Kali Sindu

Kali Sindu {Urdu: سندھ Sindh; Sindhi: سنڌو Sindhu; Punjabi (Shahmukhi: سندھ, Gurmukhi: ਸਿੰਧੂ) Sindhu; Hindi lan Sangsekerta: सिन्धु Sindhu; Pèrsin: Hindhuحندو ; Pashto: Abasin ّآباسن"Bapaké Kali-kali"; Tibetan: Sengge Chu "Kali Singa"; Cina: 印度 Yìndù; Yunani: Ινδός Indos} iku kali kang paling dawa lan wigati ing Pakistan. Kali iki minangka kang paling dawa lan nomer telu gedhé dhéwé ing babagan iliné banyu saben taun, ing anak bawana India (Indian subcontinent). Wong Iggris biyasa njenengaké 'India' kanggo kabèh anak bawana, dhedhasar sebutan kali iki. Asal sumber kali iki ing dhataran Tibetan ing sacedhaké Tlaga Mansarovar. Kali Indus mili ngliwati dhistrik Ladakh ing Jammu & Kashmir lan laladan lor Pakistan, mili terus sabanjuré mangidul tumuju menyang Sagara Arabia cedhak kutha pelabuhan Karachi. Dawané kali watara 3,180 kilomèter (1,976 mil). Laladan kang digaringaké déning kali iki jembaré punjul 1,165,000 km² (450,000 mil²). Ilèn banyu rata-rata watara 207 km³.

Sindu
Sindh, Sindhu, Hindhu, Abasin, Sengge Chu, Yìndù
Countries	China, India, Pakistan
States	Kashmir, Punjab, Sindh
Source	Confluence of the Sengge and Gar rivers
- location	Tibetan Plateau, Tibet, China
Mouth	Sapta Sindhu
- location	Sindh, Pakistan
- elevation	0 m (0 ft)
Length	3,200 km (2,000 mi) approx.
Basin	1,165,000 km2 (450,000 sq mi) approx.
Discharge	for Arabian Sea
- average	Cithakan:Geobox2 unit/discharge approx.

Miwiti saka panggonan kang dhuwur ing donya kanthi lèlèhan ès (glaciers), kali iki mènèhi warna tumrap ékosistem kang wujud alas kanthi hawa kang sedhengan, dhataran lan laladan kang gersang. Bebarengan karo kali Chenab, Ravi, Sutlej, Jhelum, Beas lan kali mati Sarasvati, kali Sindu maujud dadi delta Sapta Sindhu ("Kali Pitu") ing provinsi Sindh ing Pakistan. Kali iki duwé 20 anak kali utama.

Kali Sindu nyadiakaké sumber wigati banyu tumrap ékonomi Pakistan-mligi lumbung pangan {breadbasket) yaiku provinsi Punjab, kang dadi sumber wigati produk tetanèn ing Pakistan, lan Sindh. Tembung "Punjab" iku kombinasi saka tembung basa Pèrsi 'panj' (پنج) lima, lan 'āb' (آب) banyu, kang kanthi barès dadi Lemah utawa tlatah limang kali. Lima kali kang dadi jenengé Punjab mau yaiku, kali Beas, Jhelum, Chenab, Ravi lan Sutlej. Kali iki uga njurung anané indhustri-indhustri gedhé lan cepakan banyu ngombé (potable water) ing Pakistan. Sumber utama banyu Kali Sindu yaiku dumunung ing Tibet; miwiti saka patemon antarané Kali Sengge lan Kali Gar kang mili saka pagunungan Nganglong Kangri lan Gangdise Shan. Sabanjuré Kali Sindu mili tumuju lor-kulon ngliwati Ladakh-Baltistan menyang Gilgit, ing kidulé pagunungan Karakoram. Jeram-jeram Shyok, Shigar lan Gilgit nggawa lèlèhan banyu ès menyang kali utama. Kali iki mbaka sethithik ménggok mangidul, metu saka pebukitan antarané Peshawar lan Rawalpindi. Kali Sindu ngliwati jurang-jurang kang gedhé banget, watara 4,500-5,200 mèter (15,000-17,000 feet) jeroné, cedhak pagunungan Nanga Parbat. Sabanjuré mili alon-alon ngliwati Hazara, lan digawé bendungan ing Wadhuk Tarbela. Kali Kabul nggabung marang kali iki ing cedhak Attock. Sisa rute kali iki menyang sagara yaiku ngliwati dhataran ing tlatah Punjab lan Sind, lan iliné dadi alon-alon lan ménggak-mènggok. Kali iki nggabung karo Kali Panjnad ing Mithankot. Sawisé titik patemon iku, kali iki, sawijining wektu diarani Kali Satnad (sat = pitu, nadi = kali), awit kali mau saiki nggawa banyu saka Kali Kabul, Kali Sindu lan lima kali ing Punjab. Ngliwati Jamshoro, kali iki mungkasi ilèné ing sawijining delta gedhé ing sisih wétané Thatta.

Kali Sindu iku saka sethithik kali ing donya kang duwé arus pasang surut ombak (tidal bore). Sistem Kali Indus iku olèh sumber banyu saka salju lan lèlèhan ès (glacier) saka Karakoram, Hindu Kush lan pagunungan Himalaya ing Tibet, Kashmir lan Pakistan sisih lor. Ilèné kali uga ditentokaké déning mangsa-kurang banget banyuné ing sajeroning mangsa anyep winter, nanging banjir ing mangsa katiga (monsoon), yaiku saka sasi Juli nganti September. Uga ana bukti yèn tansah nggèsèr ilèné wiwit jaman prasajarah-yaiku ménggok mangulon saka arah tumuju menyang Rann of Kutch.

