Sugriwa

Narpati Sugriwa iku paraga wayang ing wiracarita Ramayana. Dhèwèké putraning Resi Gotama lan Dewi Indradising wuragil Sasedhulur cacahé ana telu, ya iku Dewi Anjani, Guwarsa iya Subali, lan Guwarsi iya Sugriwa. Nalika isih anom Subali uga karan Anjana utawaAnjanarka.', déné Sugriwa uga sok karan Anjaningrat. Sugriwa iku maune wujud satriya bagus. Amarga péngin ndarbeni Cupu Manik Asthagina, banjur nggebyur ing telenge tlaga Madhirda (ing padhalangan karan tlaga Sumala) saperlu ngupadhi cupu mau, temahan wujudé malih dadi kethèk. Déné critane mangkene:

Mula bukaning Sugriwa

Sawijining dina, Dewi Windradi utawa Dewi Indradi kang wektu iku wis kawengku ing priya, Resi Gotama, lan malah wis peputra barang, kanthi sesidheman sapatemon karo Bathara Surya. Bathara Surya rumangsa marem marang Windradi anggoné caos leladhi, mula banjur kaparingan pusaka wujud cupu jenengé Cupu Manik Astagina. Cupu mau uga banjur diparingake Dewi Indradi marang Anjani lan diwanti-wanti aja nganti kapriksan sapa waé, luwih-luwih kapriksan Sang Resi Gotama. Nanging sawijiné dhina Guwarsa lan Guwarsi weruh cupu kang digawa aAnjani lan kepéngin duwé. Bocah telu mau banjur rebutan.

Mranggulangi kaanan mau, Resi Gotama banjur mbuwang cupu mau lan tumiba ing tlaga Sumala. Guwarsa lan Guwarsi nekad nyemplung tlaga, déné Anjani mung wani raup rai. Resi Gotama sepata yèn kelakuwan bocah telu mau kaya réwanda. Kocap mangkono, Guwarsa dalah Guwarsi dadi kebak wulu lan nduwé buntut kaya déné kethèk. Déné Anjani mung rainé sing wujud kethèk. Wiwit iku, Guwarsa banjur ganti jeneng Subali lan Guwarsi ngalih jeneng dadi Sugriwa.

Sugriwa lan Subali

Kadang loro iki mauné rukun-rukun waé. Sawijining dina, wong loro iki diminta sraya déning jawata supaya nyirnakaké Prabu Mahesa Sura, ratu buta asirah Maesa (kebo) ing nagara Guwa Kiskendha. Déné patihe jenenge Lembusura (buta sirahé sapi). Nalika semana Prabu Maesasura kongkonan patihe supaya nglamar Dewi Tara, satemah gawé geger kahyangan. Para déwa banjur minta sraya marang Subali lan Sugriwa supaya nyirnakake Maesasura sawadyabalane.

Nalika Subali arep lumebu ana nagara Guwa Kiskendha, weling karo Sugriwa kang nungga ana jaba. Mengko yèn iline banyu saka jero guwa rupané abang, iku ateges sing mati Maesasura lan Lembusura. Yèn sing mili metu rupané putih, sing mati Subali.

Anggoné perang rame banget, lan suwé. Wasana Subali bisa matèni Maesasura lan Lembusura kanthi sirahé diadhu-kumba. Sirahe buta loro mau pecah metu getih abang campur polo (basa Indonésia, polo) putih. Déning Sugriwa dikira Subali mati sampyuh, mula lawanbge guwa banjur ditableg. Sugriwa banjur munggah ing kahyangan nyuwun kanugrahan Dewi Tara. Dewi Tara iya banjur diparingake Sugriwa lan Sugriwa uga banjur jumeneng nata ana Guwa Kiskendha.

Subali kang isih ana jero guwa akhire iya bisa metu. Dhèwèké kandha yèn wis trima, nuli bali mbacutake tapabratane ana Sonyapringga kang banjur ambegawan kanthi peparap Resi Subali. Dasamuka kang nuju nganglang jagad kanthi ngambah gegana, nalika ngungkuli pertapane Subali, tiba njungkel ing bantala. Dasamuka muring-muring, Subali arep dipateni. Nanging wasana Dasamuka malah sign kalah, banjur nyuwita. Déning Subali, Dasamuka banjur kaparingan aji Pancasona, mula Dasamuka tambah digdaya.

Dhasar Dasamuka iku watake angkara murka, dhèwèké ora seneng yèn ana pawongan liya sing luwih sekti, sanadyan iku gurune dhéwé. Dasamuka golèk cara kanggo nyirnakake Subali. Ya Dasamuka iki sing ngithik-ithik Subali supaya ngucik Dewi Tara lan nagara Guwa Kiskendha. Subali klakon ngrebut Dewi Tara lan nagara Guwa Kiskendha. Sugriwa banjur utusan Jembawan supaya golèk pawongan sing bisa mitulungi dhèwèké lan matèni Subali. Jembawan kasil mboyong Raden Rama Regawa lan Laksmana Widagda supaya mitulungi kasangsarane Sugriwa. Saka pitulungane Rama Regawa, Subali bisa tiwas ketaman jemparing Guhyawijaya. Sugriwa sawadyabalane (wujud kethèk) banjur nyuwita marang Rama Wijaya ngrabasa nagara Alengka, saperlu numpes memalaning jagad kang sinandhang déning Dasamuka.