitulungan ~~tèknik~~tèhnik kultur jaringan). Ing basa padintenanipun, [[embrio]] punika kasebat mata beras. ==Kandhungan wos== Kados bulir ''serealia'' sanès, ~~bagéyan~~pérangan paling ageng beras dipundhominasi pathi (antawisipun 80-85%). Beras ugi ngandhut [[protéin]], [[vitamin]] (mliginipun ing ~~bagéyan~~pérangan aleuron), [[mineral]] lan [[banyu\|toya]]. Pathi wos saged dipungolongaken dados kalih klompok, inggih punika: Larik 27: Warna wos ingkang bènten-bènten dipunatur kanthi [[genetik]], amargi bèdanipun gèn ingkang ngatur warna aleuron, warna endospermia, saha campuran pati ing endospermia. * Wos ~~‘biasa’~~‘biyasa’ ingkang werni [[putih\|pethak]] radi transparan amargi namung gadhah sekedhik aleuron, lan kandhutan amilosa padatanipun kirang langkung 20%. Wos punika ndhominasi pasar wos. * Wos [[abang\|abrit]], amargi aleuronipun ngandhut gèn ingkang ngasilaken antosianin ingkang dados sumber werni abrit utawi ungu. * Wos [[ireng\|cemeng]], langka sanget, amargi aleuron saha endospermia ngasilaken [[antosianin]] kanthi intènsitas inggil saéngga werninipun ungu sanget nyelaki ireng. Larik 33: * Ketan cemeng, inggih punika versi ketan saking wos ireng. Wonten sapérangan jinising beras ingkang wangi ~~menawi~~manawi dipun-dang (umpaminipun ‘Cianjur Pandanwangi’ utawi ‘Rajalélé’). Ganda arum punika amargi wonten senyawa aromatik ingkang medal saking beras ingkang ndadosaken wangi. Sipat punika dipunatur kanthi genetik saha dados objék [[rekayasa genetika]] beras. ==Ginanipun beras== Larik 39: Beras padatanipun dipunolah dados sekul, dhedhaharan paling wigatos manungsa ing donya. Beras ugi dados komponén wigati [[beras kencur]] saha [[param]]. Unjukan ingkang populér saking olahan beras inggih punika [[arak]] saha toya tajin. Ing ~~bidhang~~babagan indhustri pangan, beras dipunolah dados glepung beras. Sosohan beras (lapisan aleuron), ingkang gadhah kandhungan gizi inggil, dipunolah dados glepung ''rice bran''. ~~Bagéyan~~Pérangan embrio ugi dados suplemèn ingkang kasebat tepung ''mata beras''. Kanggé kepentingan dhiét, beras dipundadosaken salah satunggal sumber pangan bébas gluten mawi wujud brondong. Larik 45: ==Aspèk budaya lan basa== Beras saged dipunsebat dados titikanipun [[budaya]] Austronesia kanthi integral, mliginipun [[Austronesia]] ~~bagéyan~~pérangan kilèn. Sebatan Austronesia langkung tumuju ing aspèk ''linguistik''. Ingkang mbèntenaken pantun, gabah, merang, damèn, beras, sekul, utawi ketan punika salah satunggaling titikan lekatipun ‘budaya padi’ ing masarakat panganggé kulawarga basa Austronesia, saha kanthi ~~mekaten~~makaten ugi ~~bagéyan~~pérangan saking budaya Austronesia. Aspèk ‘budaya padi’ ing masarakat ngriku ing mangsa rumiyin, ugi katingal ing sapérangan rélièf candhi-candhi ing [[Jawa\|Jawi]]. Larik 53: Ing budaya [[Banten]] dipunkenal beras (mliginipun dhaérah [[Serang]]), inggih punika beras kanthi kualitas paling saé (pulen) ingkang mirip raos ketan. ==~~Mangga~~Ugi ~~ugi mriksani~~pirsani== * [[Pari\|Pantun]] * [[Gabah]]

Wos: Béda antara owahan