Étika: Béda antara owahan

Ing Kamus Ageng Basa Indonésia, '''étika''' dipuntegesaken minangka èlmu perkawis punapa ingkang saé lan punapa boten saé lan perkawis hak lan kewajiban moral<ref>Pusat Basa Depdiknas, 2002:308</ref>. Sauntawisipun punika, '''etik''' dipuntegesaken dhumateng kalih perkawis. Sepindhah, étik minangka kempalan asas minangka pangaji perkawis leres lan boten leres ingkang dipun anutdipunanut golongan utawi [[masarakat]].

Ing ''Webster’s Dictionary'', '''étika''' dipuntegesaken minangka èlmu perkawis tingkah lampah [[manungsa]], prinsip-prinsip ingkang dipunruntutaken perkawis tindakan moral ingkang leres <ref>Widjaja 1999</ref>. Saking paningalan punika, étika dipunpahami minangka èlmu ingkang nylidhiki pundi pedamelan ingkang dipun tingalidipuntingali saé lan pundi ingkang dipun anggepdipunanggep boten saé kanthi migatosaken amal pedamelan manungsa setebih ingkang saged dipun ngertosidipunngertosi kalih akal pikiran.

Umumipun étika punika sifatipun universal, lumampah umum wonten pundi–pundi utawi sifatipun mutlak. Nanging, keranten saben [[masarakat]] nggadhahi [[budaya|kabudayan]] ingkang sanès–sanès, mila sifatipun étika dados partikular utawi rélatif. Sifat étika ingkang rélatif utawi rélativisme étika, ngandhut teges menawi boten wonten prinsip moral ingkang leres sacara universal, kaleresan sadaya prinsip moral sifatipun rélatif ing budaya utawi pilihan indhividhu <ref>Shomali 2001:33</ref>. Rélativisme étika dipun fahamidipunfahami minangka pakempalan dhoktrin ingkang wonten saking reflèksi ing kasanèsan–kasanèsan kapitadosanipun étika ing sapanjangipun wekdal lan ing antawisipun pepintenan indhividhu, pakempalan, lan masarakat. Wong (1998:539) nyamiaken rélativisme étika kaliyan rélativisme moral, ingkang tegesipun inggih punika sekempalan dhoktrin perkawis warni–warni kaputusan moral ing sapanjangipun jaman, masarakat, lan indhividhu. Rélativisme étika dipun bagidipunbagi dados kalih bentuk, inggih punika ''rélativisme indhividhual'' lan ''rélativisme sosial'' <ref>Shomali 2001:34</ref>.

Rélativisme indhividhual inggih punika téori ingkang njelasaken menawi indhividhu nggadhahi hak nemtokaken kaidah moralipun piyambak. Nanging kados punika, dipunakeni menawi kaidah moral kathahipun indhividhu wonten ing masarakat tartamtu wonten ing praktèkipun ketingal sami, keranten kamungkinan masarakat nggadhahi pengalaman ingkang sami. Rélativisme sosial inggih punika paningalan ingkang njelasaken menawi masarakat nggadhahi hak nemtokaken norma–norma moralipun piyembak. Donalson wonten ing Shomali (2001:35) nyatakaken menawi kaleresan moral punika namung kasepakatan kultural ing masarakat. Moralitas inggih punika istilah ingkang trep dipuntedahaken ing prilaku ingkang sacara sosial dipunsarujuki. Punika sababipun, panyaketan rélativisme étika dipun yakinidipunyakini menawi boten wonten kaidah moral ingkag lumampah universal, saéngga punapa ingkang sacara moral dipuntingali saé wonten ing masarakat dipuntentokaken saking kayakinan masarakat ingkang sampun malembaga. Masarakat kalih pengalaman kultural ingkang sesanèsan mungkin mawon saged nganut paningalan ingkang sanès, nanging sami leresipun perkawis dhasar kaleresan lan kalepatanipun.

''Absolutisme étika'' inggih punika lawan saking faham ''rélativisme étika''. Ingkang nganut faham punika yakin menawi wonten pepintenan kaleresan moral ingkang universal utawi wonten satunggal keleresan universal <ref>Shomali 2001:38</ref>. Absolutisme étika nggadhahi makna minangka paningalan ingkang nyatakaken menawi wonten satunggal moralitas ingkang leres. Kados pundi ingkang sampun diyakini kalih Wong (1996:442), menawi ing patentangan moral, kalih pihak boten saged sami–sami leres, saéngga wonten satunggal mawon kaleresan perkawis ingkang dipunpatentangaken. Paningalan Wong dipun dhukungdipundhukung kalih Pojman, Bunting, William James, Unerman, kaliyan Harre lan Krautz. Pojman <ref>Shomali 2001:39</ref> upaminipun nyatakaken menawi pepintenan budaya ingkang sanès–sanès ing prinsip moralipun, pepintenan prinsip moral nggadhahi validitas universal. Sauntawisipun punika, Bunting <ref>Shomali 2001:40</ref> langkung tresna ngginakaken istilah objèktivisme, sanès univèrsalisme, kalih tetimbangan menawi wonten prinsip ingkang saged dipuntrepaken wonten sadaya agèn manungsa ingkang rasional selaras kaliyan prinsip–prinsip ingkang boten dipunakeni déning sapérangan agèn punika.

Gegandhènganipun kaliyan masalah kamutlakan (''absolutisme''), Pojman ngakeni menawi prinsip étika ingkang leres boten mesthi sifatipun mutlak. Absolutisme punika salah satunggalipun wangun ''objèktivisme'' mawon, ingkang dipun yakinidipunyakini menami wonten satunggal sistem moral sejatos kalih kaidah moral ingkang khas. Pojman nawakaken konsèp absolutisme ''lunak'', ingkang paningalanipun menawi wonten inti moralitas, inggih punika saprangkat larangan mejahaken [[wong|tiyang]] ingkang boten nggadhahi dosa, larangan dados durjana, mblénjani janji lan apus goroh. Sanèsipun punika, wonten kawasan boten gadhah tuwan, ingkang dados papan ngabsahaken rélativisme, upaminipun angger-angger perkawis pantangan sèksual lan hak milik.