Astha Brata

Astha Brata inggih punika salah satunggaling konsèp kapemimpinan Jawa. Kanthi ètimologi, astha tegesipun wolu lan brata tegesipun laku utawi kawajiban. Pramila, Astha Brata saged ateges wolung kawajiban ingkang kedah dipunlampahi dening satunggaling raja utawi pemimpin. Wonten salebeting jagad pawayangan Astha Brata dipunwejangaken, inggih punika (1) Prabu Ramawijaya dhumateng rayi kuwalonipun ingkang asma Raden Barata, (2) Prabu Rama Wijaya dhumateng Gunawan Wibisana, lan (3) Begawan Kesawasidi (sayektosipun Prabu Kresna) dhumateng Arjuna. Menawi dipunmangertosi, tigang tokoh ingkang maringi pamejangan sejatinipun inggih punika panjelman Bathara Wisnu.

Asal-Usul

Tembung Asta Brata wiwitanipun saking kitab Manawa Dharma Sastra (kitab kukum Hindu) ingkang dipunserat salebeting basa Sangsekerta. Kitab punika dipunkempalaken dening Begawan Bhirgu ingkang dipunwulangaken dening Manu, pangajeng agama Hindu. Wonten ing kitab punika dipunsebutaken menawi satunggaling raja anggenipun mlampah kedah anglandhesaken saking wolung sipat dewa kala wau. Astha Brata wiwitipun dipunserat kagem piwulang tata lampah kados ta sipat-sipat déwa, punika boten sedaya ingkang nglambangaken alam tartamtu. Langkung lajeng, konsèp piwulang kapemimpinan Astha Brata punika dados ngrembaka.

Wosipun

• Nuladha Bathara Éndra (Indra) ingkang maringi jawah, andamel segering donya. Maringi tentrem kreta raharja ing bumi dhumateng sinten kemawon datan pilih asih. Raja kedah kathah maringi rakyatipun, kadya jawah ingkang nelesi bumi.
• Nuladha Bathara Yama, inggih punika ngukum manungsa ingkang gadhah dosa. Tegesipun, raja kedah wantun lan teges menawi maringi kukuman dhumateng sinten kemawon ingkang nglanggar aturan lan nglampahi kaluputan, sanadyan ingkang luput punika tiyang sepuh utawi gurunipun piyambak.
• Nuladha Bathara Surya, ingkang tansah manasi bumi ngagem cahyanipun kanthi sabar lan boten gresula, saéngga toya saged nguap. Raja punika kedah gadhah solah bawa ingkang sae, ngremenaken, lan welas asih ing ngajengipun rakyat.
• Nuladha Bathara Candra
• Nuladha Bathara Bayu
• Nuladha Bathara Kuwera
• Nuladha Bathara Baruna
• Nuladha Bathara Brama