Protozoa: Béda antara owahan

'''Protozoa''', asalé saka tembung [[Basa Yunani]] Kuna, ya iku tembung ''protos'' sing tegesé ''sepisanan'' lan tembung ''zoon'' sing tegesé ''kewankéwan''.<ref name="internet1">[http://id.shvoong.com/exact-sciences/biology/2104056-pengertian-protozoa/ Pengertian Protozoa]</ref> Dadi protozoa iku ''kéwan kang sepisanan''.<ref name="internet1"/> Organisme iki wujudé cilik nanging prasaja, nduwèniduwé struktur sing luwih majemuk saka sèl tunggal kéwan multisèlulèr, sanadyan mung sèl tunggal nanging protozoa kalebu organisme sampurna.<ref name="internet1"/> Protozoa iku [[heterotroph]]ic [[eukaryote]] sèl tunggal, sing mangan [[baktèri]] lan protista liyané. Protozoa diklasifikasèkaké jroningsajeroning kingdom [[Protista]], ya iku salah sawijiné klompokgolongan protista sing mèmper kéwan.<ref name="internet2">[http://free.vlsm.org/v12/sponsor/Sponsor-Pendamping/Praweda/Biologi/0015%20Bio%201-4a.htm Protozoa]</ref> Protozoa nglakokaké [[réprodhuksi]] kanthi cara sèksual (generatif) lan bisa uga réprodhuksi asèksual (vegetatif).<ref name="internet2"/> Papan uripé ya iku ing panggonan teles utawa ana banyuné. Yèn kahanan lingkungan papan uripé ora kepénak, protozoa nggawé [[mèmbran]] kandel lan kuatkuwat sing diarani [[kista]].<ref name="internet2"/> Èlmuwan sepisanan sing nyinauni protozoa ya iku [[Anton van Leeuwenhoek]].<ref name="internet2"/> Sawatara jinis protozoa sing arupa baktèri bisa njalari lelara.<ref name="internet2"/> Jinisé antara liyaantarané ''[[Amoeba]]'', ''[[Paramecium]]'' lan sapanunggalané.<ref name="internet2"/>

Protozoa iku mikroorganisme mèmper [[sato kéwan|kéwan]] kang kalebu ing salah sawijiné [[filum]] saka [[Krajan (biologi)|Krajan]] [[Protista]]. Kabèh kagiyatan uripé dilakoni nganggo [[sèl (biologi)|sèl]] sing cacahé siji iku dhéwé, ya iku nganggo organèl-organèl sèl, antara liyaantarané mémbran plasma, [[sitoplasma]], lan [[mitokondria]].

* Urip [[solitèr]] (mandhiriswatantra) utawa ing sajroningsajeroning koloni (klompokgolongan)<ref name="internet3"/>

* Bisa mbentukmujudaké kista kanggo tetep bisa urip<ref name="internet3"/>

* AlatPiranti obahé arupa [[pseudopodia]], [[silia]], utawa [[flagela]] <ref name="internet3"/>

Padatan protozoa mbutuhaké suhu optimum kanggo urip ya iku antarané 16-25&nbsp;°C lan suhu paling dhuwur 36-40&nbsp;°C.<ref name="internet4">[http://budisma.web.id/materi/sma/biologi-kelas-x/protista-mirip-hewan-protozoa/ Protista Mirip Hewan (Protozoa)]</ref> Déné pH ''(derajatdrajat keasaman optimum)'' kanggo prosès [[metabolisme]] ya iku antarané pH 6-8.<ref name="internet4"/> Protozoa nduwé [[klorofil]] lan asifat [[fotoautotrof]].<ref name="internet4"/> Nanging, ana sawetara protozoa kang ora nduwé klorofil.<ref name="internet4"/> Protozoa jinis iki éntuk panganan lumantar membran sitoplasma.<ref name="internet4"/> Ana protozoa kang mangan kanthi cara ngelek panganan kang arupa partikel-partikel padhet liwat bolongan lambéné.<ref name="internet4"/> Panganané arupa [[baktèri]], [[ganggang]], uga ana protozoa jinis liyané.<ref name="internet4"/>

Ciri-ciri protozoa minangka kéwan ya iku obahé sing aktif nganggo ''silia'' utawa ''flagèn'', nduwèniduwé selsèl saka zat lipoprotein, lan wangun awaké ana sing bisa molah-malih. Déné ciri minangka tetanduran ya iku ana rong jinis protozoa sing uripé kanthi cara nggawé panganan dhéwé utawa diarani [[autotrof]].

