Chiang Rai
Chiang Rai (Thai: เมืองเชียงราย, kocapan [mɯəŋ tɕʰiəŋ raːj]; Lanna: ᩮᨾᩥᩬᨦᨩ᩠ᨿᨦᩁᩣ᩠ᨿ: Mueang Jiang Hai; (Lao: ເມືອງຊຽງຮາຍ, pocapan ing basa Lao: [mɯəŋ tɕʰiəŋ haːj]) iku kutha gedhé ing Dhistrik Mueang Chiang Rai, Propinsi Chiang Rai. Chiang Rai minangka kutha gedhé lor dhéwé ing Tanah Thai. Kutha iki kinukuhan minangka kutha krajan in taun 1262 nalika Ratu Mangrai isih nata.
| Chiang Rai เชียงราย | ||
|---|---|---|
| Kutha | ||
| Kutha Chiang Rai เทศบาลนครเชียงราย | ||
 Chiang Rai | ||
| ||
  Chiang Rai | ||
| Koordhinat: 19°54′34″N 99°49′39″E / 19.90944°N 99.82750°E | ||
| Nagara | Tanah Thai | |
| Propinsi | Chiang Rai | |
| Dhistrik | Mueang Chiang Rai | |
| Diyasa | Ratu Mangrai | |
| Pamaréntahan | ||
| • Jinis | Kutha | |
| • Walikutha | Wanchai Chongsutthamani | |
| Laladan | ||
| • Gunggung | 60,85 km2 (2,349 sq mi) | |
| Élepasi | 390 m (1,280 ft) | |
| Cacah warga (2012) | ||
| • Gunggung | 69.888 | |
| • Pepadhet | 11/km2 (30/sq mi) | |
| Zona wektu | ICT (UTC+7) | |
| Kodhe Laladan | (+66) 53 | |
| Geocode | 5100 | |
| Situs wèb | chiangraicity | |
Sajarah besut
Kutha iki didegaké Ratu Mangrai ing 1262[1]:208 lan dadi kutha krajané Wangsa Mangrai. Ing tembé, Chiang Rai teluk déning Burma lan pijer kabawah Burma nganti suwéné atusan taun. Kawit 1786, Chiang Rai dadi mancanagarané (vassal) Chiang Mai. Siam (Tanah Thai) dicaplok Chiang Mai ing 1899, lan Chiang Rai kinepyakan dadi siji propinsi ing Tanah Thai ing 1933.
Ing 1432, nalika Ratu Sam Fang Phrao saka Wangsa Mangrai (1402-1441) nata, Phra Kaeo utawa Buda Jumara minangka reca Buda kang banget kajèn tinemu ing Chiang Rai nalika ana lindhu kang mecah stupa ing Wat Phra Kaeo ing kutha Chiang Rai. Reca saka giyok katon ing jeroné stupa iku. Carita liyané kang kondhang mratélakaké yèn Buda Jumara tau rerikatan katutup ing lendhut supaya ora kena rampog kang teka ora let suwé. Sawenèh taun candhaké, Buda kang gluput ing lendhut tinemu lan ngemu reca giyok, dinuga amarga kena lindhu kang njalari lempungé pecah tumuli nyingkab reca giyok ing jeroné.
Ing 1992, tugu kutha ingalih saka Wat Klang Wiang menyang Wat Phra That Doi Chom Thong, kang kondhang mawa aran Sadue Mueang (Thai: สะดือเมือง), "punjer" utawa omphalos-ing kutha.
Géyograpi besut
Chiang Rai kapernah ing ngaré alupiyal wrata saka Kali Kok, kang minangka anakan Kali Mékong. Pernahé ing antarané Gunung Kendheng Daen Lao ing sisih lor lan Gunung Kendheng Phi Pan ing sisih kidul. Kali Kok malang sauruté tapel wates lor Chiang Rai, mili mangétan ngener Burma ing kutha Tha Ton (ท่าตอม), banjur ménggok ngalor-ngétan lan tempuk Kali Mékong kang kapernah 40 kilomèter lor-wétané kutha Chiang Rai. Kali Lao, anakan Kali Kok, kapernah ing sakidulé Chiang Rai.
Ana wot cacah papat kang malang Kali Kok ing jeroné kutha. Saben wot mau malang saka lor mangidul. Pérangan gedhé kaanan alam kang ngubengi kutha Chiang Rai wujud wrata utawa rada nggumuk. Kang mbédani iku ing sisih kulon lan lor-kulon kutha kang akèh gumuk kapur. Sapérangané malah katon wujud parang. Ing laladan iku uga kapernah désa-désané para Wong Gunung.
Kuthané kapernah 860 kilomèter saloré Bangkok, watara 200 kilomèter salor-wétané Chiang Mai, 62 kilomèter sakidulé Mae Sai lan tapel water Burma; 60 kilomèter sakidul-kuloné Chiang Saen ing Kali Mékong sabrangé Laos; lan 90 kilomèter saloré kutha Phayao. Paju Telu Emas, triagra (tripoint) saka wates Tanah Thai, Laos, lan Myanmar, kapernah 55 kilomèter salor-wétané kutha.
Réferènsi besut
- ↑ Coedès, George (1968). Walter F. Vella (èd.). The Indianized States of south-east Asia. trans.Susan Brown Cowing. University of Hawaii Press. ISBN 978-0-8248-0368-1.