Rajawangsa Yuan (Tionghoa: ; Pinyin: Yuáncháo) resmi Yuan Agung[1][2] (Tionghoa: ; Pinyin: Dà Yuán) iku sawijining dinasti kakaisaran sing dipimpin Mongol ing Cina lan negara penerus Kakaisaran Mongol sawisé pecah. Iki diadegaké déning Kubilai (Kaisar Shizu), pamimpin klan Borjigin, lan dumadi saka 1271 nganti 1368. Ing kaca babad Cina, Wangsa Yuan ngetutake Wangsa Song lan ndhisiki Wangsa Ming.

Yuan Raya
大元
Dai Ön Ulus
Khanat Kakaisaran Mongol
1271–1368
Pernahé Wangsa Yuan Mongol
Wilayah Rajawangsa Yuan ing taun 1294
Pernahé Wangsa Yuan Mongol
Kutha krajan Dadu (saiki Beijing)
Basa Basa Mongol
Mandarin
Agama Buddhisme (Cina lan Tibet), Taoisme, Konfusianisme, Agama tradisional Cina
Pamaréntahan Monarki dengan hak pilih terbatas
Kaisar-Khagan
 •  1260–1294 Kubilai Khan
 •  1333–1370 Ukhaatu Khan
Bebadan lègislatif Kurultai
Jaman sajarah Abad tengahan
 •  Perang Toluid 18 Desember 1271
 •  Wangsa Song Lor dikalahke 19 Maret 1276
 •  Dikalahke Ming ing Dadu 14 September 1368
Laladan
 •  Kiro-kiro 1310 14,000,000 km2 (5,400,000 sq mi)
Cacah wong
 •  1293 est. kira-kiro 62,818,128 
Valutah Dluwang
Sadurungé
Sawisé
Kakaisaran Mongol
Wangsa Song
Yuan Lor
Wangsa Ming
Saiki dadi péranganing  Tiongkok
 Mongolia
 Rusia
 Korea Utara

Senajan Genghis Khan wis ngedeki tahta kanthi gelar Kaisar Cina ing taun 1206 lan Kakaisaran Mongol wis nguwasani wilayah-wilayah kalebu Cina lor nganti pirang-pirang dasataun, lagi taun 1271 Kubilai Khan resmi ngumumake Rajawangsa manut tradisi Cina, lan penaklukan ora rampung nganti 1279 nalika Wangsa Song ing Kidul Cina dikalahaké ing Pertempuran Yamen. Wangsa Yuan saka Mongol iku nguwasani sapérangan gedhé wilayah Cina lan saubengé, kalebu Mongolia modern. Nagari iki minangka dinasti pisanan sing didegaké déning ètnis non-Han sing nguwasani kabèh Cina. Ing taun 1368, sawisé kekalahan pasukan Yuan déning Wangsa Ming, para panguwasa Mongol mundur menyang Mongolia jero lan terus nguwasani nganti taun 1635 nalika padha nyerah marang Wangsa Jin Akhir (sing banjur menyang dadi Wangsa Qing).

Saliyane Kaisar Cina, Kubilai uga ngaku gelar Khan Agung, sing paling dhuwur tinimbang khanate penerus liyane: Chagatai, Kawanan Emas, lan Ilkhanat. Dadi, Yuan uga kadhangkala disebut minangka Kakaisaran Khan Agung. Nanging, nalika pratelan supremasi dening kaisar Yuan kadhangkala diakoni dening para khan kulon, kasebut nominal lan saben-saben terus ngembangake dhewe-dhewe.[3]

Pratelan Kaisar Yuan besut

Jeneng Kuil

(Pesarean)

Jeneng Asli Jeneng Liya Mréntah Jeneng Mréntah
Taizu

(太祖 Tàizǔ)

Genghis Khan Borjigin Temüjin (孛兒只斤鐵木真 Bóérzhījīn Tiěmùzhēn) 1206–1227
Ruizong

(睿宗 Ruìzōng)

Tolui Borjigin Tolui (孛兒只斤拖雷 BóérzhījīnTuōléi) 1227–1229
Taizong

(太宗 Tàizōng)

Ögedei Khan Borjigin Ögedei (孛兒只斤窩闊台 Bóérzhījīn Wōkuòtái) 1229–1241
Dingzong

(定宗 Dìngzōng)

Güyük Khan Borjigin Güyük (孛兒只斤貴由 Bóérzhījīn Guìyuó) 1246–1248
Xianzong

(憲宗 Xiànzōng)

Möngke Khan Borjigin Möngke (孛兒只斤蒙哥 Bóérzhījīn Ménggē) 1251–1259
Shizu

(世祖 Shìzǔ)