Kanggo nggenepi kabutuhan [[nutrisi]]ne, protozoa nduwèniduwé sifatsipat sing cacahé ana papat,<ref name="buku1">Karmana, Oman.2007.''Cerdas Belajar Biologi''.Bandung : Grafindo</ref> ya iku :

# Holozoik, mangan [[mikroorganisme]] liya, kayatakaya ta [[baktèri]], [[alga]], lan [[jamur]].<ref name="buku1"/>

# Holofitik, mbentukmujudaké panganan dhéwé utawa bisa [[fotosintèsis]] (sifatsipat tetanduran).<ref name="buku1"/>

Wujud protozoa manéka werna, ana kang bentuké lonjong, kaya bal, dawa, lan polimorfemik (nduwé akèh wujud morfologi).<ref name="internet4"/> Déné ukuran awak protozoa ya iku diameteré 1 milimikron.<ref name="internet4"/> Sèl protoza kawungkusdèning membran sitoplasma lan saben sèlé duwé siji utawa sawatara [[inti sèl]] (nukleus).<ref name="internet4"/> Padatan protozoa bisa mbentukmujudaké ''sista'' utawa ''seludang'' kang digawé kanthi cara [[vegetatif]]/[[trofozoit]] saéngga bisa ngayomi dhèwèké saka bebaya kang asalé saka alam ing sakupengé, kayatakaya ta kegaringen, kentèkan panganan, lan kekecuten weteng ing jero inangé.<ref name="internet4"/> Kanggo nahanaké jinisé, Protozoa manak kanthi cara aseksual/vegetatif lan seksual/generatif.<ref name="internet4"/>

Protozoa kalebu organisme [[kosmopolitan]], ya iku organisme sing bisa ditemokaké ing papan endi waé, kayatakaya ta ing lemah, banyu, utawa alam bébas.<ref name="internet4"/> Sawatara [[gènus]] saka kéwan iki bisa tahan urip ing lingkungan sing kurang mbathèni kanthi cara mbentukmujudaké tèmbok pangayom sing diarani kista.<ref name="internet4"/>

Protozoa padatan urip bébas ing papan sing ''lembab'' kayatakaya ta ing [[segara]], lingkungan banyu tawar, utawa dharatan.<ref name="internet4"/> Ana uga protozoa sing urip ing jaringan organisme liya saéngga kalebu organisme akuatik.<ref name="internet4"/> Ana spèsiès kang sifaté [[parasitik]], urip ing [[organisme]] ''inang''. Inang protozoa nduwèniduwé sifatsipat parasit, bisa arupa organisme prasaja kayatakaya ta ''algae'' nganti organisme [[vertebratavèrtebrata]] kang genep, kayatakaya ta manungsa.<ref name="internet4"/> Ana spèsiès kang urip ing jero lemah utawa ing permukaan tetanduran. Kabèh protozoa merlokaké kelembaban kang dhuwur ing habitat apa waé.<ref name="internet4"/>

Jinis protozoa segara iku bagéyanpérangan saka [[zooplankton]], déné protozoa segara jinis liyané urip ing dhasar segara.<ref name="internet4"/> Spèsiès kang urip ing banyu tawar kayatakaya ta ing [[danautlaga]], [[kali]], utawa kolam.<ref name="internet4"/> Ana uga protozoa kang ora duwé sifatsipat parasit ya iku urip ing jero [[usus]] utawa ing jero [[rumèn]] kéwan [[ruminansia]].<ref name="internet4"/> Sawatara protozoa uga bisa mbebayani kanggo manungsa amarga protozoa bisa njalari lelara.<ref name="internet4"/> Protozoa urip kanthi cara [[solitèr]] utawa mbentukmujudaké [[koloni]].<ref name="internet4"/> Ing jero [[ékosistem]] [[banyu]], protozoa uga kalebu jinis [[zooplankton]].<ref name="internet4"/>

# '''pembelahan mitosis (binèr)''', ya iku pembelahan sing diwiwiti karo pembelahan inti lan ditutaké pembelahan sitoplasma, banjur ngasilaké selsèl loro anyar. Pembelahan binèr kadadéyankadadéan ing [[Amoeba]], [[Paramaecium]], lan [[Euglena]].<ref name="internet5"/>

# '''spora''', ya iku réprodhuksi asèksual ing klas Sporozoa (Apicomplexa)kanthi cara mbentukmujudaké [[spora]] liwat prosès sporulasi ing jero awak lemut [[Anophèlès]]. Spora sing dikasilaké diarani sporozoid.<ref name="internet5"/>

# '''Konjugasi''', ya iku leburé inti sèl ing organisme sing durung cetha alatpiranti kelaminè. Ing Paramaécium, mikronukleus sing wis diijolaké bakal nglebur karo makronukleus, prosès iki diarani [[singami]].<ref name="internet5"/>

