Basa Basque

Basque (wonten ing Basque: euskara) inggih punika basa ingkang dipuntuturaken déning tiyang Basque ingkang dumunung ing Pyrenea ing Lèr-Tengah Spanyol lan sisihan kaliyan kawasan Lèr-Kilèn Prancis. Langkung mligi, Basque ingkang dumunung wonten ing wewengkon otonom Spanyol ingkang dipuntepangi minangka Nagari Basque (Euskadi), ingkang gadhah kapentingan kabudayan lan otonomi pulitik. Tiyang Basque ugi minangka sapérangan ageng pendhudhuk saking wewengkon ingkang dipuntepangi minangka Nagari Basque Lèr ing Prancis lan wewengkon otonom Navarro ing Spanyol. Nami kanggé basa wonten ing Basque Standar inggih punika euskara; wangun dhialèk sanès inggih punika euskera, eskuara lan üskara. Éwadéné géografinipun dipunklilingi déning basa Indo-Éropah, Basque dipunpitadosi minangka basa ingkang kapinggiraken. Piyambakipun sanès basa Indo-Éropah.

Basque
euskara
Dituturaké ing	Spanyol Prancis
Wilayah	Cithakan:Country data Basque Country Nagari Basque kejawi pérangan paling kilèn saking Biscay, sapérangan ageng Alava lan Navarre
Gunggung panutur	1,063,700 (basa pisanan: 665,700) taun 2006
Ranking	247
Rumpun basa	Isolat (Pirsani ngandhap)
Status resmi
Basa resmi ing	Basque Country Autonomous Community lan Navarre
Regulated by	Euskaltzaindia
Kodhe basa
ISO 639-1	eu
ISO 639-2	baq (B)Cithakan:Infobox Language/terminological
ISO 639-3	eus
Cithakan:Infobox Language/IPA notice

Basque speaking area

Lokasi provinsi Basque ing Spanyol lan Prancis

Basque ing Nagari Spanyol lan Prancis

dhialèk Basque

Sajarah lan klasifikasi

Leluhur bangsa Basque inggih punika salah satunggaling kang ndunungi paling sepuh Éropah, lan asal-usulipun taksih dèrèng dipunmangertosi. Mekaten ugi kanthi asal-usul basanipun. Langkung kathah sarjana sami nganggep Basque minangka basa ingkang kaisolasi.

Tulisan-tulisan Latin wonten ing Aquitania nglestantunaken sapérangan tembung ingkang mèmper kaliyan basa proto-Basque, kados wonten ing nama dhiri Nescato (neskato tegesipun "kenya enèm" wonten ing basa Basque modhèren). Basa ingkang dipunusulaken punika dipunsukani nama "Aquitania" lan dipundugi dipun-ginakaken sadèrèngipun tiyang-tiyang saking Romawi bekta basa Latin dhumateng wewengkon Pyrenea kilèn. Amargi tiyang-tiyang Romawi nilaraken tlatah lebet punika, basa Basque Aquitania saged kajagi, déné basa Iberia lan Tartessia mati. Basque lajeng mendhet sapérangan tetembungan Latin, ingkang sadèrèngipun lan sasampunipun basa Latin wonten ing tlatah punika ngrembaka dados basa Gascon (satunggaling pang saking basa Occitan) lan Roman Navarro.

Amargi wates antawising Basque lan tlatah Gascon langkung kirang saking tlatah Basque lan Kastilian, limrahipun dipundugi bilih bangsa Basque asalipun saking Aquitania lan bilih golongan punika migrasi dhumateng sisih kidul.

Sistem panyeratan

Basa Basque dipunserat kanthi migunakaken abjad Latin. Huruf mligi ingkang universal inggih punika ñ; kadhang kala ç lan ü ugi dipun-ginakaken. Basa Basque boten migunakaken c, q, v, w, y kejawi kanggé tembung-tembung silihan; huruf-huruf punika boten dipunanggep minangka péranganing abjad Basque.

