Massa: Béda antara owahan
Konten dihapus Konten ditambahkan
c clean up, replaced: konsep → konsèp (3) using AWB |
ganti isi, replaced: ananging → nanging, Ananging → Nanging (6) |
||
Larik 1:
'''Massa''' (saka basa [[basa Yunani]] μάζα) ya iku sipat [[fisika]] saka dzat kang minangka njlèntrèhaké macemé kelakuané ''objek'' kang dititeni. Ning kagunaané nggal dina, massa racaké dipadhakaké karo [[abot|berat]].
Tuladhané iku, aboté dzat sing digawa déning wong sing ana ning ''Bumi'' bisa ''mengasosiasi'' aboté dzat iku karo istilah massané. Asosiasi iki bisa uga diterima kanggo dzat-dzat liyané sing ana ning ''Bumi''.
Awaké manungsa kang dijangkepi karo indera-indera perasa kang nggawe awak iki bisa ngrasakaké fenomena-fenomena kang warna-warna anané ''diasosiasi''kaké karo massa.
[[Gambar:GodfreyKneller-IsaacNewton-1689.jpg|[[Isaac Newton|Newton]]|70 px|thumb]]
Konsep modern massa kawanuhaké déning [[Isaac Newton|Sir Isaac Newton]] ([[1642]]-[[1727]]) ya iku [[gravitasi]] lan [[inersia]] kang dikembangaké. Sadurungé, ana fenomena gravitasi lan inersia dideleng dadi masalah kang bedha lan ora duwé gayutan.
== Ékan-ékan massa ==
Larik 13:
* [[Elektronvolt|MeV]]/[[kecepatan cahya|c]]<sup>2</sup> (Lumrahé minangka ngemataké massa partikel subatom.)
Ning kahanan kang ''normal'', aboté ''objek'' iku sabanding karo massané.
Mulané iku amarga anané relativistik antarané ''[[massa ajeg|massa]] karoan ènergi, iku bisa minangka ékan ènergi makili massa. Tuladjané, eV normalé minangka ékan massa (kira-kira 1,783×10<sup>−36</sup> kg) ning ngèlmu [[fisika partikel]].
Larik 25:
:<math>E_k = \tfrac{1}{2}mv^2 \, .</math>
[[Gambar:Mass_Properties.PNG|thumb|right|320px|Diagram kang ana ing dhuwur iki nggambaraké gayutané limang sipaté massa karo ''tetapan proporsionalitas''é kang diubungaké karo limang konsèp. Nggal sampel massa dipercaya duwé limang sipat,
* [[Jari-jari Schwarzschild]] (<math>r_s</math>) makili kamampuan massa kang bisa mlengkungaké ruang lan wektu.{{br}}
* [[Parameter gravitasional standar]] (<math>\mu</math>) makili kamampuan benda masif nglakokaké gaya gravitasi Newton déning benda liyané.{{br}}
Larik 47:
* '''Gunggungé [[materi]]''' bisa dietung kanthi teliti nganggo prosès [[elektrodeposisi]] utawa prosès-prosès liyané. Massa persis sampel ditentukaké karo ngitung gunggung lan jinis atom-atom kang ana ing jeroné. Ora namung iku, ènergi kang digunakaké nalika ''pengikatan atom-atom'' uga digunggung.
* '''Massa gravitasional aktif''' ya iku ukuran kakuwatan fluks gravitasional. Medan gravitasi bisa diukur kanthi cara nibakaké objek tiba lan ngukur ''perpecapatan'' tibané benda iku. Contoné, objek kang tiba ning [[Bulan]] bakal kena medan grafitasi kang cilik, mula ''akselerasi''né luwih lendhek tinimbang benda iku tiba ning Bumi. Medan gravitasi [[bulan]] luwih cilik amarga Bulan duwé massa gravitasional aktif kang luwih cilik.
* '''Massa gravitasional pasif''' ya iku ukuran kakuwatan interaksi déning objek karo [[medan gravitasi]]. Massa gravitasional pasif ditemtukaké karo mbagi aboté objek karo percepatan tiba bébas objek iku. Ana rong objek ning medan gravitasi kang padha bakal ngalami percepatan kang padha.
* '''Energi''' uga duwé massa miturut prinsip kesetaraan massa-ènergi. Kesetaraan iki bisa dingerteni saka prosès [[fusi nuklir]] lan [[lensa gravitasi]]. Ning fusi nuklir, ana massa diowah dadi ènergi, foton kang kagolong ènergi bisa diweruhi liwat kedaden kang memper karo massa gravitasional pasif.
* '''''Pelengkungan''''' [[ruang waktu]] ya iku manifestasi relativistik anané masaa. Pelengkungan iki cilik banget lan angèl ngukuré. Mula iku, fenomena iki tembe baé tinemu sawisé téyori relativitas umum Einstein mrediksikaké. [[Jam atom]] karo presisi kang dhuwur banget tinemu mlaku luwih lendhek daripada jam atom kang digunakaké ning ruang angkasa. Bedhané wektu iki dijenengi [[dilasi waktu gravitasional]].
| |||