Perang Viètnam

Perang Viètnam, uga karan Perang Indochina Kapindho, ya iku perang kang dumadi antarané taun 1957 lan taun 1975 ing Viètnam. Perang iki wujud péranganing Perang Dingin.

Perang Viètnam
Péranganing Perang Dingin
Titimangsa 1957 – April 30, 1975 Pernah Asia Kidul-Wétan Asil Kamenangan kolosal Républik Dhémokratik Viètnam Owah-owahan laladan Manunggalé Viètnam.
Péhak kang perang
Républik Viètnam Amérika Sarékat  Koréa Kidul  Thailand Ostrali  Selandia Baru  Filipina	Républik Dhémokratik Viètnam Front Nasional Kamardikan Viètnam Kidul  Republik Rakyat Cina  Korea Utara
Kakuwatan
~1.200.000 (1968)	~520.000 (1968)
Kurban
RV mati: 230.000 cidra: 300.000 Amérika Sarékat mati: 58.209 cidra: 153.303  Koréa Kidul mati: 5.000 cidra: 11.000 Ostrali mati: 520	RDV/FNKV mati: 600.000 cidra: 600.000  Republik Rakyat Cina mati: 1.100 cidra: 4.200
Sipil (warga Viètnam): 1.000.000

Rong kubu kang perang ya iku Républik Viètnam (Viètnam Kidul) lan Républik Dhémokratik Viètnam (Viètnam Lor). Amérika Sarékat, Koréa Kidul, Thailand, Australia, Niu Selan lan Filipina sekuton kaliyan Viètnam Kidul, éwadéné USSR lan Tiongkok njurung Viètnam Lor kang wujud nagara kuminis.

Cacahing kurban kang mati diprakiraaké 280.000 ing pihak Kidul lan 1.000.000 ing pihak Lor.

Perang iki njalari eksodus gedhé-gedhéan warga Viètnam nuju nagara liya, mligi Amérika Sarékat, Australia lan nagara-nagara Kulon liyané, saéngga ing nagara-nagara mau bisa tinemu komunitas Viètnam kang cukup gedhé.

Sawisé perang iki rampung, kaloro Viètnam mau manunggal taun 1976.

Salah siji kurban paling misuwur saka Perang Viètnam ya iku Kim Phuc

Latar wuri

Viètnam dijajah déning Tiongkok wiwit taun 110 SM nganti mardika taun 938. Sawisé bébas saka wewengkon panjajahan Tiongkok, Viètnam ora mandheg nentang serangan pihak asing.

Ing abad kaping 19, Viètnam dadi wewengkon jajahan Prancis. Prancis nguwasani Viètnam sawisé nglakoni sapérangan perang kolonial ing Indochina wiwit saka taun 1840-an. Ekspansi kakuwasaan Prancis amarga pepénginan kanggo nyaingi kabangkitan Britania Raya lan kabutuhan kanggo ngèntuki asil bumi kaya bumbon crakèn kanggo nggerakaké indhustri ing Prancis kanggo nyaingi panguwasan indhustri Britania Raya.

Samngsa papréntahan Prancis, golongan rakyat Viètnam diobong semangat nasionalisme lan péngin kamardikan saka Prancis. Sapérangan pambrontakan dilakokaké déning akèh golongan-golongan nasionalis, nanging upaya iku gagal. Ing taun 1919, samangsa Prajanjèn Versailles dirundhingaké, Ho Chi Minh njaluk bebarengan nggawé perundhingan supaya Viètnam bisa mardika. Panjalukké ditolak lan Viètnam sarta kabèh Indochina terus dadi jajahan Prancis.

Golongan Viet Minh pungkasané olèh panyengkuyung populér lan kasil ngusir Prancis saka Viètnam. Sakwéné Perang Donya II, Viètnam dikuwasani déning Jepang. Pamaréntah Prancis Vichy bekerjasama kaliyan Jepang lan ngeteraké bala nuju Indochina minangka wadyabala kang kuwasa kanthi de facto ing kawasan mau. Pamaréntah Perancis Vichy tetep nglakokaké papréntahan kaya biyasa nganti taun 1944 nalika Perancis Vichy tiba sawisé bala sekuthu naklukaké Prancis lan jendral Charles de Gaulle diangkat minangka pamimpin Prancis.

