Évolusi: Béda antara owahan
Konten dihapus Konten ditambahkan
c éjaan using AWB |
|||
Larik 1:
'''Évolusi''' dhasaré nduweni teges prosès owah-owahan kang suwéné tinentu. Ing konteks biologi modhérn, évolusi tegesé owahé [[frekuensi]] gén ing sawijining [[populasi]]. Akumulasi owahé gen iki njalari dumadine owahé makhluk kang urip. Éwadéné teori evolusi mesthi diasosiasèké karo [[Charles Darwin]], nanging sanyatané gagasan téori évolusi wis berakar kawit jaman [[Aristoteles]]. Éwadéné mangkono, Darwin iku [[ilmuwan]] pisanan kang nyetusaké [[téori]] évolusi sing wis akèh kaboktèkaké mapan ngadhepi test-test ilmiah ("scientific testing"). Tekan saiki, téori évolusi Darwin kang dumadi amarga [[seleksi alam]], iku téori paling apik lan kemungkinan besar bakal tetep mengkono ing mangsa ngarep<ref>
==Tokoh Évolusi==
Larik 5:
[[Carolus Linnaeus]], panggagas sistem klasifikasi biologi modhérn, nunjukaké menawa kabèh kauripan donya bisa kaatur ing hiérarki kang, menawa digambaraké ing wangun dhiagram, mèmper silsilah. Sawisé [[Linnaeus]], para naturalis asring nanggep menawa makhluk urip padha 'berkerabat' nanging makhluk urip mau durung mangerti apa sebabé.
[[Jean Baptiste de Lamarck]], sawijining naturalis saka [[Prancis]],
[[Gregor Mendel]] iku pendeta lan ilmuwan saka [[Ceko]], kang nyinaoni èlmu keturunan. Kanthi ngobservasi utawi nliti kacang polong pirang-pirang taun suwené, Mendel njupuk kesimpulan menawa ana sawijining [[patron]] ning keturunan. Asil penyelidikan [[Mendel]] dadi dhasar èlmu [[genetika]].
[[Charles Darwin]] iku sawijining naturalis [[Inggris]] kang mèlu ekplorasi kapal ''HMS Beagle'' kanggo nggawé péta pelabuhan donya ing taun [[1831]]. Sakwéné perjalanan iku Darwin nliti kéwan werna-werna lan tetanduran kang ditemoni. Darwin ana ing [[Kapuloan Galapagos]] kurang luwih 2 sasi lan nglakoni macem-macem pangamatan tumrap macem-macem kéwan kang ana ing kapuloan terpencil iku. Seka pangamatan iki, lan uga macem-macem pangamatan terusané kang dilakoni sakjroné puluhan taun tumrap koléksi kéwan lan tetanduran kang dientuki
[[Alfred Russel Wallace]] iku sawijining naturalis [[Inggris]] kang sugeng samangsa Darwin. [[Wallace]] sacara kapisah uga mikiraké téori évolusi idhentik kaliyan Darwin. Darwin lan [[Wallace]] cekap suwé koréspondhensi sacara ilmiah. Wallace malah akèh ngirim spesies-spesies panemon anyar saka [[Asia]] tinuju Darwin supaya ditliti. Wallace téori bab évolusi, miturut dhèwèké, iku asil pamikiran kang tumeka sacara spontan. Ing pihak liya, téori évolusi Darwin iku asil pamikiran sacara métodis kan suwéné mataun-taun. Ironisé, Darwin dadi misuwur banget tinimbang Wallace dhéwé. Nanging, Wallace iku salah siji pambela Darwin lan téoriné ing mangsa kontrovérsial sawisé buku "[[The Origin of Species]]" katerbitaké.
Éwadéné gagasan évolusi (menawa makhuk urip malèh sacara berangsur-angsur) wis kadhiskusèkaké adoh sadurungé [[abad kaping 19]], Darwin lan Wallace iku kang ''pisanan'' nyetusaké ''kepriyé'' prosès évolusi
Miturut [[Ernst Mayr]] (2001), Darwin ngajokaké limang téori perkara évolusi:
Larik 24:
==Garis Besar==
[[Image:Darwin's_finches.jpeg|250px|thumb|right|Darwin Finches]]
Évolusi njelasaké sajarah makhluk urip, [[kewan]], [[tetanduran]], [[jamur]] (fungi), [[mikroba]]. Bukti panyengkuyungé akèh banget lan asalé saka manéka warna cabang biologi: hiérarki [[taksonomi]] kaya kang katemokaké ''Linnaeu''s lan para ''panerusé'', fosil-fosil kang nunjukaké menawa kauripan ing mangsa biyèn béda wanguné karo kauripan mangsa saiki, nganti bukti génétika kang nunjukaké pepadhan antarané manéka warna makhluk urip. Saiki évolusi isa dikandhakaké wis dadi téori sentral ing biologi
Cucuk manuk finch (sakjenis manuk manyar) dadi topik pamikiran [[Darwin]] kang ndhasari évolusi téoriné (priksani gambar)<ref>Bryson, B: "A Short History of Nearly Everything", Transworld, London, 2003.</ref>. Nalika manggon ing kapuloan [[Galapagos]], bagéyan saka ekspedhisi [[HMS Beagle]], Darwin mriksani menawa cucuk manuk finch béda-béda, gumantung saka pulo ngendi asalé. Iki salah sawijining conto kepriyé manuk finch nyesuèkaké dhiri karo kondhisi pulo kang béda-béda. Contoné, ing pulo sijiné, cucuk manuk finch kuat lan cendhak lan cocok kanggo mecah kulit kacang sing atos. Ing pulo liyané, cucuk manuk finch luwih dawa sithik lan luwih tipis, cocok kanggo ngisep jenis
[[Wektu]] iku faktor penting ing évolusi. Prosès évolusi merlokaké wektu kang suwé banget. Miturut Darwin, ana loro mekanismé kang ndhasari évolusi. Angka siji, prosès évolusi nggawa spesies kang ana nduwéni interaksi karo kondhisi ékologiné. Contoné, amarga asil évolusi, sapérangan manuk nduweni cucuk kang mung isa dinggo ngisep madu kembang. Sakwéné kembang iku isih sumadya, manuk iku bakal urip. Nanging, menawa kembang iku, amarga ana sebabé, punah, manuk iku kamungkinan gedhé bakal punah uga. Mékanisme kang angka loro yaiku kalairan spesies anyar saka asil variasi ing spesies kang ana. Iki dumadi menawa sawijining grup mahluk urip dadi kapisah lan ing pungkasané nduwéni gaya urip kang béda banget. Conto klasik yaiku manuk finch ing dhuwur. Asal mulané, nénék moyang manuk saka manéka warna pulo ing Galapagos iku asalé saka dharatan [[Amérika Kidul]]. Amarga mencar ing manéka warna pulo, manuk iku pungkasané ngembangaké gaya urip kang béda-béda. Wéktu (ngliwati akèh génerasi manuk) lan perjuangan kanggo urip (survival) iku rong perkara kang dibutuhaké kanggo nglairaké génerasi anyar manuk finch. Wektu kang luwih dawa manèh lan ngliwati prosès sing padha, miturut Darwin bakal isa njelasaké évolusi saka ''kabèh'' mahluk urip ing muka bumi kang asalé saka siji "common ancestor".
Larik 48:
<references/>
{{stub}}▼
[[Kategori:Evolusi]]
▲{{stub}}
[[ar:علم الأحياء التطوري]]
| |||