Aa Bb Dd Ee Ff Gg Hh Ii Jj Kk Ll Mm Nn Ññ Oo Pp Rr Ss Tt Uu Xx Zz

dd, ll, rr, ts, tt, tx, tz boten dipuntindakaken minangka digraf.

Wonten ing ortografi Sabino Arana (1865..1903), ll lan rr kagantosaken kaliyan ĺ lan ŕ.

Unèn- unèn

Unèn-unèn dhasar

• Bai = inggih
• Ez = boten
• Kaixo!, Agur! = Hallo
• Agur!, Adio! = Sugeng pepanggihan!
• Ikusi arte = Sugeng pepanggihan malih!
• Eskerrik asko! = Matur nuwun!
• Egun on = Sugeng énjing (teges barès: Sugeng siyang)
• Egun on, bai = Wangsulan standar kanggé Egun on
• Arratsalde on = Sugeng ndalu (Good evening)
• Gabon = Sugeng ndalu (Good night)
• Mesedez = Nyuwun tulung (please)
• Barkatu = Pangapunten
• Aizu! = Mirengaken! (nyuwun kawigatosan, kirang sopan, namung dipun-ginakaken kaliyan kanca)

Wilangan

1	bat
2	bi
3	hiru
4	lau
5	bost
6	sei
7	zazpi
8	zortzi
9	bederatzi
10	hamar
11	hamaika
12	hamabi
13	hamahiru
14	hamalau
15	hamabost
16	hamasei
17	hamazazpi
18	hemezortzi
19	hemeretzi
20	hogei
21	hogeita bat
22	hogeita bi
23	hogeita hiru
30	hogeita hamar (20+10)
31	hogeita hamaika (20+11)
40	berrogei (2×20)
50	berrogeita hamar (2×20+10)
60	hirurogeita (3×20)
70	hirurogeita hamar (3×20+10)
80	larogei
90	larogeita hamar
100	ehun
200	berrehun
300	hirurehun
1000	mila
2000	bimila
1.000.000	milioi bat
gunggung _____	_____ zenbaki (sepur, bis, lsp.)
setengah	erdi
kirang	gutxi
langkung	gehiago

Kamus

• Basque Dictionary Archived 2007-02-03 at the Wayback Machine. from Webster's Dictionary

Pranala njawi

• Center for Basque Studies at University of Nevada, Reno
• Larry Trask: A Linguistic Sketch of Basque
• Larry Trask: Some Important Basque Words (And a Bit of Culture)
• A proposal for Basque SAMPA
• The Devil Wanted to Learn Basque Archived 2006-05-06 at the Wayback Machine. dari France Monthly Archived 2006-05-16 at the Wayback Machine.

Tata basa

• University of the Basque Country: A Brief Grammar of Euskara, the Basque Language
• Basque Verb Tables Archived 2005-12-15 at the Wayback Machine.

Kamus

• Morris Student Plus: Basque - English - Basque dictionary (67.000 kata + 120.000 ungkapan dan idioma)

Klasifikasi

• A Final (?) Response to the Basque Debate in Mother Tongue 1 by John D. Bengston (scanned pages)

Wacanan sapanjuré

• AZURMENDI, Joxe: "Die Bedeutung der Sprache in Renaissance und Reformation und die Entstehung der baskischen Literatur im religiösen und politischen Konfliktgebiet zwischen Spanien und Frankreich" In: Wolfgang W. Moelleken (Herausgeber), Peter J. Weber (Herausgeber): Neue Forschungsarbeiten zur Kontaktlinguistik, Bonn: Dümmler, 1997. ISBN 978-3537864192
• HUALDE, José Ignacio & DE URBINA, Jon Ortiz (eds.): A Grammar of Basque. Berlin: Mouton de Gruyter, 2003. ISBN 3-11-017683-1.
• TRASK, R. Larry: History of Basque. New York/London: Routledge, 1996. ISBN 0-415-13116-2.