Wikipédia

Badai wedhi

Badai bleduk, uga diarani badai wedhi, ya iku fenomena meteorologi sing umum ana ing wilayah sing garing lan semi garing. Badai bleduk ana nalika permukaan utawa angin liyané sing kuwat nyebul wedhi lan rereget saka permukaan sing asat. Partikel golek sembarang sing diangkut dening penggaraman lan suspensi, proses sing gerakané lemah saka panggonan siji lan nampung ing liyané.

Ketok saka ndhuwur, badai wedhi bisa uga ora katon kuwat kaya saiki. Gurun Namibia (2017)

Lemah garing ing sekitar Afrika Lor lan semenanjung Arab minangka sumber utama bledug udara ing darat.[1] Diteliti yèn pengelolaan lemah sing garing ing Bumi, nambah ukuran lan frekuensi badai debu saka wates gurun lan ngganti iklim lokal lan global, lan uga kena pengaruh ekonomi lokal.[2] Istilah badai paling asring digunakaké ing konteks badai bleduk ara-ara samun, utamané ing Gurun Sahara, utawa papan sing wedhi minangka jinis lemah sing luwih akèh dibandhingaké rereget utawa watu, yèn uga partikel alus sing ora ngerteni visibilitas, jumlah akèh partikel wedhi sing luwih gedhé diunekaké luwih cedhak karo permukaan. Tembung badai bleduk luwih asring digunakaké nalika partikel sing luwih alus ditiup ing jarak sing adoh, luwih-luwih yèn badai debu mengaruhi wilayah kutha.

Sebab Badai Wedhi

besut

Amarga kekuwatan bleduk liwat partikel sing dianakaké kanthi longgar saya mundhak, partikel wedhi pisanan wiwit kedhér, banjur pindhah ing permukaan kanthi proses sing diarani penggaraman. Nalika bola-bali nyerang lemah, dheweke ngeculaké partikel bledug sing luwih cilik sing banjur wiwit lelungan. Kanthi kecepatan angin ing ndhuwur sing nyebabaké nundha sing paling cilik, bakal ana populasi pari-parian bledug sing obah kanthi macem-macem mekanisme: suspensi, penggaraman lan nyusup.[3]

Panaliten saka taun 2008 nemokaké manawa penggaraman saka partikel wedhi wiwitan ngasilaké medan listrik statis kanthi gesekan. Wedhi penggaraman yaiku entuk muatan negatif saliyané lemah sing banjur ngeculaké luwih akèh partikel wedhi sing banjur wiwit penggaraman. Proses iki ditemokaké bisa tikel kaping pindho saka partikel sing diprediksi dening teori sadurunge.[4]

Partikel dadi bebas ditahan utamané amarga kahanan musim panas utawa kahanan garing, lan kecepatan angin saya dhuwur. Geser ngarepan bisa diasilaké kanthi metu saka udhara sing adhem udan saka prahara gludhug. Utawa, angin sing bisa nggawé angin bisa digawé saka sisih ngarep sing adhem : yaiku, ngarep sing adhem sing obah dadi massa hawa garing lan ora ngasilaké udan - jinis badai debu sing umume nalika Dust Bowl ing AS Sawisé ngliwati ngarep sing adhem garing, kahanan ora stabil konvektif amarga hawa sing adhem ing lemah sing digawé panas bisa njaga badai bleduk sing diwiwiti ing sisih ngarep.

Ing wilayah ara-ara samun, badai bledug lan wedhi biasané disébabaké dening badai gludhug, utawa gradien tekanan sing kuat sing nyebabaké peningkatan kecepatan angin ing area sing jembar. Tingkat bledug utawa wedhi sing vertikal sing diangkat biasané ditemtokaké dening stabilitas atmosfer ing ndhuwur lemah uga bobot saka partikel. Ing sawétara kasus, bledug lan wedhi bisa uga dibatesi menyang lapisan sing rada cethek kanthi inversi suhu sing endhek . Ing kasus liyané, bledug (nanging dudu wedhi) bisa diangkat nganti 20.000 kaki (6.100 m) dhuwur.

