|
[[Gambar:COLLECTIE TROPENMUSEUM Wajangpop voorstellende Batara Bayu TMnr A-4607n-1.jpg|250px|thumb|Bathara Bayu]]
'''Bathara Bayu''' iku, putraneputrané [[Bathara Guru]] (Sang Hyang Manikmaya) kang nomer papat, saka [[Dewi Umayi]]. Bathara Bayu uga sinebut Hyang Pawana iya Sang Hyang Maruta. Pawana utawa Maruta iku tegesé angin utawa kekuwatan. KahyanganeKahyangané ing Panglawung iya Puserbawana. GarwaneGarwané bebisik Dewi Sumi, putrine [[Bathara Soma]]. PutranePutrané papat: Bathara Sumarma, Bathara Sangkara, Bathara Sudarma, lan Bathara Bismakara.
Dewaning angin iki kalebu golonganing warga Bayu. Kang kalebu warga Bayu kabèh ana wolu, ya iku Bathara Bayu, Anoman/Senggana, Werkudara (Bima). Wil Jajahwreka (bayuning buta), Liman Setubandha (bayune Gajah), Sarpa Naga Kuwara (bayune naga/ula), Mahambira (bayune Garudha), lan Begawan Maenaka (bayune Gunung).
Bathara Bayu, Werkudara lan anoman duwé kuku (Pancanaka) lan kabèh ngagem kampuh poleng bang bintulaji minangka tandha bisa mangreh lakuning angin.
Werkudara ing tata laire putrane Prabu Pandhu Dewanata, ratu Astina, salugunesaluguné putraneputrané Bathara bayu, mulanemulané sinebut Bayusuta. Bathara Bayu nganti peputra Werkudara amarga katarik mantram panggendaming déwa aran Adityahredaya (yèn ing pedhalangan aran Puntawekasing Rasa Tunggal Sabda Tanpa lawanan) kang winateg Dewi Kunti kanthi mangesti déwa kang sarirane gedhé dhuwur.
Pandhita Durna (Drona) iki iya isih trah Bathara Bayu. Sarasilahe : Bathara Bayu peputra Bathara Sumarma, Bathara Sumarma peputra Bathara Tantra, Bathara Tantra peputra Bathara Guritna, Bathara Guritna peputra Bathara Sumbawa, Bathara Sumbawa peputra Resi Mintasaba, Resi Mintasaba peputra Resi Kuntabasuki ing Atasangin. Resi mau banjur peputra Resi (Prabu) Baratwaja sing banjur nurunakenurunaké Bambang Kumbayana iya Pandhita Durna.
==Titisan Bathara Bayu==
Bathara Bayu tau tumurun ing marcapada jumeneng ratu ing nagara Medhanggora, jejuluk Prabu [[Bima]]. PatihePatihé asma Suksena.
Bathara Bayu wujudé gagah gedhé dhuwur, kekuwatane linuwih. Watake kendhel, prasaja lan meneng. Yèn pinuju pisowanan lenggahe ing mburi dhéwé, nutup simpingan sisih kiwa, lan tangane malangkerik. Jumbuh karo wujuewujudé, yèn ngendhika swarane gedhé glereng-glereng, laras nem ageng kedhal sereng lan anteb.
PungkasanePungkasané carita wayang sing digelar sewengi natas, miturut pakem padhalangan dipungkasi nganggo Bathara Bayu, kang diarani "tayungan".
Wayang mau dijogetakke minangka tandha menang perang.. Sadhurunge tayungan, luwih dhisik perang brubuh, mawa gendhing sampak. Ratu kang mau ing jejer sabrangan sawadyabalane teka ing nagara mau ing jejer kawitan, yèn ora tumuju ing Amarta iya Dwarawati nedya ngrebut kabegjan. Satemah dadi perang amuk-amukan. Wusanane ratu sabrang sawadyabalane sirna, tumpes tapis. Manawa ratune iku malihane satriya, déwa, putri, raseksa uatea yitmane Dasamuka, banjur badhar salin wujud kang sejatine.
Wayang mau dijogetakke minangka tandha menang perang. Sadhurungé tayungan, luwih dhisik perang brubuh, mawa gendhing sampak. Ratu kang mau ing jejer sabrangan sawadyabalane teka ing nagara mau ing jejer kawitan, yèn ora tumuju ing Amarta iya Dwarawati nedya ngrebut kabegjan. Satemah dadi perang amuk-amukan. Wusanane ratu sabrang sawadyabalane sirna, tumpes tapis. Manawa ratuné iku malihané satriya, déwa, putri, raseksa utawa yitmané Dasamuka, banjur badhar salin wujud kang sejatiné. Kang mungkasi perang brubuh yèn ing jamanejamané Pandhawa mesthi Werkudara. Yèn jamana carita RamyanaRamayana iya mesthi Anoman, déné yèn carita para déwa iya Bathara Bayu. Anoman lan Werkudara sinebut Bayusuta iya Bayusiwi, kang tegesé anak angin, karepekarepé angin cilik, ya iku napas utaeautawa ambegan. TandangeTandangé Anoman lan Werkudara ing perang brubuh nggambaraké napas kang ngukut sakabehesakabèhé pancadriya nalikanenalikané manungsa sakaratul maut. KumpuleKumpulé para ratu utawa satriya kang dadi balunganebalungané lelakon, ngendhikakakengendhikakaké maremeing panggalih déné wis bisa mbrasta reretu, satemah kaanan bali tentrem, amarga wis kalis saka sawernanesawernané rubedha.
Sawisé tayungan lan kumpuling kadhang, banjur tancep kayon, ya iku gunungan wayang ditancepakeditancepaké ing satengahing kelir, singkang ateges pagelaran wayang wis rampung. gegambaraning urip, wong iku wis mati. Kayon ngono gegambaraning kayon, saka tembung kayun, tegesé urip. Sawisé rampuinganrampungan kabèh, wayang dilebokakedilebokaké ing kotak. Kaya manungsa yèn wis mati uga mlebu kubur. Angger angineanginé (Bathara Bayu,Werkudara, Anoman) wis lunga, tegesé manungsa bali ing ngrasanengrasané Sang Hyang Widhi Wasa.
== Bathara Bayu Simpingan Ringgit Tengen ==
|
