Aksara Tibet ya iku aksara jinis abugida turunanè aksara Brahmi sing inggo kanggé nyerat basa Tibèt, basa Dhongkha, basa Sikkim, basa Ladakhi, lan kadang uga basa Balti. Wujud cèthak saka aksara iki diarani aksara uchen (Tibet: དབུ་ཅན་; Wylie: dbu-can; "karo sirah") yèn sing seratan tangan lan diangge ning seratan sadina-dinanè diarani aksara umé (Tibet: དབུ་མེད་; Wylie: dbu-med; "ora nganggé sirah"). Aksara iki aksara khas identitas ètnis Tibet sing dikenal manca. Saliyané ning Tibèt, sistem seratan iki uga dianggo kanggé basa-basa Tibèt ning Bhutan lan sithik ana ning India lan Nepal uga Pakistan.[1] Aksara Tibèt mèlu nginspirasi dadine aksara-aksara liya, kaya ta aksara Lepcha lan aksara 'Phags-pa.[2]
Aksara Tibet dilatinkè nganggè wawarna cara.[3] Artikel iki nganggè cara transliterasi Wylie.
| ཀ ka /ká/ |
ཁ kha /kʰá/ |
ག ga /kʰà/ |
ང nga /ŋà/
|
| ཅ ca /tʃá/ |
ཆ cha /tʃʰá/ |
ཇ ja /tʃʰà/ |
ཉ nya /ɲà/
|
| ཏ ta /tá/ |
ཐ tha /tʰá/ |
ད da /tʰà/ |
ན na /nà/
|
| པ pa /pá/ |
ཕ pha /pʰá/ |
བ ba /pʰà/ |
མ ma /mà/
|
| ཙ tsa /tsá/ |
ཚ tsha /tsʰá/ |
ཛ dza /tsʰà/ |
ཝ wa /wà/ (kawitané dudu péranganing aksara iki)[4]
|
| ཞ zha /ʃà/[5] |
ཟ za /sà/ |
འ 'a /hà/[6]
|
| ཡ ya /jà/ |
ར ra /rà/ |
ལ la /là/
|
| ཤ sha /ʃá/[5] |
ས sa /sá/ |
ཧ ha /há/[7]
|
| ཨ a /á/
|
Alihaksara basa Sangskreta
besut
| Déwanagari
|
IAST
|
Tibèt
|
Sandhangan swara
|
|
Déwanagari
|
IAST
|
Tibèt
|
Sandhangan swara
|
| अ |
a |
ཨ |
|
औ |
au |
ཨཽ |
ཽ
|
| आ |
ā |
ཨཱ |
ཱ |
ऋ |
ṛ |
རྀ |
ྲྀ
|
| इ |
i |
ཨི |
ི |
ॠ |
ṝ |
རཱྀ |
ཷ
|
| ई |
ī |
ཨཱི |
ཱི |
ऌ |
ḷ |
ལྀ |
ླྀ
|
| उ |
u |
ཨུ |
ུ |
ॡ |
ḹ |
ལཱྀ |
ཹ
|
| ऊ |
ū |
ཨཱུ |
ཱུ |
अं |
aṃ |
ཨཾ |
ཾ
|
| ए |
e |
ཨེ |
ེ |
अँ |
ཨྃ |
ྃ
|
| ऐ |
ai |
ཨཻ |
ཻ |
अः |
aḥ |
ཨཿ |
ཿ
|
| ओ |
o |
ཨོ |
ོ |
|
| Déwanagari
|
IAST
|
Tibèt
|
|
Déwanagari
|
IAST
|
Tibèt
|
| क |
ka |
ཀ |
द |
da |
ད
|
| ख |
kha |
ཁ |
ध |
dha |
དྷ
|
| ग |
ga |
ག |
न |
na |
ན
|
| घ |
gha |
གྷ |
प |
pa |
པ
|
| ङ |
ṅa |
ང |
फ |
pha |
ཕ
|
| च |
ca |
ཙ |
ब |
ba |
བ
|
| छ |
cha |
ཚ |
भ |
bha |
བྷ
|
| ज |
ja |
ཛ |
म |
ma |
མ
|
| झ |
jha |
ཛྷ |
य |
ya |
ཡ
|
| ञ |
ña |
ཉ |
र |
ra |
ར
|
| ट |
ṭa |
ཊ |
ल |
la |
ལ
|
| ठ |
ṭha |
ཋ |
व |
va |
ཝ
|
| ड |
ḍa |
ཌ |
श |
śa |
ཤ
|
| ढ |
ḍha |
ཌྷ |
ष |
ṣa |
ཥ
|
| ण |
ṇa |
ཎ |
स |
sa |
ས
|
| त |
ta |
ཏ |
ह |
ha |
ཧ
|
| थ |
tha |
ཐ |
क्ष |
kṣa |
ཀྵ
|
- ↑ Chamberlain 2008
- ↑ Daniels, Peter T. and William Bright.
- ↑ See for instance [1] [2]
- ↑ Old Tibetan had no letter w, which was instead a digraph for 'w.
- ↑ a b In the case of zh and sh the h signifies palatalization.
- ↑ The h or apostrophe (’) usually signifies aspiration.
- ↑ The single letter h represents a voiceless glottal fricative.