# '''Peleburan [[gamèt]] [[Sporozoa]] (Apicomplexa)''' sing wis ngasilaké gamèt jantan lan gamèt betinawadon, Leburé gamèt iki kadadèn ing jero awak lemut.<ref name= "internet5"/>

Miturut alatpiranti obahé protozoa kapérang dadi 4, ya iku:

Tembung ''rhizopoda'' asalé saka tembung ''rhizo'' sing tegesé oyod lan ''podos'' sing tegesé sikil, alatpiranti obahé arupa ''pseudopoda'' (sikil semu). Habitat rhizopoda ing banyu tawar, banyu segara, lan ing papan sing teles, lan sebagéyansapérangan manèh nduwèniduwé sifatsipat parasit ing jero awak kéwan utawa manungsa. Rhizopoda asring diarani Sarcodina. Sikil semu kawangun amarga anané ili [[sitoplasma]] minangka jalaran saka malihé sitoplasma saka fase padhet(sol) tumuju fase kenthel(gèl).<ref name="internet6">[http://budisma.web.id/materi/sma/biologi-kelas-x/ciri-ciri-dan-klasifikasi-protista-mirip-hewan-protozoa/ Ciri-ciri dan Klasifikasi Protista Mirip Hewan Protozoa](diundhuh 18 Sepetember 2012)</ref>

* '''[[Mastigophora]]''' ([[Flagellata]]), alatpiranti obahé arupa ''nagel'' (wulu cambuk)

Mastigophora kalebu makhlukmakluk sing urip kanthi cara [[heterotrof]]. Mastigophora sing njupuk molekul orgabik saka lingkungané utawa mangsané kanthi cara [[fagositosis]]. Mastigophora obah nganggo wulu cambuk utawa [[flagela]]. Padatan urip minangka sèl solitèr, nanging ana sawatara jinis sing urip kanthi cara [[koloni]]. Mastigophora ana sing urip bébas lan ana uga sing mbentukmujudaké [[simbiosis]] karo makhlukmakluk urip liyané. Tuladhané, ''[[Trichonympha campanula]]'' sing urip ing usus [[rayap]] lan ngéwangi rayap ngurai molekul [[selulosa]] [[kayu]]. Tuladha liya sing mbebayani ya iku ''[[Trypanosoma]]'' sing nyebabaké penyakitlelara turu ing [[Afrika]] lan ditularaké déning cokotan [[laler tse-tse]]. ''[[Trichomonas vaginalis]]'', nyebabaké penyakitlelara [[kelamin]] ''([[trichomoniasis]])'' ing wong wadon lan penyakitlelara saluran kelamin ing wong lanang.<ref name="internet6"/>

* '''[[Ciliophora]]''' ([[Ciliata]]), alatpiranti obahé arupa ''silia'' (rambut getar)

Ciri saka filum [[Ciliophora]] katon saka [[silia]] sing digunakaké kanggo golèk lan ngumpulaké sarta kanggo obah. Akèh anggota saka filum iki urip solitèr utawa urip dhéwé ing banyu tawar. Saliyané iku, filum Ciliophora urip bébas lan jarang sing parasit ing jero organisme liya. Wujud awak saka Ciliophora tetep amarga ngandhut pelikel sing kasusun saka [[protein]]. Pelikel iku ya iku ''selaput'' atos sing nyebabaké wujud awaké tetep. Tuladha spèsiès saka filum iki ya iku ''[[Paramaecium caudatum]]'' <ref name="internet6"/>

* '''[[Sporozoa]]''', ya iku protozoa sing ora duwé alatpiranti obah

Sporozoa uga diarani ''Apicomplexa''. Kabèh anggota saka filum iki asifat pasasit ing jero [[organisme]] liya. Sawatara saka sporozoa nyebabaké [[penyakitlelara]] sing wigati kanggo [[manungsa]]. Sporozoa iki siji-sijiné Protozoa sing ora nduwèniduwé alatpiranti obah. Tuladha Sporozoa sing kawentar ya iku [[Plasmodium]]. Plasmodium bisa nyebabaké penyakitlelara [[malaria]]. PenyakitLelara iki ditularaké liwat cokotan [[lemut]] ''[[Anopheles]]'' wadon. Tuladha liya ya iku ''P. falciparum'' sing nyebabaké penyakitlelara ''[[Malaria tropicana]]'' kanthi wektu ''sporulasi'' (prosès mbentukmujudaké spora asèksual) saben 24 jam. Tuladha Sporozoa liyané ya iku ''P. vivax'', nyebabaké penyakitlelara [[malaria tertiana]] kanthi wektu [[sporulasi]] saben 48 jam.<ref name="internet6"/>