Sajarah

Posisi Kali Sindhu ing Vedic India.

Barkas:Indus sites.png

Situs arkéologi Lembah Indus.

Artikel baku: Indus Valley Civilization, History of Sindh, and Sajarah Punjab

Situs Paleolithic wis tinemu ing Pothohar, kanthi piranti saka watu Budaya Soan. Ing Gandhara kuna, bukti anané manungsa guwa watara 15,000 taun kapungkur tinemu ing Mardan. Kutha utama ing Peradaban Lembah Indus, kaya Harappa lan Mohenjo-daro, wis ana wiwit 3300 SM, lan makili tlatah kang dipanggoni akèh manungsa ing jaman kuna. Tlatah Peradaban Lembah Indus gumelar saka Balochistan tekanGujarat, kanthi mandhuwur tekan darcon(?) saka wétané Kali Jhelum nganti Rupar ing laladan Sutlej pérangan ndhuwur. Papan padunungan ing pinggir pasisir gumelar wiwit saka Sutkagan Dor ing tapel wates karo nagara Iran nganti tekan Lothal ing Gujarat. Ana sawijining panggonan Indus sapinggiring Kali Oxus ing Shortughai (Afghanistan lor) (Kenoyer 1998:96), lan panggonan Indus Alamgirpur ing Kali Hindon dumunung mung 28 km saka kutha Delhi (S.P. Gupta 1995:183). Nganti dina iki, punjul 1,052 kutha lan papan padunungan wis tinemu, mligi ing laladan Kali Ghaggar-Hakra lan anak-anak kaliné. Ing antara papan padunungan mau kalebu kutha-kutha Harappa lan Mohenjo-daro, uga Lothal, Dholavira, Ganeriwala, lan Rakhigarhi. Amung 90-96 saka 800-an luwih panggonan Lembah Indus kang dimangertèni kang kasil tinemu ing sadawaning Kali Sindu lan anak-anak kaliné. Kali Sutlej, kang saiki minangka anak kali saka Kali Sindu, ing jaman "Harappan" mili menyang Kali Ghaggar-Hakra, ing laladan ilèn kang luwih akèh panggonan Harappan tinimbang kang ana ing sadawané Kali Sindu (S.P. Gupta 1995: 183).

Géografi

Patemon Kali Sindu lan Kali Zanskar, Ladakh, Kashmir.

Anak kali (Tributary)

Kali Astor Kali Beas Kali Chenab Kali Gar Kali Ghizar Kali Gilgit Kali Gumal

Kali Hunza Kali Jhelum Kali Kabul Kali Kunar Kali Ravi Kali Shigar Kali Shingo

Kali Shyok Kali Suru Kali Sutlej Kali Swaan Kali Wakha Kali Zanskar Kali Zhob Kali Balram

Géologi

Kali Sindu ngisi dhasar muara (submarine fan) kang dumunung ing Sagara Arabia, kang dadi endhapan blethok nomer loro gedhé dhéwé ing donya, watara 5 yuta km³ material kang dilorod saka tlatah pagunungan. Studi bab endhapan ing kali nuduhaké yèn gunung-gunung Karakoram ing Pakistan lor minangka sumber utama material endhapan, lan pagunungan Himalaya nomer panyumbang loro, akèh-akèhé liwat ilèn kali-kali ing Punjab (yaiku, Ravi, Jhelum, Chenab lan Sutlej). Analisis sédhimèn saka Sagara Arabia déning ahli géologi sagara Peter Clift lan Jerzy Blusztajn nuduhaké yèn sadurungé limang yuta taun kapungkur Kali Sindu ora kahubung karo Kali-kali Punjab kang mili mangétan tumuju menyang Kali Gangga. Naskah sadurungé, uga déning Peter Clift, nuduhaké yèn wedhi lan uyah saka Tibet kulon tekan Sagara Arabia wiwit 45 yuta taun kapungkur, nuduhaké ananing Kali Sidu kuna wektu iku.

Rujukan

• Artikel iki ngamot tèks saka sawijining babaran kang sapréné ana ing dhomain publik: Chisholm, Hugh, èd. (1911). Encyclopædia Britannica (ing basa Inggris) (édhisi ka-11). Cambridge University Press. {{cite encyclopedia}}: Missing or empty |title= (pitulung)
• World Atlas, Millennium Edition, pg 265.
• Jean Fairley, "The Lion River", Karachi, 1978
• dominique Perkins.com 176

Deleng uga

• en:1974 Lindhu Hunza

Pranala njaba

• Blankonthemap Situs web Kashmir Lor
• Bibliography on Water Resources and International Law Archived 2011-02-09 at the Wayback Machine. Delengen Indus River. Kapustakan Pura Bedhamèn
• Gapura pambangunan tlatah lor Archived 2008-05-11 at the Wayback Machine.
• Proyek palestarèn tlatah pagunungan Archived 2016-03-03 at the Wayback Machine.
• Peta laladan ilèn Kali Sindu (World Resources Institute) Archived 2005-04-13 at the Wayback Machine.
• Prejanjèn Indus Archived 2005-12-20 at the Wayback Machine.
• Bab wadhuk Baglihar
• Indus
• Indus Wildlife