Baruna

Wonten ing ajaran agama Hindhu, Baruna utawa Waruna (Sangsekerta: वरुण; Latin: Varuna) inggih punika manifestasi Brahman ingkang dados panguwaos samodra kaliyan seganten. Tembung Baruna (Varuna) asalipun saking var (Sanskerta) ingkang gadhah teges "nutup". Tembung "var" mau lajeng dipungayutaken kaliyan seganten, amargi sagara punika amba sanget saha saged nutupi sapérangan ageng wewengkon bumi.^[1]

Baruna saha Mitra inggih punika déwa saking prekawis sosial, kalebet sumpah, saha asring kagambaraken kembar antawisipun déwa kekalih punika (senyawa dvandva). Baruna ugi kembar kaliyan déwa Indra wonten ing Rgveda, kados ta Indra-Varuna (nalika déwa kekalih punika sami ambiyantu nalika yasa ing taun énggal saperlu miwiti jaman ingkang énggal)^[2])

Minangka déwa langit (akasa), Baruna saèstu nguwaosi sepalih petenging langit, utawi langit lau (rasa), utawi dados sulihing "peteng" sisihing srengéngé amargi lampahipun wangsaul saking sisih kilèn tumuju mring sisih wétan nalika wayah ndalu.^[3]

Miturut kapitadosan umat Hindhu, Baruna nguwaosi kukum ngalam ingkang dipunsebut Reta. Piyambakipun nitih makluk ingkang dipunsebut makara, sepalih baya sepalih wedhus (sawatawis wekdal makara dipunsamikaken kaliyan baya, utawi saged ugi dipungambaraken minangka sepalih wedhus sepalih mina). Garwanipun Beliau winastan Baruni, ingkang mapan wonten ing pura mutiara. Déning tiyang wicaksana, Déwa Baruna ugi dipunsebut minangka "Déwa langit", "Déwa jawah, sarta déwa ingkang nguwaosi kukum.^[4]

Mantra

Wonten ing kitab Weda, Déwa Baruna minangka panguwoas kukum ngalam langkung asring dipunsembah, antawisipun minangkan déwa palindhung.^[5]

Mantra kagem Déwa Baruna:

Agnum su tubhyam varuna svadhavo,

hrdi stoma upasritas cid astu sam nah kseme sam u yoge no astu,

yuyam pata svastibhih sada nah

Tegesipun: Mugi-mugi puja punika gadhah makna dhuamteng Panjenengan, O Baruna ingkang bébas; Mugi-mugi kula sadaya slamet nalika ngaso, mugi-mugi kula sadaya slamet anggénipun makarya; Lindungi kula sadaya kanthi berkahipun panjenengan ^[6]

Nama sanès

Jalapati (panguwaos tirta)
Pracheta (ingkang wicaksana)
Yadapati (Raja kéwan laut)
Ambhuraja (Raja awan)
Pasi (ingkang ngasta jaring)^[1]

Cathetan suku

↑ ^a ^b I Ketut Sukartha, dkk. (2003). Agama Hindu untuk SLTP Kelas 3ISBN 979-571-020-6 (jilid 1). Denpasar: Penerbit Ganeca Exact.
↑ FBJ Kuiper, Ancient Idian Cosmopony, Beombay 1983
↑ Sieg, Der Nachtweg der Sonne 1923
↑ Dharam Vir Singh (Alih Basa Déning I. G. A. Dewi Paramitha, S. S. (2006). Hinduisme Sebuah PengantarISBN 978-979-722-399-1. Surabaya: Penerbit Paramita.
↑ [1](dipunundhuh tanggal 20 NOvember 2012)
↑ [2](dipunundhuh tanggal 20 NOvember 2012)

[buku_1-1] I Ketut Sukartha, dkk. (2003). Agama Hindu untuk SLTP Kelas 3ISBN 979-571-020-6 (jilid 1). Denpasar: Penerbit Ganeca Exact.

[2] FBJ Kuiper, Ancient Idian Cosmopony, Beombay 1983

[3] Sieg, Der Nachtweg der Sonne 1923

[buku_2-4] Dharam Vir Singh (Alih Basa Déning I. G. A. Dewi Paramitha, S. S. (2006). Hinduisme Sebuah PengantarISBN 978-979-722-399-1. Surabaya: Penerbit Paramita.

[internet-5] [1](dipunundhuh tanggal 20 NOvember 2012)

[internet_2-6] [2](dipunundhuh tanggal 20 NOvember 2012)

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]