Kahanan garing lan angin ndukung munculne badai bledug, uga praktik pertanian lan pangonan sing ala kanthi mbuwang bledug lan wedhi ing angin. Salah sawijining praktik pertanian sing kurang apik sing nyumbang badai bledug yaiku tani garing . Utamané teknik pertanian lahan kering sing miskin yaiku lahan sing intensif utawa ora duwe tanduran utawa nutupi palawija nalika badai mogok ing wektu sing rawan sadurunge ditrapaké .[5] Ing iklim semi-garing, praktik kasebut nambah kerentanan kanggo badai debu. Nanging, praktik konservasi lemah bisa uga ditrapaké kanggo ngontrol erosi angin.

Efek Fisik lan Lingkungan

besut
 
Sydney ditutupi bledug sajrone badai debu Australia 2009 .

Badai wedhi bisa ngeteraké lan nggawa wedhi akèh banget kanthi ora disangka-sangka. Badai bleduk bisa nggawa bledug akèh, kanthi ujung paling ndhuwur digawé saka tembok bledug kandel nganti 1.6 km (0.99 mi) dhuwur. Badai bleduk lan wedhi sing teka ing Gurun Sahara sacara lokal dikenal minangka simoom utawa simoon (sūmūm, sîmūn). The haboob (həbūb) punika lazim sandstorm ing wilayah Sudan watara Khartoum, karo asil kang paling umum ing mangsa panas. Gurun Sahara minangka sumber badai debu, utamané Depresi Bodélé [6] lan wilayah sing nutupi pertemuan Mauritania, Mali, lan Algeria .[7] Debu Sahara asring dipancarkan menyang atmosfer Mediterania lan diangkut dening angin kadang nganti sisih lor Eropa tengah lan Inggris Raya.[8]

Badai bleduk Sahara nambah udakara 10 kali lipat sajrone setengah abad wiwit taun 1950an, nyebabaké kapitunan lemah ndhuwur ing Niger, Chad , Nigeria sisih lor, lan Burkina Faso .  Ing Mauritania mung ana loro badai debu ing taun ing wiwitan taun 1960an; saiki ana udakara 80 taun,  miturut Andrew Goudie, profesor geografi ing Universitas Oxford.[9][10] Tingkat bledug Sahara sing teka ing pesisir wétan Afrika ing wulan Juni 2007 kaping lima diamati ing wulan Juni 2006, lan paling dhuwur diamati wiwit paling ora taun 1999, sing bisa uga wis adhem perairan Atlantik kanggo nyuda aktivitas topan ing pungkasan taun 2007.[11][12]

Badai bleduk uga wis bisa nambah panyebaran penyakit ing saindenging jagad.[13] Spora virus ing lemah ditiup ing swasana kanthi badai kanthi partikel menit lan sesambungan karo polusi udara kutha.[14] Efek jangka kapapar saka bledug ara-ara samun kableduk gejala sing saya tambah lan saya parah fungsi paru -paru ing wong sing panandhang asma,[15] ningkataké kematian lan morbiditas saka bledug sing dawa diangkut saka kaloro Sahara [16] lan badai debu Asia [17] nuduhaké partikel badai bledug sing dawa diangkut mengaruhi sistem sirkulasi. Pneumonia bledug minangka asil bledug akèh sing dihirup. Paparan sistem pernapasan sing dawa lan ora dilindhungi ing badai debu uga bisa nyebabaké silicosis,[18] sing, yèn ora diobati, bakal nyebabaké asfikxiasi ; silicosis minangka kahanan sing ora bisa diobati sing uga bisa nyebabaké kanker paru-paru . Uga ana bebaya keratoconjunctivitis sicca ("mripat garing") sing, ing kasus sing abot tanpa perawatan sing cepet lan tepat, bisa nyebabaké buta.

