Wikipédia:Artikel pilihan/2009 05
Buda utawi Buddha saking Basa Sansekreta: बुद्ध , tegesipun Ingkang Wungu, Ingkang Sampun Dugi Ing Papadhang Estu. Tembung punika dipunpendhet saking tembung Sansekreta: "Budh", kanggé mangertosi). Tembung punika ugi gelar ingkang dipuncaosaken dhumateng titiyang ingkang sampun sadhar mangembangaken potènsi pribadhinipun piyambak kaliyan ingkang sampun ngembang kasadharipun. Ing panganggé wekdal samangké, tembung punika asring ngarujuk dhumateng Siddhartha Gautama, guru agami lan ingkang yasa ngadhegaken Agami Buddha (ugi dipunanggep "Buddha kangge wekdal samangké"). Ing pangangé ingkang sanès, tegesipun tuladha kanggé manungsa ingkang dipunparingi kasadharan.
Agami Buddha miyos ing nagari India, utawi langkung leres ing tlatah Nepal samangké. Agami punika miyos arupa satunggilipun reaksi dhumateng agami Brahmanisme. Pandhéganipun inggih punika Siddhartha Gautama ingkang sami dipuntepangi minangka Gautama Buddha déning para pandhèrèkipun. Ajaran agami Buddha nyebar ngantos dumugi ing nagari Tiongkok ing taun 399. Ingkang ngasta inggih punika satunggiling bhiksu ingkang asmanipun Fa Hsien. Masarakat Cinten ugi angsal pangaruh saking Tibet ingkang sampun dipunmodhifikasi dhumateng tradhisi lokal.
Ing tanah Jawi, agami punika ugi sampun wonten ing abad kaping 5. Candhi Barabudhur ingkang langkung saé ing rat punika, yasanipun para ratu saking wangsa Sailendra ingkang memengkoni praja ing Jawi Tengah watawis abad kaping 8. Para panganut Buddha mboten nganggep menawi Siddhartha Gautama punika sang hyang Buddha ingkang kaping sepindhah punapa ingkang pungkasan. Dipuntingali sacara teknis, Buddha, punika satunggiling tiyang ingkang sampun kapanggih ing Dharma (ingkang kagungan kersa: Kaleresan; prakawis saèstunipun, akal budi, kasulitan kawontenaning manungsa, kaliyan marga ingkang leres manuju ing kamardika (jiwa) mawi Kasadaran, ingkang dhateng salepasing karma ingkang saé (tujuan) dipunlestarèkaken saimbang kaliyan sadaya tingkah laku ingkang awon dipuntilar.