Garudha Aruni
Artikel iki tanpa rujukan sing mitayani mula isèné ora bisa divèrifikasi. Sampéyan bisa mbiyantu  kanthi nambah rujukan sing trep.Artikel sing ora bisa divèrifikasi bisa dibusak kapan waé déning panata. |
Garudha Aruni uga sinebut Garudha Brihawan. Dumadi saka endhog kagungane Dewi Winata. Ya Garudha Aruni iki kang bisa mardikakake Dewi Winata saka anggone dadi batur tukone (budhake) Dewi Kadru. Tembene Garuda Aruni dadi titihane Bathara Wisnu.
Tokoh iki mung tinemu ing wayang purwa lakon Aruna-Aruni. Wondene bakuning crita mangkene: Dewi Winata kaparingan antiga (endhog) rong iji dening Bathara Brahma, ramane. Tekan titimangsa iku durung netes. Amarga selak kepengin ngerti wujuding makhluk kang ana jroning antiga, salah sijiné endhog dipecah. Mijil manuk kang durung wancine lair, nanging urip bisa brangkangan lumaku. Kena soroting surya bisa metu wulu lan lare, kaparingan jeneng Garudha Aruna (Kaga Ngruna), kang banjur muring lan ngesotake Dewi Winata, yen ing tembe Dewi Winata bakal dadi batur tukone kadang dhewe.
Supatane Garudha Aruna dadi kasunyatan. Dewi Winata dadi batur tukone Dewi Kadru, amarga kalah bedhekan. Nandhang rekasa lair batin.
Kacarita, endhogé Dewi Winata sing sijine, wis titiwancine netes. Mijil manuk gedhe kang wus jangkep sakabehe. Dening Dewi Winata kaparingan tetenger Garudha Aruni. Banjur mesat mabur ing akasa saperlu ndeleng kahananing jagad. Ing kono sumurup kasangsarane Dewi Winata, amarga saka trekahe Dewi Kadru.
Garudha Aruni kang cucuke lancip landhep mawa wisa, sikil lan cakare santosa (kuat), sarta duwe jalu ampuh, banjur tumiyup mudhun nyamberi ula cilik-cilik kang ngreridhu Dewi Winata. Ula cilik-cilik akeh kang mati. Sisané kang isih urip padha mlayu ndhelik ing sangisore watu lan gegrumbulan.
Ula gedhe kang aran Naga Taksaka murinani, dadi campuh perang rame. Padha digdayané. Katungka rawuhe Bathara Brahma, misah kang padha bandayuda. Kadunung-dunungake yen salugune Garudha Aruni lan Naga Taksaka iku isih sedulur. Banjur padha nemoni Dewi Kadru lan Dewi Winata.
Bathara Brahma paring pangandika, senadyan Garudha lan Naga iku isih tunggal pancer, nanging kekarone ora bakal bisa rukun salawase. Kajaba iku, wiwit titimangsa iku Dewi Winata wis luwar anggone dadi batur tukone Dewi Kadru. Kadhawuhan tetep rukun anggone paseduluran. Naga Taksaka kadhawuhan ngawula marang Sang Hyang Antaboga. Dene Garudha Aruni kadhawuhan nyuwun toya Amerta (banyu panguripan) marang Bathara Guru. Kang kadhawuhan matur sendika, banjur padha budhal. Bathara Brahma nuli kondur ing kahyangane, yaiku ing Duksinageni.
Kacarita Garudha Aruni mesat ing akasa, nedya andhustha toya Amerta. Kapapag Bathara Wisnu. Sulayaning rembug dadi perang rame adu kasekten. Garudha Aruni kalah, banjur didadekake titihane Bathara Wisnu, kaparingan jeneng Garudha Brihawan, tegese garudha kang abure bisa mencit nganti pucuking langit.
Ing tembe Garudha Aruni (Brihawan) didhaupake karo Dewi Brahmanisri, bisa nurunake para ratuning manuk, kalebu Jatayu, Sempati, lan sakpanunggale.