Révisi kala 20 Juni 2017 06.53 besut Top4Bot (parembugan \| pasumbang) Bot 352.737 suntingan c Bot: Panggantèn teks otomatis (-\bReferensi\b +Rujukan) Tenger: PAWS [1.2] ← Besutan sadurungé		Révisi kala 27 Juli 2017 13.16 besut wurungaké Top4Bot (parembugan \| pasumbang) Bot 352.737 suntingan éjaan, replaced: antara liya → antarané, antarane → antarané, Dewa → Déwa (6), Kewan → Kéwan, liyane → liyané, maneka → manéka, melu → mèlu, nduwèni → duwé, sajroning → sajeroning, saperangan → sapérangan, seka → saka,... Besutan sawisé →
Larik 6: ==Panyebaran== Wayang iki ora mung sumebar ing Jawa waé, nanging uga ing tlatah liya ing [[Nuswantara]]. Wayang kulit sumebar ing tanah Jawa lan uga pérangan liya ing [[Nusantara]], nanging wayang iki luwih disenengi déning wong [[Jawa Tengah]] lan ~~saperangan~~sapérangan [[Jawa Wétan]]. Ing antarané panggonan siji lan liyané duwé gagrag dhéwé-dhéwé, sing paling gedhé ya iku ''Gagrag Ngayogyakarta'' lan ''Gagrag Surakarta''. ''Gagrag Banyumas'' lan ''Gagrag Pesisiran'' uga kondhang ing tlatahé dhéwé. Ing jaman saiki, pagelaran wayang antuk owah-owahan. [[Campursari]] lan dhagelan mlebu ing antarané pagelaran mau. Amarga wayang uga wis mlebu dadi acara [[~~televisi~~télévisi]], suwéné pagelaran kang asliné sewengi bisa dikurangi dadi sawetara jam waé. Wayang kulit uga asring sinebut wayang purwa. Sumber caritané ya iku saka kitab Mahabharata lan Ramayana kang ditulis déning Mpu Sedah, Mpu Panuluh, lan Mpu Kanwa. == Panggawéné wayang == Wayang kulit ~~umumé~~lumrahé digawé saka bahan kulit [[kebo]] sing wis diprosès dadi kulit lembaran, saben siji paraga wayang mbutuhaké watara ukuran 50 x 30 cm kulit lembaran sing banjur ditatah nganggo piranti arupa [[wesi]] lancip. Wesi waja iki digawé luqih dhisik kanthi manéka wangun lan ukuran, ana sing lancip, pipih, cilik, gedhé lan wangunliyané sing ~~nduwèni~~duwé fungsi béda-béda. Wosé piranti mau kanggo gawé manéka bolongan ukiran ana ing lembaran wayang. Sabanjuré dipasang pérangan awak liyané ya iku tangan. Tangan wayang dumadi saka rong pérangan ya iku lengen dhuwur lan ngisor, saéngga tangan bisa diobahaké niru obahing tangan manungsa. Gagang wayang digawé saka bahan [[sungu]] kebo utawa [[sapi]]. Tangan wayang uga diwènèhi gagang supaya [[dhalang]] bisa ngobahaké tangan wayang kasebut. Larik 20: ===Wangun irung:=== Irung Walimiring: Katon kaya piso blathi cilik, kanggo nuduhaké alusing watak lan kabangsawanan, tuladha: [[Arjuna]], [[Samba]], [[Kresna]]. Irung Pelokan: Kaya wangun ~~separo~~saparo who pelem, nuduhaké pepadhan karo watak raseksa kasar lan kuwat. Tuladha: Buta Rotor, Bragolba, lan paraga buta liyané. Irung Pagotan: kanthi cangkem gusèn, nuduhaké watak galak lan kejem. Tuladha: Radèn Indrajit, Radèn Kangsa. Irung Bentulan: Nuduhaké keprajuritan. Tuladha: [[Gatotkaca]], Gandamana, Bratasena. Larik 44: ==Uba Rampé pakeliran== Pakeliran utawa pagelaran wayang kulit merlokaké piranti ya iku ~~antara liya~~antarané: {\| \|- Larik 61: \|Kepyak \|: \|digawé ~~seka~~saka kuningan kanggo iringané dhalang. \|- \|Kothak Larik 77: ==Simpingan== Akehe wayang ing kothak ora padha ing ~~antarane~~antarané dhalang siji lan ~~liyane~~liyané. Ana kang kurang saka 180, ana uga kang nganti 400 wayang. Wayang mau ana kang ditata ing pakeliran sisih tengen lan kiwa, ana uga kang ing njero kothak. ===Simpingan Kiwa=== Larik 137: [[Bogadenta]] [[Sambu]] [[Baladewa\|Prabu Baladewa]] kanthi ~~maneka~~manéka wanda (versi) [[Gendara]] utawa [[Prabu Suwala]] [[Sugriwa]] Larik 192: ===Simpingan Tengen=== Kang ditata ing sisih tengen diwiwiti saka wayang Brahala/~~Dewa~~Déwa Amral/~~Dewa~~Déwa Mambang dipungkasi nganggo wayang bayen. {\| \| Brahala/~~Dewa~~Déwa Amral/~~Dewa~~Déwa Mambang Prabu Tuguwasesa/Jaya Pusaka/Renggani Sura (versi Yogyakarta/Ki Timbul) [[Bathara Bayu]] Larik 304: [[Titisari]] [[Sang Hyang Wenang]] [[~~Dewa~~Déwa Ruci]] [[Wayang Bayen/putran]] \|} ===Wayang Dhudahan=== Wayang dhudahan ya iku wayang kang ora ~~melu~~mèlu disimping nanging mung disimpen ana ~~sajroning~~sajeroning kothak. Biasane wayang dhudahan iku klebu wayang kang kerap dilakokake déning Ki Dhalang. Contone wayang dhudahan : 1. Dhudahan Kurawa Larik 322: * [[Citraksa]] * [[Citraksi]] 2. Dhudahan Pandhita lan ~~Dewa~~Déwa * Begawan [[Abiyasa]] * Begawan Sempani/Sapwani Larik 380: * Kapi Cucak Rawun * [[Kapi Saraba]] 8. Dhudahan Sato ~~Kewan~~Kéwan * Gajah(Liman/Dwipangga/Diradha/Matengga.) * Banteng (Andhaka)

Wayang kulit: Béda antara owahan