Jagat Anyar: Béda antara owahan

Konten dihapus Konten ditambahkan
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
→‎top: ganti isi, replaced: perkara → prakara (2)
Top4Bot (parembugan | pasumbang)
→‎top: ganti isi, replaced: sawijining → siji (6)
Larik 1:
[[Gambar:Deorbonovo (1).jpg |frame|right|Frontispiece saka Peter Martyr d'Anghiera's ''De orbe novo'' ("Ing Jagat Anyar").]]
'''Jagat Anyar''' iku salah siji tembung sing dipigunakaké kanggo ngrujuk marang [[bawana Amérika]]. Nalika tembung sing kaping pisan muncul ing [[abad kaping 15]] iki dipigunakaké, bawana Amérika arupa sawijiningsiji panggonan anyar lan asing kanggo wong [[Éropah]], sing sadurungé nganggep yèn [[donya]] mung kapérang saka Éropah, [[Asia]], lan [[Afrika]] (diarani uga kanthi jeneng [[Donya Lawas]]). Istilah "Jagat Anyar" béda karo "Donya Modhèrn"; "Donya Modhèrn" ngrujuk marang sawijiningsiji mangsa sajarah, dudu sawijiningsiji papan.
 
[[Christopher Columbus]] bali menyang Éropah nalika taun [[1493]] saka lelaku pisanané menyang bawana Amérika lan tanggal 1 November ing taun sing padha [[Peter Martyr d'Anghiera]] nyebut Columbus sajeroning sawijiningsiji layang minangka panemu saka "Jagat Anyar" (''novi orbis'').).<ref>O'Gorman, Edmundo. The Invention of America. 1961. p. 84.</ref> Setaun sabanjuré ing layang sing liya, kanggo kaping loroné tembung "Jagat Anyar" (''orbo novo'') dipigunakaké kanggo ngrujuk marang bawana Amérika.<ref>Zerubavel, Eviatar. Terra Cognita: The Mental Discovery of America. 2003. p. 72. Citing Thacher, John B. Christopher Columbus. 1903. vol. 1. p. 62.</ref> Lan nalika taun [[1516]] Martyr nerbitaké sawijiningsiji karya sing judhulé diwènèhi awalan ''De orbe novo'' ("''Jagat Anyar''").
 
Tembung iki uga dipigunakaké déning [[Giovanni da Verrazzano]] nalika taun [[1524]] minangka cathetan lelakuné ing taun sing padha liwat pasisir sing saiki ana ing wewengkon [[Amérika Sarékat]] lan [[Kanada]].<ref>[http://bc.barnard.columbia.edu/~lgordis/earlyAC/documents/verrazan.htm The Written Record of the Voyage of 1524 of Giovanni da Verrazzano as recorded in a letter to Francis I, King of France, July 8th, 1524]</ref>
Larik 16:
Sauntara bawana Amérika asring digambaraké minangka "Jagat Anyar", [[Australasia]] bisa digambaraké minangka "Donya Lawas" uga "Jagat Anyar" gumantung saka apa sing dibahas, mligi sajeroning babagan iki ya iku [[Niu Selan]], ing endi let wektu antarané tekané Columbus lan manungsa pisanan sing manggon ing kana mung let sapérangan génerasi. Sajeroning kontèks biologi, Australasia ora bisa diarani "Donya Lawas" utawa "Jagat Anyar" amarga [[flora]] lan [[fauna]] sing manggon ing kana ora béda adoh karo sing ana ing [[Eurasia]] uga Amérika. Sauntara iku, [[anggur (minuman)|anggur]] saka Australia lan Niu Selan bisa diarani "anggur Jagat Anyar" amarga ombènan iki nembé ngrembaka lan mlebu menyang pasaran Éropah sapérangan dhékade ing wuri iki (ngalahaké popularitas anggur [[Prancis]] lan [[Spanyol]], mligi ing [[Britania Raya]])
 
Adoh sadurungé Columbus, ing Éropah, akèh légèndha sing nyebutaké ngenani anané sawijiningsiji bawana ing ujung samodra. Upamané légèndha ngenani [[Irlandia Raya]] saka Norse utawa ''Hvítramannaland'' ("Tanah Duwèkané Kulit Putih"); "adobe of saints"; légèndha [[Madoc]] saka Welsh; lan kalebu uga légèndha [[Atlantis]] sing dicetusaké déning Plato.
 
== Pirsani uga ==