Amangkurat I: Béda antara owahan

Ing taun 1645 panjenengané diangkat dadi raja Mataram nggantèkaké ramané, lan antuk sesebutan ''Susuhunan Ing Alaga''. Nalika dinobataké sacara resmi taun 1646, panjenengané mawa sesebutan Amangkurat utawa Mangkurat, jangkepé '''Kanjeng Susuhunan Prabu Amangkurat Agung'''. Jroning [[basa Jawa]] tembung ''Amangku'' maknané "mangku", lan tembung ''Rat'' sing maknané "bumi", dadi Amangkurat maknané "mangku bumi". Panjenengané dadi raja sing kuwasa ing Mataram lan dhaérahlaladan-dhaérahlaladan bawahané, lan ing upacara penobatan kasebut kabèh anggota kulawarga krajan disumpah supaya setia lan ngabdi marang panjenengané.

Amangkurat I antuk warisan [[Sultan Agung]] arupa wilayahwewengkon Mataram sing jembar banget. Jroning bab iki panjenengané matrapaké sentralisasi utawa sistem pamaréntahan kapusat. Amangkurat I uga nyingkiraké tokoh-tokoh senior sing ora sejalan karo pandangan pulitiké. Umpamané, Tumenggung Wiraguna lan Tumenggung Danupaya taun 1647 dikirim supaya ngrebut [[Blambangan]] sing wis dikuwasani déning [[Bali]], nanging kaloroné diprejaya ing tengah dalan.

Ing taun 1647 ibu kutha krajan Mataram dipindhah menyang [[Plèrèd]]. Istana anyar iki luwih akèh dibangun saka bata, déné istana lawas ing [[Kerta]] kagawé saka kayu. Perpindahan istana kasebut diwernani pambrontakan Raden Mas Alit utawa Pangeran Danupoyo, adik Amangkurat I sing nentang panumpasan tokoh-tokoh senior. Pambrontakan iki antuk dhukungan para ulama nanging wusanané niwasaké Mas Alit. Amangkurat I ganti ngadhepi para ulama.

Amangkurat I njalin hubungan karo [[VOC]] sing naté diperangi ramané. Ing taun 1646 panjenengané nganakaké perjanjèn, antara liya pihak VOC diidinaké mbukak pos-pos dagang ing wilayahwewengkon Mataram, déné pihak Mataram diidinaké dagang menyang pulo-pulo liya sing dikuwasani déning VOC. Kaloro pihak uga silih mbébasaké tawanan. Prejanjèn kasebut déning Amangkurat I dianggep minangka bukti takluk VOC marang kakuwasan Mataram. Nanging panjenengané banjur gela nalika VOC ngrebut [[Palembang]] taun 1659.

Pelarian Amangkurat I membuatnya jatuh sakit. Menurut ''Babad Tanah Jawi'', kematiannya dipercepat déning air kelapa beracun pemberian Mas Rahmat. Meskipun demikian, panjenengané tetap menunjuk Mas Rahmat sebagai raja selanjutnya, tapi disertai kutukan bahwa keturunannya tembé mburi ora ada sing dadi raja, kecuali satu orang lan itu pun hanya sebentar. Amangkurat I tilar donya pada 13 Juli 1677 ing désa Wanayasa, [[Banyumas]] lan berwasiat agar dimakamkan cedhak gurunya ing [[Tegal]]. Karena tanah dhaérahlaladan kasebut berbau harum, maka désa tempat Amangkurat I dimakamkan kemudian disebut Tegalwangi utawa Tegalarum.

* M.C. Ricklefs. 1991. ''Sejarah IndonesiaIndonésia Modern'' (terj.). Yogyakarta: Gadjah Mada University Press