Sawisé pamaréntah Perancis Vichy ambruk, pamaréntah Jepang nggalakaké kebangkitan perobahan nasionalis ing kalangan rakyat Viètnam. Ing pungkasané Perang Donya II, Viètnam diwènèhi kamardikan déning pihak Jepang. Ho Chí Minh bali manèh ing Viètnam kanggé mbébasaken nagarané supaya ora dijajah déning kakuwasaan asing. Panjenengané nampa bantuan golongan OSS (kang bakal malih dadi CIA mengkoné).

Ing pungkasané Perang Dunia II, perobahan Viet Minh sangisoré pimpinan Ho Chí Minh kasil mbébaskan Viètnam saka tangan panjajah, nanging mangsané mung singkat. Pihak Jepang nyekel pamaréntah Prancis lan mènèhi Viètnam sawijining wujud “kamardikan” minangka sabagéan saka rancangan Jepang kanggo "mbébasaké" bumi Asia saka panjajahan kulon. Akèh yasan dipasrahaké dhateng golongan-golongan nasionalis. Nalika Prancis nyoba ngrebut manèh kakuwasan sawisé Jepang takluk, Prancis dilawan déning wadyabala Viètnam ya iku Vietminh. Vietminh diadegaké ing taun 1941 déning parté kuminis lan dibawahi Hồ Chí Minh. Ing sasi Juli 1954, Prancis lan Vietminh napak astani Pasetujon damai Jenewa. Vietminh dadi pamaréntah Viètnam Lor lan golongan Viètnam kang anti kuminis, mligi kaum katulik, "nglompok" ing kidul dibawahi Bao Dai, tilas kaisar Viètnam kang wis dicopot ing taun 1945.

Amérika Sarékat njurung papréntahan anti-kuminis ing Viètnam Kidul, lan wiwit ngirim penasihat militèr kanggo mbiyantu nglatih lan njurung wadyabala Viètnam Kidul. Viètnam Kidul wiwit merangi Viet Cong ing taun 1957. Ing taun1959, Viètnam Lor kanthi gedhèn-gedhènan mbantu Vietcong, lan wiwit nyerang ékan-ékan militèr Viètnam Kidul.

Sapérangan prastawa

• 9 Fèbruari 1965-Pasukan kombat AS sepisanan dikirim menyang Viètnam Kidul.
• 30 Januari 1968-Serangan Tet
• 5 Fèbruari 1968-Peperangan Khe Sanh diwiwiti.
• 11 Fèbruari 1973-Tahanan perang AS sepisanan dibébasaké déning Viet Cong.
• 27 Fèbruari 1973-Persetujuan Damai Paris kanthi resmi mungkasi Perang Viètnam.
• 29 Maret 1973-Pasukan pungkasan Amérika Sarékat ninggal Viètnam Kidul.

Pranala njaba

• The herbicide Agent Orange has left a lasting legacy on Viètnam
• Virtual Viètnam Archive-Texas Tech University
• The U.S. Army in Viètnam the official history of the United States Army
• Viètnam war timeline comprehensive timeline of the Viètnam War
• War, propaganda, and the médhia: Viètnam
• Viètnam Casualties database searchable by first name, last name and location
• Battlefield Viètnam PBS interactive site
• Viètnam War Bibliography covers online and published resources
• Casualties - U.S. vs NVA/VC
• The Effects of Viètnamization on the Republic of Viètnam's Armed Forces, 1969–1972
• UC Berkeley Library Social Activism Sound Recording Project: Anti-Viètnam War Protests
• Stephen H. Warner Southeast Asia Photograph Collection at Gettysburg College Archived 2012-10-24 at the Wayback Machine.
• American Ethnography – On collecting engraved Zippos from the Viètnam War Archived 2008-09-26 at the Wayback Machine.
• Documents Relating to American Foreign Policy-Viètnam primary sources on U.S. involvement
• Timeline US - Viètnam (1947-2001) in Open-Content project History of US Interventions, by Derek, Mitchell
• Complete text of the Gravel Edition of the Pentagon Papers Archived 2018-08-18 at the Wayback Machine. with supporting documents, maps, and photos
• Sober thoughts on 30 April : The South Viètnam Liberation Front and Hanoi, Myth and Reality Speech by the former Minister of Information of the Republic of Viètnam.