Efek Ekonomi

besut

Badai bleduk nyebabaké kerusakan ing lemah saka garing, lan luwih becik, luwih becik ngilangi bahan organik lan partikel sing paling akèh nutrisi, saengga bisa nyuda produktivitas pertanian. Kajaba iku, efek badai sing mbebayani ngrusak tanduran sing isih enom. Badai bleduk uga nyuda visibilitas, nyebabaké pesawat lan transportasi dalan.

Debu uga bisa menehi efek sing migunani nalika deposito: alas udan Amerika Tengah lan Amerika Selatan entuk akèh nutrisi mineral saka Sahara; wilayah sagara sing kurang wesi entuk wesi; lan bledug ing Hawaii nambah tuwuhing tanduran. Ing China sisih lor uga tengah-tengah AS, simpenan badai kuna sing dikenal minangka lemah sing subur banget, nanging uga sumber badai kontemporer kontemporer nalika vegetasi sing njaga lemah diganggu.

Badai Bleduk Extraterestrial

besut

Badai bleduk ora mung terbatas ing Bumi lan wis dikenal mbentuk ing planét liya kayata Mars.[19] Badai bleduk iki bisa ngluwihi wilayah sing luwih gedhé tinimbang ing Bumi, kadang ngubengi planét iki, kanthi kecepatan angin nganti 97 km/jam. Nanging, amarga tekanan atmosfer Mars sing luwih endhek (udakara 1% saka Bumi), intensitas badai Mars ora bisa tekan jinis angin topan sing dialami ing Bumi.[20] Badai bledug Martian dibentuk nalika dadi panas srengenge dadi panas ing swasana Martian lan nyebabaké hawa obah, ngangkat bledug saka lemah. Kesempatan badai saya tambah yèn ana variasi suhu sing gedhé kaya sing katon ing khatulistiwa nalika musim panas Martian.[21]