Kubilai Khan Borjigin Kublai (孛兒只斤忽必烈 Bóérzhījīn Hūbìliè) 1260–1294 Zhongtong (中統 Zhōngtǒng) 1260–1264


Zhiyuan (至元 Zhìyuán) 1264–1294

Chengzong

(成宗 Chéngzōng)

Temür Öljeytü Khân Borjigin Temür (孛兒只斤鐵木耳 Bóérzhījīn Tiěmù'ěr) 1294–1307 Yuanzhen (元貞 Yuánzhēn) 1295–1297


Dade (大德 Dàdé) 1297–1307

Wuzong

(武宗 Wǔzōng)

Qayisan Külüg Borjigin Qayshan (孛兒只斤海山 Bóérzhījīn Hǎishān) 1307–1311 Zhida (至大 Zhìdà) 1308–1311
Renzong

(仁宗 Rénzōng)

Ayurparibhadra Borjigin Ayurparibhadra (孛兒只斤愛育黎拔力八達 Bóérzhījīn Àiyùlíbálìbādá) 1311–1320 Huangqing (皇慶 Huángqìng) 1312–1313


Yanyou (延祐 Yányòu) 1314–1320

Yingzong

(英宗 Yīngzōng)

Suddhipala Gege'en Borjigin Suddhipala (孛兒只斤碩德八剌 Bóérzhījīn Shuòdébālá) 1320–1323 Zhizhi (至治 Zhìzhì) 1321–1323
Jinzong

(晉宗 Jìnzōng) (1)

Yesün-Temür Borjigin Yesün-Temür (孛兒只斤也孫鐵木兒 Bóérzhījīn Yěsūntiěmùér) 1323–1328 Taiding (泰定 Tàidìng) 1321–1328


Zhihe (致和 Zhìhé) 1328

Arigaba Borjigin Arigaba (孛兒只斤阿速吉八 Bóérzhījīn Āsùjíbā) 1328 Tianshun (天順 Tiānshùn) 1328
Wenzong(文宗 Wénzōng) Jiyaghatu Toq-Temür Borjigin Toq-Temür (孛兒只斤圖鐵木兒 Bóérzhījīn Tútiěmùér) 1328–1329

lan 1329–1332

Tianli (天曆 Tiānlì) 1328–1330


Zhishun (至順 Zhìshùn) 1330–1332

Mingzong(明宗 Míngzōng) Qoshila Qutuqtu Borjigin Qoshila (孛兒只斤和世剌 Bóérzhījīn Héshìlà) 1329 Tidak Ada
Ningzong(寧宗 Níngzōng) Irinchibal Borjigin Irinchibal (孛兒只斤懿璘質班 Bóérzhījīn Yìlínzhìbān) 1332 Zhishun (至順 Zhìshùn) 1332
Huizong(惠宗 Huìzōng) (1) Toghan-Temür Borjigin Toghan-Temür (孛兒只斤妥懽鐵木兒 Bóérzhījīn Tuǒhuān Tiěmùér) 1333–1370 Zhishun (至順 Zhìshùn) 1333


Yuantong (元統 Yuántǒng) 1333–1335

Zhiyuan (至元 Zhìyuán) 1335–1340

Zhizheng (至正 Zhìzhèng) 1341–1368

Zhiyuan (至元 Zhìyuán) 1368–1370

Pamerangan administrasi besut

Provinsi besut

Jeneng Provinsi Ibukota katrangan
Gansu

(甘肅行省)

Distrik Zhangye Krajaan Qocho di ngisor dedekan Chagatai
Henan Jiangbei (河南江北行省) Distrik Kaifeng Digawe taun 1268
Huguang (湖廣行省) Wuhan Digawe taun 1274
Jiangxi (江西行省) Nanchang Digawe taun 1277
Liaoyang (遼陽行省) Distrik Liaoyang Digawe taun 1271
Lingbei (嶺北行省) Karakorum Digawe taun 1271
Shaanxi (陝西行省) Xi'an Digawe taun 1260
Sichuan (四川行省) Chengdu Digawe taun 1294
Yunnan (雲南行省) Kunming Digawe taun 1274

Keluwarga Duan soko Krajaan Dali kang Gubernur Maharaja.

Zhengdong (征東行省) Kaesong Digawe taun 1270

Raja Goryeo mrentah nganggo status Provinsi Istimewa

Lan Wilayah khusus ing pangawasan Biro Urusan Buddha lan Tibet

Rujukan besut

  1. The Early Mongols: Language, Culture and History by Volker Rybatzki & Igor de Rachewiltz, p. 116.
  2. "Bolor Dictionary". www.bolor-toli.com. Dibukak ing 2022-10-12.
  3. Company., Rand McNally and (1997), Atlas of world history., Rand McNally, OCLC 40564439, dibukak ing 2022-10-28

Uga delengan besut