Hamengkubuwana I

Sri Sultan Hamengkubuwana I (Hanacaraka : ꦱꦿꦶꦱꦸꦭ꧀ꦠꦤ꧀ꦲꦩꦼꦁꦏꦸꦧꦸꦮꦤ), (lair ing Kartasura, 6 Agustus 1717 – pati ing Ngayogyakarta, 24 Maret 1792 ing yuswa 74 taun) ya iku pamiyasa lan raja pisanan Kasultanan Ngayogyakarta kang mréntah taun 1755 - 1792.

Hamengkubuwana I ꦲꦩꦼꦁꦏꦸꦨꦸꦮꦤ꧇꧑꧇
Susuhunan Kabanaran Sri Sultan Hamengkubuwana I
Barkas:Lukisan Pangeran Mangkubumi aka Sultan Hamengkubuwono I.jpg Sri Sultan Hamengkubuwana I
Sultan Yogyakarta ke-1
Bertakhta	13 Februari 1755 - 24 Maret 1792
Penobatan	13 Maret 1755
Leluhur	Amangkurat IV
Panerus	Hamengkubuwana II
Lair	Raden Mas Sujana 4 Agustus 1717 (Rabu Pon, 26 Ruwah Wawu 1641) Kartasura, Mataram
Surud	24 Maret 1792(1792-03-24) (umur 74) Karaton Yogyakarta, Ngayogyakarta Hadiningrat
Astana	Astana Kasuwargan, Imogiri, Yogyakarta, Indonesia
Permaisuri	Gusti Kanjeng Ratu Kencana (Putri dari Arya Dipanagara madiun/Panembahan Erucakra) Gusti Kanjeng Ratu Kadipaten
Jeneng panjenengan Ngarsa Dalem Sampeyan Dalem Ingkang Sinuwun Kangjeng Sultan Hamengkubuwana Senapati ing Ngalaga Abdurrahman Sayyidin Panatagama Khalifatullah Ingkang Jumeneng Kaping Satunggal ing Ngayogyakarta Hadiningrat Jeneng anumreta Sunan Kabanaran
Wangsa	Mataram
Bapa	Amangkurat IV
Ibu	Mas Ayu Tejawati
Agama	Islam

Asal-usul

Jeneng asalé yaiku Radèn Mas Sujana, sing, sawisé tuwuh, nduwèni gelar Pangéran Mangkubumi . Dhèwèké putra saka Amangkurat IV raja Kasunanan Kartasura sing dilairaké déning selir garwa Mas Ayu Téjawati nalika tanggal 6 Agustus 1717 .

Ing taun 1740 ana pambrontakan wong Tionghoa ing Batavia kang sumebar ing saindhenging Jawa . Ing wiwitan, Pakubuwana II (sadulur Mangkubumi) mèlu nyengkuyung pambrontakan. Nanging, nalika nonton VOC sing unggul, Pakubuwana II malih pikiré.

Ing taun 1742 Karaton Kartasura diserang déning para pambrontak. Pakubuwana II dipeksa kanggo mbangun karaton anyar ing Surakarta, nalika pambrontakan pungkasan ditumpes déning VOC lan Cakraningrat IV saka Madura .

Kakuwatan para pambrontak kang dipimpin déning Radèn Mas Said (Pakubuwana II lan keponakan Mangkubumi) kasil ngrebut tlatah Sukawati. Pakubuwana II medharaké sayembara kanthi bebungah awujud tanah 3.000 pathok kanggo sapa waé kang bisa mbalèkaké tlatah Sukawati. Mangkubumi kasil diusir déning Mas Said ing taun 1746, nanging diblok déning Patih Pringgalaya kang ngasoraké raja kanggo ngilangi saingan.

Nuli gubernur jendral VOC Baron van Imhoff mèlu teka lang saya nambah gedhéné atmosfer. Panjenengané nyuwun Pakubuwana II kanggo nyéwa tlatah pasisir kang gedhéné 20.000 marang VOC kanggo mbayar utang istana dhateng Belanda . Prekara iki ditentang déning Mangkubumi. Tundhoné, gègèran pecah nalika Baron van Imhoff moyoki Mangkubumi ing ngarepé umum.

Mangkubumi kang rumangsa mangkel, nuli ninggalaké Surakarta ing wulan Mèi 1746 lan gabung karo Mas Said minangka pambrontak. Minangka tali pangiket antarané Mangkubumi lan Mas Said karo putrane, Rara Inten utawa Gusti Ratu Bendara.

Geneologi Hamengku Buwana I

Miturut crita kasebut, Hamengku Buwana I minangka turunané Brawijaya V saka jalur bapak ya iku Amangkurat IV lan saka ibuné, Mas Ayu Téjawati. Saka garis rama, silsilah sing nyambung menyang Brawijaya V sacara umum wis dikenal, nanging saka sisih ibune isih ana sing ngumumaké. Saka Brawijaya V, salah sawijining putrané kasebut aran Jaka Dholok kang banjur nurunaké Wasisrawa utawa Pangéran Panggung. Pangéran Panggung banjur main Pangéran Alas sing duwé anak sing jenengé Tumenggung Perampilan. Tumenggung Tumenggung ditampilake ing Sultan Hadiwijaya lan dhèwèké duwé Kyai Cibkakak ing Kepundung, Jawa Tengah. Banjur Kyai Cibkakak njupuk putra sing jenengé Kyai Resayuda. Dhèwèké njupuk putrané Ngabèhi Handaraka sing banjur duwé anak wadon jenengé Mas Ayu Téjawati, ibu Hamengku Buwana I.

Priksani ugi

• Pratélan ratu Mataram Anyar
• Kasultanan Ngayogyakarta Hadiningrat

Dipunrumiyini déning: boten wonten

Raja Kasultanan Yogyakarta 1755 - 1792

Dipunlajengaken déning: Hamengkubuwana II