Hiyu: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
→‎Hiyu ing mitologi: éjaan, replaced: pesisir → pasisir (3)
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
éjaan, replaced: panyakit → lelara (4), sedulur → sadulur (2), seksual → sèksual, paling gedhé → gedhé dhéwé, ningkataké → ngundhakaké, sacara → kanthi
Larik 26:
'''Iwak hiyu''' utawa uga diarani '''iwak cucut''' iku saklompok ([[superordo]] '''Selachimorpha''') [[iwak]] mawa krangka [[balung enom]] sing pepak <ref name="Budker">{{cite book| last= Budker|first=Paul|title=The Life of Sharks|publisher=Weidenfeld and Nicolson| location=London| date=1971| id= SBN 297003070}}</ref> lan awak sing [[ramping]]. Hiyu ambegan kanthi migunakané limang bolongan [[insang]] (sok-sok enem utawa pitu, gumantung spesiesé) ing sisih kiwa lan tengen ndhasé, utawa diwiwiti rada mburi endhas. Awakéhiyu dilapisi kulit ''dermal denticles'' kanggo ngreksa kulité saka karusakan, saka [[parasit]], lan kanggo nambah [[dinamika banyu]].<ref name="Budker" /> Hiyu duwé sapérangan larik untu sing bisa gumanti.
 
Hiu nyakup spésies sing gedhéné saukuran tlapak tangan [[hiyu pigmi]], ''Euprotomicrus bispinatus'', sawijining spésies saka laut jero sing dawané mung 22&nbsp;cm, nganti [[hiyu paus]], ''Rhincodon typus'', iwak paling gedhé dhéwé, sing tambah gedhé nganti watara 12&nbsp;mèter lan sing, kaya [[iwak paus]], mung mangan [[plankton]] liwat piranti panyaring ing cangkemé. [[Hiyu banteng]], ''Carcharhinus leucas'', iku hiyu sing paling misuwur saka sapérangan spésies sing mbluru ing banyu laut uga ing banyu tawar (jinis iki tinemu ing [[Tlaga Nikaragua]], ing [[Amérika Tengah]]) lan ing [[delta kali|delta-delta]].<ref>{{cite book| last=Allen| first=Thomas B. |date=1999| title=The Shark Almanac|location=New York| publisher=The Lyons Press |id= ISBN 1-55821-582-4}}</ref>
 
Iwak hiu iki iwak kang angèl bisa mbédakaké werna.<ref name="internet1">[http://tekno.liputan6.com/berita/201101/316626/ternyata_hiu_tak_bisa_bedakan_warna tekno.liputan6.com] ''Ternyata hiu tidak bisa bedakan warna'' (Kaundhuh tanggal 7 Juli 2011)</ref> Asil panalitèn saka Australia, kanthi tèknik micro-spectrophotometry, ya iku kanthi fokus marang sèl rétina kang ana 17 jinisé iwak hiyu sing kasil kecekel ana segara Queensland lan Australia Kulon.<ref name="internet1"/>
Larik 39:
[[Krangka]] hiyu béda banget dibandhingaké karo [[iwak duwé balung|iwak-iwak duwé balung]] kaya ta upamané iwak [[kod]], amarga kagawé saka [[balung enom]], sing ènthèng banget lan lentuk, sanadyan balung enom ing iwak-iwak hiyu sing luwih tuwa sok-sok sapérangan bisa [[kalsifikasi|ngapur]], saéngga marakaké luwih atos lan luwih mèmper balung. [[Rahang]] hiyu manéka rupa lan dikira wis ngalami évolusi saka rongga insang sing sepisanan. Rahang iki ora nempel ing [[cranium]] lan duwé deposit mineral tambahan sing mènèhi kekuwatan sing luwih gedhé.<ref>{{cite book| last = Hamlett| first = W. C.| title = Sharks, Skates and Rays: The Biology of Elasmobranch Fishes| publisher = Johns Hopkins University Press| date = 1999|id= ISBN 0-8018-6048-2}}</ref>
 
Hiyu lumrahé suwé anggoné diwasa sacarakanthi seksualsèksual lan ngasilaké sithik banget keturunan tinimbang iwak-iwak liyané sing dipanèn. Iki wis marakaké prihatin para biologiwan. Saliyané iku uga amarga ningkaté upaya sing dilakoni kanggo nyekel iwak hiyu nganti tekan seprene saéngga akèh spésies sing saiki dianggep kaancam cures.
 