Paripustaka

besut
  1. ↑ Eslamian, Saeid; Eslamian, Faezeh (2017). Handbook of Drought and Water Scarcity: Management of Drought and Water Scarcity (ing basa Inggris). CRC Press. ISBN 978-1-351-85113-8. Dibukak ing 4 Dhésèmber 2017.
  2. ↑ Squires, Victor R. "Physics, Mechanics and Processes of Dust and Sandstorms" (PDF). Adelaide University, Australia. Diarsip saka sing asli (PDF) ing 2015-06-05. Dibukak ing 2007-07-29.
  3. ↑ Squires, Victor R. "Physics, Mechanics and Processes of Dust and Sandstorms" (PDF). Adelaide University, Australia. Diarsip saka sing asli (PDF) ing 2015-06-05. Dibukak ing 2007-07-29.
  4. ↑ "Electric Sand Findings, University of Michigan Jan. 6, 2008". Eurekalert.org. 2008-01-07. Diarsip saka sing asli ing 2016-05-20. Dibukak ing 2016-12-04.
  5. ↑ "Dust Storms Chapter" (PDF). Emergency Management Plan. State of Oregon. Diarsip saka sing asli (PDF) ing 2013-10-21.
  6. ↑ Koren, Ilan; Kaufman, Yoram J; Washington, Richard; Todd, Martin C; Rudich, Yinon; Martins, J Vanderlei; Rosenfeld, Daniel (2006). "The Bodélé depression: A single spot in the Sahara that provides most of the mineral dust to the Amazon forest". Environmental Research Letters. 1 (1): 014005. Bibcode:2006ERL.....1a4005K. doi:10.1088/1748-9326/1/1/014005.
  7. ↑ Middleton, N. J.; Goudie, A. S. (2001). "Saharan dust: Sources and trajectories". Transactions of the Institute of British Geographers. 26 (2): 165. doi:10.1111/1475-5661.00013. JSTOR 3650666.
  8. ↑ Pericleous, Koulis; et al. (2006). "Airborne Transport of Saharan Dust to the Mediterranean and to the Atlantic". Environmental Modelling and Simulation. EMS-2006: 54–59. ISBN 9780889866171.
  9. ↑ Brown, Lester R. (June 27, 2007) ENVIRONMENT: Around the Globe, Farmers Losing Ground Error in webarchive template: Check |url= value. Empty.. ipsnews.net
  10. ↑ Brown, Lester R. "Losing Soil". Diarsip saka sing asli ing 2007-06-29. Dibukak ing 2007-06-29.
  11. ↑ Loney, Jim (August 9, 2007) Scientists examine African dust link to hurricanes Error in webarchive template: Check |url= value. Empty.. Reuters
  12. ↑ "NASA: Saharan Dust Has Chilling Effect on North Atlantic". Nasa.gov. December 2007. Diarsip saka sing asli ing 2017-05-31. Dibukak ing 2016-12-04.
  13. ↑ Griffin, D. W. (2007). "Atmospheric Movement of Microorganisms in Clouds of Desert Dust and Implications for Human Health". Clinical Microbiology Reviews. 20 (3): 459–77, table of contents. doi:10.1128/CMR.00039-06. PMC 1932751. PMID 17630335.
  14. ↑ Sandstrom, T; Forsberg, B (2008). "Desert dust: An unrecognized source of dangerous air pollution?". Epidemiology. 19 (6): 808–9. doi:10.1097/EDE.0b013e31818809e0. PMID 18854705.
  15. ↑ Park, Jeong Woong; Lim, Young Hee; Kyung, Sun Young; An, Chang Hyeok; Lee, Sang Pyo; Jeong, Seong Hwan; Ju, Young-Su (2005). "Effects of ambient particulate matter on peak expiratory flow rates and respiratory symptoms of asthmatics during Asian dust periods in Korea". Respirology. 10 (4): 470–6. doi:10.1111/j.1440-1843.2005.00728.x. PMID 16135170.
  16. ↑ Perez, Laura; Tobias, Aurelio; Querol, Xavier; Künzli, Nino; Pey, Jorge; Alastuey, Andrés; Viana, Mar; Valero, Natalia; González-Cabré, Manuel (2008). "Coarse Particles from Saharan Dust and Daily Mortality". Epidemiology. 19 (6): 800–7. doi:10.1097/EDE.0b013e31818131cf. PMID 18938653.
  17. ↑ Lee, Hyewon; Kim, Ho; Honda, Yasushi; Lim, Youn-Hee; Yi, Seungmuk (2013). "Effect of Asian dust storms on daily mortality in seven metropolitan cities of Korea". Atmospheric Environment. 79: 510–517. Bibcode:2013AtmEn..79..510L. doi:10.1016/j.atmosenv.2013.06.046.
  18. ↑ Goudie, Andrew S. (2014). "Desert dust and human health disorders". Environment International. 63: 101–13. doi:10.1016/j.envint.2013.10.011. PMID 24275707. Diarsip saka sing asli ing 2020-08-18. Dibukak ing 2021-08-26.
  19. ↑ "Discovery Monitoring and Predicting Extraterrestrial Weather". National Science foundation. Diarsip saka sing asli ing 2014-12-11. Dibukak ing 2013-11-21.
  20. ↑ "The Fact and Fiction of Martian Dust Storms". National Aeronautics And Space Administration. Diarsip saka sing asli ing 2016-09-14. Dibukak ing 2015-09-18.
  21. ↑ "THEMIS keeps an eye on Mars for dust". THEMIS. Diarsip saka sing asli ing 2013-07-03. Dibukak ing 2013-11-21.
Dijupuk saka "https://jv.wikipedia.org/w/index.php?title=Badai_wedhi&oldid=1667684"