Efesus

Efesus utawi Ephesos inggih punika salah satunggalipun kitha Yunani Kuno ing sisih wétan saking Anatolia, ingkang sapunika misuwur kanthi asma kitha Selçuk, Provinsi Izmir, Turki. Efesus inggih punika satunggal saking kalih welas kitha saking liga Ionian ing sajarah papréntahan Yunani kuna. Kitha punika wiwit misuwur amargi wonten candhi Artemis ingkang rampung dipunyasa 550 SM, ingkang dados satunggal saking 7 Keajaiban Donya Kuno, candhi punika dipunbrukaken ing taun 401 déning pimpinan St.John Chrysostom.

Kutha Efesus

Map Efesus

Efesus

Wewangunan ing Efesus

Paningalan saking Odeon

• Odeon inggih punika yasan teater ingkang dipunyasa déning Vedius Antonius lan semahipun ing taun 150 Masehi inggih punika papan kanggé jamuan alit kanggé dolanan lan pamentasan, ingkang wonten kursi tiyang cacah 1500, lan andha 22.

Ing sisih nginggil saking teater dipundekorasi kanthi pilar-pilar granit abrit lan stil yasan Corinth Yunani kuna. Lawang mlebet saking kalih sisih panggung wonten undhak-undhakanipun.

• Candhi Hadrian-Candhi saking abad 2, nanging dipunrenovasi malih ing abad 4. Relief nginggilipun inggih punika boten asli, amargi ingkang aslinipun wonten ing Museum Arkéologi Selçuk Kusadasi,Turki. Lan reksa ingkang dipungambaraken relief inggih punika Kaisar Theodosius I kaliyan istri lan lare ingkang mbareb.

Candhi punika ugi dipundadosaken ornamen ing mata arta Turki pecahan 20 Lira.

• Candhi Domitian inggih punika candhi ingkang paling ageng ing kitha. Candhi punika dipunyasa saking pilar-pilar kanthi ukuran 8x13. Patung-patung lan candhinipun inggih punika taksih wonten gegayutanipun kaliyan Domitian.

Teater lan stadion kanggé punapa kewawon punika, ugi boten kanggé pagelaran budaya, gladiator, ugi dados pendidikan déning pamaréntah kanggé rakyatipun.

• Pusara lan Toya mancur Pollio dipunyasa kanggé kinurmatan Sextilius Pollio, ingkang sampun biyangun kreteg pemipaan toya (aqueduct) kanggé kitha Efesus.

Wonten kalih ‘agora’ utawi pasar komersial kanggé bisnis nagara

• Candhi Artemis – Candhi punika inggih punika dados satunggal saking 7 keajaiban yasan ingkang paling ageng ing jaman kino. Ing pundhi Artemis dados Dewi Yunani dipundamelipun candhi kanggé kinurmatan.

Gladri

• 
  Candhi Artemis
• 
  Candhi Domitian
• 
  Candhi Hardian
• 
  Teater

Sajarah saking Efesus

Efesus piyambak saking legenda kina, dipunyasa déning para pajuang èstri ingkang misuwur kathi asma Amazon. Asma kitha manawi dipunpundhut saking "APASAS", inggih punika asma kitha saking "KERAJAAN ARZAWA" ingkang ateges "Kitha Dewi Ibu". Efesus dipunwiwiti saking Zaman Perunggu lan salajengipun, nanging posisi kitha uga dipunewahi sampun dados prasarat ing jaman punika. Carians lan Lelegians inggih punika salah satunggalipun tiyang ingkang wonten ing kitha punika. Migrasi Ionia dipunwiwiti ing taun 1200 SM. Saking legenda, kitha punika dipunyasa malih kaping 2 déning Androclus, lare Codrus, raja Athena, ing pasisir titik [[Cayster (Kucuk Menderes) gadhah muara ing laut. Lokasi punika dipunpundhut saking wangsit iwak lan babi wana alasan déning peramal.Kitha-kitha Ionia ingkang wonten kathah tiyang-tiyang migrasi saking Ionia ing pungkasan gabung ing Konfederasi ing ngandhap pimpinan Efesus. Wewengkon rusak amargi invasi ing wiwit abad 7 SM. Ing ngandhap papréntahan raja-raja Lydian, Efesus dados salah satunggalipun kitha ingkang paling sugih ing donya Mediterania. Nanging amargi Raja Croesus Lydian kalah déning Cyrus, Raja Pèrsi, dipundamel margi kanggé hegemoni Pèrsi kanggé wewengkon pasisir Aegean. Ing wiwit abad 5, sawekdal kutha-kutha Ionia brontak kaliyan Pèrsi, Efesus dados rusak parah.