Sapérangan organisasi, kaya ta upamané [[Shark Trust]], ngakokaké kampanye kanggo matesi panangkepan hiyu.
Larik 52:
* '''Kaholia Kane''' – Iki déwa hiyu saka ali'i Kalaniopu'u lan diyakini dedunung ing sawijining guwa ing Puhi, Kaua'i.
* '''Kane'ae''' – Dèwi hiyu sing malih dadi manungsa supaya bisa ngalami senengé nari.
* '''Kane'apua''' – Sing paling umum, dhèwèké diyakini minangka sedulursadulur lanangé Pele lan Kamohoali'i. Dhèwèké iku déwa sing seneng nganggo dolanan wong sing ngakokaké akèh tindakan kapahlawanan, kalebu ngleremaké loro bukit legendaris sing jaré tabrakan saéngga ngancuraké prau-prau sing ngupaya bisa liwat.
* '''Kawelomahamahai'a''' – Asalé manungsa, dhèwèké banjur dimalihaké dadi hiyu.
* '''Keali'ikau 'o Ka'u''' – Dhèwèké iku sepupuné Pele lan anak lanangé Kua. Dhèwèké disebut pangreksa rakyat Ka'u. Dhèwèké tau nganakaké gayutan karo sawijining Kenya manungsa, sing nglairaké sawijining hiyu ijo.
* '''Kua''' – iki déwa hiyu sing utama saka rakyat Ka'u, lan diyakini arupa nenek moyang rakyat Ka'u.
* '''Kuhaimoana''' – Dhèwèké iku sedulursadulur lanangé Pele lan dedunung ing pulo Ka'ula. Dawané jaré 55&nbsp;m lan arupa bojoné Ka'ahupahau.
* '''Kauhuhu''' – Dhèwèké iku raja hiyu sing kejem sing urip ing sawijining guwa ing Kipahulu ing pulo Maui. Sok-sok dhèwèké pindhah nuju guwa liyané ing sisih angin semribit saka pulo Moloka'i.
* '''Kane-i-kokala''' – Sajinis déwa hiyu sing nylametaké wong-wong sing klelep kapalé kanthi nggawa wong-wong mau menyang pasisir. Wong-wong sing nyembah ora gelem mangan, ndumuk utawa ngliwati asep kokala, iwaké sing suci.
Larik 65:
[[Gambar:Tiger shark teeth.jpg|thumb|250px| [[Untu]] hiyu [[macan]] kang miring uga lancip ]]
=== Mitos ===
Ana mitos sing populèr yèn hiyu kebal marang panyakitlelara lan [[kanker]]; nanging perkara iki ora bener. Ana panyakitlelara lan [[parasit]] sing mangaruhi hiyu. Bukti yèn hiyu saora-orané tahan marang kanker lan panyakitlelara éntuk diujaraké yèn [[anekdot]] lan manawa ana, sithik banget studi èlmiyah utawa statistik sing mbuktèkaké yèn hiyu bisa ningkatakéngundhakaké kakebalan marang panyakitlelara.<ref>{{cite web | url = http://news.nationalgeographic.com/news/2003/08/0820_030820_sharkcancer.html | title = Do Sharks Hold Secret to Human Cancer Fight? | publisher = National Geographic | accessdate = 8 Sept. 2006}}</ref>
 
== Uga delengen ==